یخچال دوقّوز پله اورمیه

a041383513174102a

یخچال قدیمى دوقّوز پله (۹ پله) در استان آذربایجان‌غربی، شهرستان ارومیه و در خیابان عسگرخان و محله قدیمى به همین نام در کنار نهر کوچکى قرار دارد. این یخچال قدیمی که از جمله آثار دوره قاجاریه به حساب می‌آید تا قبل از گسترش شهر ارومیه نه تنها از یخ آن استفاده مى‌شد، بلکه جهت انجام مراسم چهارشنبه‌سورى مردم به کنار نهر مى‌رفتند و در کنار حوضچه آن مراسم خود را برگزار مى‌کردند. یخچال دوقّوز پله به علت فرم خاص معمارى و نوع مصالح به کار رفته در آن، سالم مانده و صدمات جدى ندیده است. مصالح آن از پى تا محل شروع پاکار قوس‌ها، از سنگ تراشدار خاکسترى است و سقف پوششى آن که به صورت طاق و چشمه مى‌باشد، از آجر انتخاب شده است. در محل شروع طاق‌ها و پاکار سقف بنا، شکاف‌هاى مدورى وجود دارد که احتمالاً محل نصب تیرهاى چوبى است که از آن‌ها به عنوان داربست استفاده مى‌کردند. عملیات ساختمانى بنا و مصالح به کار رفته در آن با دقت انتخاب شده و از نظر قدرت و استحکام در وضعیت بسیار مطلوبى قرار دارد. با توجه به عملکرد خاص بنا فاقد تزئینات خاص معماری است و تزئینات آن محدود به دقتی است که در چیدن سنگها و آجرها به کار رفته است . در ضلع شمالی بنا نورگیر و روزنه هایی برای یخ اندازی تعبیه شده است. این یخچال از دو بخش هشتی ورودی و سالن اصلی ذخیره یخ شکل گرفته است. به طوری که از این مکان قدیمی به عنوان محل تهیه و انبار یخ مورد نیاز شهر در سابق استفاده می‌شده است. با توجه به عملکرد خاص بنا فاقد تزئینات خاص معماری است و تزئینات آن محدود به دقتی است که در چیدن سنگها و آجرها به کار رفته است. یخچال نه پله که به خانه آبگینه شهر ارومیه تغییر نام و کاربری یافته، در سال ۱۳۸۰ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۴۷۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

شرحی مختصر بر این نوع یخچال ها

مخازن تونلی شکل

نوعی دیگری از یخچالهاکه عموما در آذربایجان ساخته می شده که عملکرد آن مانند یخچال گنبدی بوده ولی شکل کالبدی آن متفاوت بوده است.«بخش عمده ای از بدنه این گونه یخچالها در داخل زمین بوده و دیوارهای قطور آن با سنگ لاشه  یا آجر و ملات های آبی مانند ملات ماسه آهک و ساروج ساخته می شده است ». (قبادیان ،وحید ، ۱۳۷۳ ) مخزن این نوع یخچالها به صورت دهلیز مستطیل شکل درازی هستند که به تونل شباهت دارند. عرض این نوع دهلیز ها حدود ۵ متر و طول آنها گاه به دهها متر می رسید و  سقف غالبا آجری آن از نوع تاق و تویزه و یا تاق آهنگ بوده است. (مخلصی، محمد علی ،۱۳۷۴ ) معمولا در کنار این دهلیزها اتاق های کوچکی قرار دارد که نصف ان در زیر زمین واقع شده که بوسیله پله های متعددی به کف گودال یخ راه پیدا می کنند.این یخچالها به یخچالهای زیر زمینی نیز معروفند. این یخچال ها را می توان درسرتاسر آزربایجان مشاهده کرد یخچال دوقوز پله از آثار دوره قاجاریه در اورمیه ، یخچال صادقیه از آثار دوره صفویه در بازار تبریز و یخچال الوغ بیگ در تیکان تپه (تکاب) ، یخچال چورس در روستایی به همین نام از توابع شهر خوی و یخچالهایی در شهرهای همدان و ساوه و مراغه از این نوع هستند.

4 دیدگاه در یخچال دوقّوز پله اورمیه

  1. پیمان علیزاده می‌گه:

    سلام
    تشکر میکنم بابت اطاعات گردشگری اورمیه که ارائه میکنین

  2. فاطمه علی بخشی می‌گه:

    سلام و هزار خسته نباشید بابت نظافت این مکان تاریخی زیبا
    حتمن در بازدید از مراکز تاریخی ملی از کار زیبای شما پیروی خواهیم کرد.
    یک دنیا تشکر بابت حس خوب عکسها

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>