روستای لافت هرمزگان
روستای تاریخی لافت یکی از زیباترین جاهای دیدنی قشم است که با وجود جاذبههای متعدد تاریخی و طبیعی از جمله اکو موزه، اسکله باستانی، چاههای تلا، ساحل، معماری بینظیر و نخلستان، هر سال گردشگران بسیاری را از داخل و خارج از کشور بهسمت خود میکشاند. این روستا از قدیمیترین روستاهای ایران در کرانههای خلیج فارس است و یکی از مناطقی است که امکان بازدید از جنگلهای حرا را نیز در اختیار شما میگذارد. روستای لافت با نام روستای بادگیرها در جنوب ایران مشهور است و مکانی فوقالعاده برای تماشای غروب آفتاب و آشنایی با پیشینه تاریخی جزیره قشم به شمار میآید. روستای بندری لافت از جاهای دیدنی استان هرمزگان به شمار میآید و در شمال غربی جزیره قشم و در پیشآمدگی خشکیهای جزیره واقع شده است. این روستا با مختصات ۵۵ درجه و پنج دقیقه شرقی طول جغرافیایی و ۲۶ درجه و ۵۴ دقیقه شمالی عرض جغرافیایی در شرق جنگل حرا قرار دارد و از نظر تقسیمات کشوری یکی از مراکز جمعیتی دهستان سلخ در شهرستان قشم استان هرمزگان به شمار میآید.
تاریخچه روستای لافت قشم : روستای بندری لافت قدمت زیادی دارد و تاریخ شکلگیری آن به هزاره اول قبل از میلاد مسیح بازمیگردد. روستای لافت اولین سکونتگاه انسانها در جزیره قشم بوده است؛ البته منبع مکتوبی درباره تاریخچه این روستا در دسترس نیست. گفته میشود که روستای لافت بهمدت طولانی مرکز جزیره قشم بوده است و در زمانی دور، جزیره قشم را نیز با نام لافت میشناختند. بسیاری از تاریخدانان منطقهای مشهور به هلال مشهور خصیب را بهعنوان مهد تمدن بشری میشناسند؛ منطقهای که در قسمت جنوبی خود به سواحل خلیج فارس میرسد؛ بنابراین میتوان اینطور اظهار کرد که کرانههای خلیج فارس نقطه آغاز تمدن بشری هستند. بهعلاوه، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد به احتمال زیاد خلیج فارس اولین دریایی بوده که انسان روی آن کشتیرانی کرده است. طبق همین شواهد تاریخی، فنقیان، سومریان، بابلیان و ایلامیان و سپس ایرانیان، یونانیان و اعراب اولین گروه های انسانی و اولین تمدنهای تاریخی بودند که در آبهای خلیج فارس به کشتیرانی پرداختهاند. در ضمن باید بدانید که بقایای گورهای باستانی در ایلام و بحرین و کاوشهای مقدماتی باستانشناسان در پیرامون بندر لافت، همه و همه شواهدی هستند که آغاز تمدن از این نقطه را تایید میکنند. بندر لافت در گذشته نقش بسیار مهمی در تجارت بین ایران و دولتهای مختلف داشت و مردان این روستا از گذشته تا روزگاران نه چندان دور با لنجهای بادبانی اقیانوس را میپیمودند و با کشورهای آفریقایی و کشور هند تجارت میکردند؛ بهطوری که هنوز برخی ساکنان سالمند روستای لافت مسلط بر زبانهای هندی، سواحلی، عربی، انگلیسی و غیره هستند؛ مردانی که نقش مهمی در گسترش اسلام در شبه قاره هند بازی کردند. جالب است بدانید که در حال حاضر افراد زیادی در بندرلافت هستند که به خاطر ازدواج پدرانشان در کشور هند خواهر و برادر دارند. امروزه نیز همهروزه کشتیهای بسیاری در بندر لافت پهلو میگیرند. روستای لافت با توجه به وجود راه دریایی و تسهیل ارتباط آبی، وجود جنگلهای حرا، دسترسی به آب شیرین و وزش بادهای موسمی، شرایطی ایدئال را برای زندگی مردمان فراهم میکرد. این روستا از گزند دشمنان در امان بود و مردم میتوانستند در امنیت و با خیالی آسوده در آن زندگی کنند. معماری روستای لافت بهدلیل وجود بادگیرهای فراوان، معماری کویری است. در این جزیره دمای هوا در طول تابستان به بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد میرسد و انعکاس آفتاب در آب در کنار رطوبت شدید هوا، شرایط را برای زندگی بسیار دشوار میکند. امروزه همه مردم از کولرگازی استفاده میکنند؛ اما در گذشته خبری از برق و کولر نبود. به همین دلیل مردم روستای لافت سیستم مناطق کویری را در ساخت خانههای خود به کار میگرفتند. آنها برای ایجاد هوای خنک در خانه، از بادگیر استفاده میکردند. بادگیر ارتفاع بسیاری دارد؛ زیرا باد در ارتفاع قدرت بیشتری پیدا میکند و وارد بادگیر میشود. به این ترتیب باد به خانه راه پیدا میکند. معماری کویری در خانههای روستا نیز به چشم میخورد؛ بهطوری که اتاقهای تابستانی و زمستانی خانه در اطراف یک حیاط مرکزی و چهارگوش شکل گرفتهاند و باغچهها، شکل نردهها و پنجرهها، همه و همه نشانههایی از معماری ایرانی کویری را به نمایش میگذارند. ترکیب اتاقها، راهروها و ارتباط آنها با حیاط نیز کاملا تحتتاثیر معماری نواحی مرکزی و حاشیه کویری ایران ایجاد شده است. در قاب پنجرههای خانههای لافت، تصاویر زیبای حجاری شده از اشیایی چون شمعدان، لاله، چراغ و قوری دیده میشود. در ساخت دیوارهای خانهها از خشت و گل و در ساختار سقف و بام خانهها از چوب استفاده شده است؛ البته در ساختمانهای جدید مصالحی مانند آجر، بتن، سیمان و آهن نیز به کار رفتهاند. خانههای روستای لافت در طول سالها مرتب مرمت شدهاند و به همین دلیل نمیتوان سن آنها را بهطور دقیق حدس زد. در بافت روستای لافت، میدانهای بسیاری وجود ندارد و مراکز محلهها، پیرامون مساجد و در گذرگاههای تنگ و باریک شکل گرفتهاند. میدان مرکزی، گذرگاه ساحلی، بادگیر، گنبد، کناره، برکه و آبانبار، کوچههای باریک و سایهساز عناصر کلی بافت این روستا هستند. بافت روستای لافت در دورههای مختلفی ایجاد شده است و سه بخش مختلف در آن قابلمشاهده هستند. از این سه بخش، بافت اصلی را بهعنوان بافت قدیمی روستا و دو بخش دیگر (در بخش شمالی و جنوب شرقی) را بهعنوان بافت جدید روستا در نظر میگیرند. از معماران مشهور بادگیرهای منحصربهفرد و زیبای بندر لافت میتوان به استاد احمد صالح ابراهیم (احمد سفاری) و استاد حاج یحیی استاد احمد (یحیی سفاری) اشاره کرد.
بافت قدیمی و اصلی : بافت قدیمی روستای لافت در حد فاصل دریا و تپههای اطراف چاههای آب واقع شده است و بهعنوان هسته اولیه در بخش مرکزیِ ساخت و سازهای فعلی شناخته میشود. بافت فشرده ساختمانها، کوچههای کمعرض و بادگیرها از مهمترین نشانههای این بخش از روستا هستند؛ بخشی که به طول تقریبی یک کیلومتر و عرض متوسط ۱۷۰ متر است و چند راسته اصلی دارد که همگی به موازات خط ساحلی شکل گرفتهاند. رنگ سفید در بافت قدیمی روستا نشانهای برای مساجد و برکههای آب و رنگ اخرایی نشانهای از خانهها هستند. چهار مسجد از هفت مسجد این روستا در بافت اصلی قرار دارند؛ مساجدی با منارههای بلند که زمینه را برای شکلگیری محلههای مختلف ایجاد کردهاند. مسیرهای اصلی بافت قدیمی لافت بهصورت شمالی جنوبی هستند و مساجد (نقاط عطف روستا) را به هم وصل میکنند. بخش قدیمی لافت با وجود محلههای متعدد، بافتی یکپارچه و پیوسته دارد. در این بخش یک مسیر ساحلی آسفالته نیز وجود دارد که دسترسی را برای وسایل حمل و نقل فراهم میکند.
مردم روستای لافت : بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیتی بالغ بر ۴,۶۶۸ نفر در روستای لافت زندگی میکنند. گویش مردم بومی این روستا نزدیک به بومیان قشم است و زبان آنها نیز شبیه به فارسی بندری است. نکته جالب توجه در زبان مردم روستای لافت، وجود کلمات انگلیسی است؛ بهطوری که حتی سالمندان روستا در گفتگوهای روزمره خود بهجای لیوان از واژه «گلاس» و بهجای شکلات از واژه «چاکلت» استفاده میکنند. وجود این کلمات به احتمال زیاد به تاریخ استعماری منطقه مربوط میشود؛ استعماری که ۱۱۲ سال به طول انجامید. البته نقش رسانه، قرار گیری در کنار بندرگاه و استفاده از ابزار و وسایل برقی و کالاهای خانگی خارجی از دیگر دلایل استفاده از کلمات انگلیسی در این روستا هستند. زنان روستای لافت بیشتر لباسهای سنتی میپوشند. آنها از روسریهای لیو (عری) استفاده میکنند و برقع (روبند) میگذارند. جالب است بدانید که دختران لافتی قبل از ازدواج اجباری برای استفاده از روبند ندارند و معمولا پس از ازدواج برقع میپوشند. این نوع پوشش برخلاف تصور عموم، به حجاب ربطی ندارد و بهدلیل گرمای زیاد و برای جلوگیری از آفتاب شدید روی پلکها و صورت مورد استفاده قرار میگیرد. برقع، پوشش عربی نیست و از ایران به مناطق عربنشین رفته است. زنان روستا در هنگام نماز، کیسههایی به پا میکنند که سنتی قدیمی از روزگاران دور را به نمایش میگذارد. پوشش مردان روستای لافت معمولی است؛ البته آنها در مواقع خاص لباسهای سنتی شامل دشداشه و عمامه سفید به تن میکنند. بیشتر مردم لافت، مسلمان و سنی هستند. آنها با شنیدن صدای اذان، کار را تعطیل میکنند و برای خواندن نماز جماعت به مساجد میروند. زنان این روستا فقط در اعیاد و شبهای جمعه در مساجد حضور دارند.