کاروانسرای پاسنگان قم

3680922e-0d46-457c-bbde-4fe21ece5429

یکی از جاهای دیدنی قم کاروانسرای پاسنگان است که به اقامتگاه بوم‌گردی و پایگاه رصد ستارگان تبدیل شده است. در کنار گشت‌وگذار در این شهر می‌توان شبی را همچون مسافران گذشته در این محل اقامت داشت. کاروانسراها بناهایی خفته در راه‌ها و جاده‌ها هستند که روزگاری مأمن و پناهگاهی برای استراحت کاروان‌ها و کاروانیان خسته و رسیده از راه بودند. بدون شک از دیرباز و حتی از زمان هخامنشیان چنین مکان‌هایی وجود داشته است و هردوت؛ مورخ یونانی در کتاب پنجم خود از منزلگاه‌های بین شوش، سارد و بابل ساخته شده بود سخن گفته است. در دوره‌ی اشکانیان نیز با رونق گرفتن جاده‌ی ابریشم و تجارت می‌توان گفت ایستاه‌گاه‌ها و منزلگاه‌های بین مسیرها بوده است. اما قدیمی‌ترین کاروانسراهای به‌جای مانده از دوران باستان در ایران به ساسانیان تعلق دارد که دیرگچین در جاده‌ی تهران- قم و رباط انوشیروان در جاده‌ی سمنان- دامغان از مهم‌ترین آن‌ها است. دوران درخشش و طلایی این منزلگاه‌ها به روزگار پرشکوه صفویان و عهد شاه عباسی برمی‌گردد. در گوشه گوشه‌ی این سرزمین و در مسیر راه‌ها به دستور شاه عباس کبیر کاروانسراهایی برای استراحت مسافران، تجار و بازرگانان ساخته شده است. پاسنگان نمونه‌ای از  این نوع بناها است که در نزدیکی قم واقع است. اگر روزی در مسیر قم به کاشان سفر کنید در ۲۰ کیلومتری قم بنایی از گذشته نظرتان را جلب خواهد و اگر توقفی کوتاه داشته باشید و سری به آن بزنید از تماشای آن پشیمان نخواهید شد. وقتی به نزدیکی پاسنگان برسید کاروانسرایی آجری و زیبا را خواهید دید که روی پایه‌های سنگی بنا شده است و چهار برج مدور که از سنگ لاشه ساخته شده‌اند در چهار گوشه‌ی دیوارهای این بنا دیده ‌می‌شود. در اطراف ورودی این بنا ده طاق‌نمای تزیینی چشم‌نوازی می‌کند. بعد از عبور از سردر که دارای طاق آجری است، وارد حیاط مجوعه می‌شوید. حجره‌های متعدد و ایوان‌ها زینت‌بخش حیاط پاسنگان هستند که روزگاری مکان استراحت مسافران خسته بودند. اتاق نگهبانان، محل نگهداری چارپایان و دو آب‌انبار از بخش‌های دیگر هستند. این بنای مربع شکل دارای ابعاد ۵۰ در ۵۰ و مساحت ۲۵۰۰ متر مربع است و مانند سایر کاروانسراهای نواحی مرکزی ایران و به سبک آن‌ها بنا شده است. پاسنگان که یادگاری از دوران کاروانسرا سازی شاه عباس کبیر است، به روزگار قاجاریان نیز همچنان مورد استفاده بوده و در سال ۱۳۲۱ خورشیدی در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسیده است. جهانگردان و سیاحان متعددی از کاروانسرای پاسنگان دیدن کردند و به توصیف این مکان و به تصویر کشیدن آن در سفرنامه‌های خود پرداخته‌اند. از جمله‌ی این افراد پاسکال کوست؛ نقاش و معمار معروف فرانسوی است که در عهد قاجار و در زمان محمد شاه به ایران آمد. پاسکال در کتاب خود طرحی دقیق از پاسنگان به تصویر کشیده است و نشان می‌دهد این اثر تا امروز به همان شکل روزگار قاجاریه باقی مانده است. مادام ژان دیوالافوا نیز در سفرنامه‌ی خود آورده است تا سال ۱۸۸۸ میلادی تغییری در پاسنگان صورت نگرفته است و تصویری از نمای ورودی آن را کشیده است. مولر نیز بانی و سازنده‌ی این بنا را بازرگانی از اهالی قزوین به نام حاجی محمد باقر و تاریخ ساخت آن را ۱۸۰۷ میلادی می‌داند و ماکسیم سیرو؛ معمار فرانسوی معتقد است زمان ساخت پاسنگان به پیش از عهد صفوی می‌رسد. پاسنگان روزگاری محل اقامت کاروانیان و مسافران خسته از راه بود. مدتی این مکان به‌عنوان پاسگاه ژاندارمری استفاده شد و در زمان حاضر نیز کاربری تاریخی و گذشته‌ی خود را در قالبی جدید ادامه می‌دهد. در حال حاضر این کاروانسرا تنها یک بنای تاریخی نیست و بعد از مرمت و بازسازی به اقامتگاه‌ بوم‌گردی تبدیل شده است و می‌توانید در کنار سفر به قم و بازدید از این بنا در این مکان اقامت داشته باشید. از آنجایی که پاسنگان در مسیر کویر مرنجاب کاشان واقع است و امکانات رصد ستگارگان را دارد پایگاه رصد اجرام آسمانی نیز است. پایگاه پرنده‌نگری، محل برگزاری جشن‌ها، جشنواره‌ها از دیگر کاربری های جدید پاسنگان است.

موقعیت و دسترسی : برای دسترسی به این کاروانسرا به کیلومتر ۲۰ جاده‌ی قم به کاشان بروید و در ۱۰۰ متری جاده می‌توانید این بنا را ببنید. این اقامتگاه در نزدیکی زنبورک از توابع جنت آباد شهرستان قم واقع است.

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>