قلعه والی ایلام

Governor_Castle_ilam

قلعه والی ایلام عهد قاجار در دشت میان کوهی ایلام و در بالای تپه چگا میرک در سال ۱۳۲۶ هجری قمری ساخته شده‌است. چشمه بی بی آب این قلعه را تامین می‌کرده‌است که به سبک گذشته با استفاده از تنبوشه آب چشمه به محوطه حیاط مرکزی قلعه هدایت می‌شده‌است. در حال حاضر قلعه در ضلع شمالی خیابان پاسداران ایلام قرار دارد و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته‌است.

تاریخچه قلعه والی ایلام
این قلعه بنا به دستور غلامرضاخان ابوقداره والی لرستان و پشتکوه در زمینی به مساحت ۴۶۸۷ متر مربع و با زیر بنای ۱۴۶۴ متر مربع در ایلام ساخته شده‌است. بنای این اثر با استفاده از مصالح آجر و گچ در سه ضلع شرقی، شمالی و غربی صورت گرفته و از جبهه جنوبی که ورودی قلعه می‌باشد دارای حصار با دیوار کنگره‌ای به سبک بناهای دیرینه‌است. در بناهای اولیه شهر ایلام، تا ارتفاع حدود یک متر سنگهای تراش با قطر ۳۰ سانتی متر و ۱۵ سانتی متر بکار می‌رفت که این مصالح و سنگ بنا در قلعه والی ایلام نیز مورد توجه بوده‌است. اتاق شاه نشین در جبهه شمال شرقی بنا قرار دارد و دارای حوضچه فواره دار بوده‌است. نمای داخلی قلعه اصلی آینه کاری و کاشی کاری بود که دربازسازی بنا، این بخش از تزیینات صورت نگرفت. تراسهای قلعه سرپوشیده بوده و ستون‌های دایره‌ای به زیبایی نمای بنا افزوده‌است. چند اتاق زیرزمین هم در بخش‌های مختلف بنا ملاحظه می‌شود. بر اساس سنگ نوشته‌ای که بر دیوار ورودی قلعه نصب شده، این بنا در عهد قاجار و به دستور غلامرضاخان ابوقداره والی لرستان ساخته شده و معمار آنرا حاج درویش علی کرمانشاهی و نظارت آن به معتمدالسلطان سید جوادخان سرتیپ والی زاده نسبت داده‌اند. همچنین در سنگ نوشته عهد قاجار در تخت خان نیز تاریخ بنا و سازنده آن مورد اشاره قرار گرفته‌است. در قدیم در این بنا باغچه‌هایی از گل محمدی وجود داشت و انارستان بزرگ آن نیز در خروجی بنا در جبهه غربی زیبایی خاصی به قلعه بخشیده بود.

74321116977700408817

به گفته خانم فریا استارک در سفرنامه الموت لرستان و ایلام: «در داخل حیاط نیز به سبک موسوم در ایران دو حوض ساخته بودند، تعدادی گل میخک و اطلس و چند درخت کوچک انار کاشته شده بود که به حیاط حالتی سرخوش و دلپذیر داده بود.» قلعه والی ایلام در طول جنگ تحمیلی به‌وسیله بمباران‌های هوایی ویران شد. در سال ۱۳۶۷ با همکاری میراث فرهنگی کشور بازسازی آن شروع شد و در سال ۱۳۶۹ به پایان رسید. در جریان بازسازی، سبک معماری و مصالح بکار رفته در بنا تقریباً حفظ شد هر چند که تزیینات آن چندان مورد توجه قرار نگرفت. در قسمت غربی قلعه، آثار برج دیده می‌شود و سوراخی بر روی برج قسمت جنوبی قلعه است که جهت دیده‌بانی به کار می‌رفته است. بر باروها و دیوارهای آن، برجهایی با فواصل تقریباً مساوی در اطراف دژ به صورت کنگره دار ساخته شده که دارای اتاق‌های کوچک دیده‌بانی و طاق‌های قوسی شکل است. در منتهاالیه قسمت جنوبی و جنوب شرقی، دژ شاهین شین قلعه و اتاق‌های مسکونی قرار دارند که یک قسمت حدود ۴/۱ دژ را تشکیل می.دهند و مابقی محوطه قلعه است. این قسمت دارای اتاق‌هایی با تاق‌های نیم‌دایره و تاقچه‌ها و طاقنماهایی است که گاه قطر دیوار آن به یک متر می‌رسد. قلوه سنگها بصورت رگ چین روی هم چیده شده و با ملات گچ طوری در هم آمیخته‌اند که سالیان درازی است مقاوم و پا بر جا ایستاده‌اند.

بر اساس اثر محمودیان (۱۳۸۳)، این دژ بیشتر جنبه نظامی داشته و دور تپه‌ها کانالی طبیعی قرار دارد که که مانند خندقی از دژ محافظت می‌کند که در یک قسمت از این خندق طبیعی رودخانه دویرج می‌گذرد. تپه‌ای که قلعه بر روی آن قرار گرفته، مشرف بر روستای پا قلعه است و زمین همواری که کل مساحت قلعه را تشکیل می.دهد در حدود ۴ متر است و تمام ساخت و ساز آن در قسمت جلو یا جنوبی آن است. در قسمت‌های شمال و شرق قلعه که پرتگاه غیر قابل نفوذی است، هیچ ساخت و سازی صورت نگرفته است. در قسمت غربی قلعه یک دیوار بلند به ارتفاع ۲ متر و عرض ۵/۱ متر که یک دیوار حصار است ساخته شده است.

2 دیدگاه در قلعه والی ایلام

  1. ehsan می‌گه:

    امیدوارم تو این بارندگی ها تخریبی بهش وارد نشده باشه.

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>