دوشنبه, تیر ۱۹ام, ۱۳۹۶
پل قلعه جوق
این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۴۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل در جنوب شهرستان ماکو ، در مجاورت روستای قلعه جوق بر روی رودخانه زنگمار احداث شده است . این پل در موقعیت ْ۹۰۶ و َ۱۶ و ً۳۶ شمالی و ْ۳۹۱ و َ۲۸ و ً۴۴ عرض شمالی و در ارتفاع ۱۳۴۷ متر از سطح دریا در جنوب شهرستان ماکو واقع شده است . قدمت این اثر تاریخی به دوران صفویه می رسد . پل قلعه جوق به علت اینکه بر روی بستر دره ای ساخته شده است یک دهانه کوچک فرعی دارد . پل مزبور به علت صخره ای بودن بستر پی سازی نشده و پایه های پل بر روی صخره های طبیعی رودخانه استوار گردیده است . این پل یک پایه به اندازه ۵/۴ * ۲ متر دارد که بر روی صخره بستر رودخانه سوار است . مصالح این پایه با سنگهای سیاه تراشیده و قلوه سنگ با ملات آهک است . پل دارای دو دهانه که یکی کوچک و دیگری بزرگ است، می باشد دهانه بزرگ بصورت جناغی با خیز تند و با مصالح سنگ های تراشیده و ملات گچ ساخته شده است . بدنه پل با سنگهای لاشه سفید و سیاه رنگ و ملات آهک تا سطح گذرگاه پل بالا آمده است و سطح گذرگاه پل با ملات آهک و خاک و لاشه سنگهای سیاه سنگفرش شده است و این اثر کهن به علت کاربرد خاص فاقد تزئینات خاص معماری می باشد . این پل در گذشته ارتباط ساکنین قلعه جوق را با ماکو فراهم می ساخته است . با اینکه پل جدید بتنی در نزدیکی این پل ساخته شده است و رفت و آمد از روی آن انجام می گیرد . اما باز هم پل قدیمی قلعه جوق به عنوان یک عامل ا ذخیره رتباطی مورد استفاده اهالی قرار می گیرد . بنای اصلی پل نسبتاً از بین رفته است ولی قسمتهایی از آن هنوز باقیمانده است.
معرفی شهر جهانی يزد
میراث زیبای سلجوقی
برج های آرامگاهی خرقان در یک کیلومتری حصار ارضی – از توابع خرقان غربی و در ۳۲ کیلومتری جاده قزوین – همدان قرار دارند. این برج ها در محوطه وسیعی به فاصله کمی از یکدیگر قرار گرفته اند و از بسیاری جهات به هم شبیه اند اما برج شرقی، قدیمی تر از برج غربی است. بنای برج شرقی دارای نقشه ۸ضلعی با ستون های مدور در ۸ گوشه است که قسمت ازاره آن در سال ۱۳۴۷ ه . ش تعمیر و مرمت شده است. تمامی بنا به ضخامت ۶۰ سانتیمتر با آجرهای ساده به ابعاد ۵ ، ۱۹ و ۱۹ سانتیمتر یا ،۲۰۵ و ۲۰ سانتیمتر ساخته شده سپس روی آن پوششی تزئینی با آجر به ضخامت ۲۱ سانتیمتر اجرا شده است. قطر ستون های دور گوشه های بنا، به جز دوتای آنها که راه پله مارپیچ منتهی به بام را دربرمی گیرند همگی یکسان است. برای رسیدن به راه پله ها باید از در مستطیل شکل کوتاهی که داخل اتاق مقبره قرار دارد، گذشت. تعداد پله های هر راه پله ۲۲ عدد است، با توجه به ویژگی های تاریخی بنای برج، می توان گفت که در میان گنبدهای ۲ پوسته ای که پوسته دوم آنها مخروطی شکل نیست. این بنا نخستین گنبد۲ پوسته قرن پنجم هجری به شمار می رود و از این نظر حایز اهمیت است. نمای خارجی بنای برج کاملاً از آجرهای تزئینی است. وجود همین نمای آجری است که منظر برج را به صورت یکی از زیباترین و چشم گیرترین آثار معماری قرن پنجم ایران درآورده است. این تزئینات روی ساقه گنبد و ضلع های هشت گانه صورت گرفته است. قالب سازی های تزئینی داخل تاق نماهای ضلع های هشت گانه هر یک دارای طرح و نقش خاصی هستند که هیچ یک با دیگری یکسان نیست. تنها در۳ ضلع بنا، طرزچینش به صورت برجسته ای انجام گرفته است. این شیوه کار، با نقشی که برای اجرا انتخاب شده نیز انطباق دارد. ضلع سر در ورودی برج، تزئین بیشتری دارد. در این محل، تزئینات خاصی که عبارت از کتیبه ای۲ خطی است وجود دارد. مضمون ۲ خط کتیبه مزبور عبارت است از: «به تاریخ سنه ستین و اربعمائه (۴۶۰) عمل محمدبن مکی الزنجانی القبه» بنای برج غربی از نظر طرح و نقشه به بنای قدیمی تر بسیار شباهت دارد. نقشه آن نیز هشت ضعلی است و در گوشه ها، ستون های مدور کار گذاشته شده است. در این اثر ارتفاع ستون ها کمی بیش تر از اثر قبلی است و تا روی ساقه گنبد ادامه یافته است و چنین می نماید که به یک کلاهک گنبدی شکل ختم می شده اند. در این بنا، معمار به جای دو راه پله مارپیچی یک راه پله ساخته است.
وضع در ورودی برج، مؤید این است که در دوره های بعد، به ناچار دستکاری شده و تغییراتی در آن یافته و از تزئینات آن کاسته شده است. از نظر تزئینی، بنای مزبور در مقایسه با برج قدیمی اختلافات قابل ملاحظه ای را نشان می دهد که بیشتر مربوط به نماسازی ضلع ها و سردر ورودی است در قسمت ساقه گنبد از همان شیوه برج قدیمی الهام گرفته شده است چنانکه سمت بالای ساقه را دور تا دور ۸ حاشیه پهن با نقش های هندسی و پیچ درپیچ بسیار زیبا فراگرفته است و سپس در زیر آن یک حاشیه باریک کتیبه قرار دارد. نماسازی تزئینی ضلع های هشت گانه برج به این صورت انجام گرفته است که متصل به ستون های مدور از پایین تا بالایک حاشیه کم عرض آجرچینی شده و در واقع برای هر ضلع یک چارچوب به وجود آمده است. درباره نحوه آجرکاری باید گفت که در این بنا شیوه ای تازه به کار گرفته شده است که در ساخت بناهای دیگری چون گنبد سرخ مراغه هم به کار گرفته شده و به اوج کمال رسیده است. این شیوه عبارت است از به کار بردن تکه های کوچک آجرهای چهارگوش که منجر به ایجاد فضاهای خوش نقشی در متن آجرکاری ها می شود. در برج های خرقان مقبره هایی نیز وجود دارد که ضریح آنها منبت کاری های زیبایی را به نمایش گذاشته اند. این مقبره ها متعلق به ۲ نفر به نام های ابوسعید بیجار و ابومنصور ایلتای تی تکین است که در سده های بعدی به صورت آرامگاه درآمده اند . این ۲ برج را می توان با برج شبلی و دماوند و آرامگاه امیراسماعیل سامانی در بخارا مقایسه کرد و شاید بتوان هنر آجرکاری آن را الهام یافته از معماری دوره سامانی و آل بویه دانست. در طول قرن های چهارم و پنجم بیش تر برج های شمال و آل بویه با نقشه دایره ساخته می شدند. انتخاب نقشه هشت ضلعی در ساخت برج در قزوین که فاصله زیادی با سرزمین های شمالی ایران ندارد نشانه مهارت و ذوق سرشار هنرمندان است چرا که امکان ابداع و ارائه تزئینات متنوع و بدیع در برج های هشت ضلعی بسیار آسان تر است .برج های خرقان درسال های ۳۶۰ تا۴۸۶ هجری قمری به فاصله زمانی کمی از هم ساخته شده اند. یکی از گنبدها گورتکین فرزند صدقه و دیگری گورپسر اوالسیز است. معمار برج قدیمی تر «محمد… زنجانی» و دومی ابوالمعالی محمد بن… زنجانی بوده است.
پل بالو
پل بالو مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان سوادکوه، بخش مرکزی، روستای ورسک واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۵۳۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. براساس اسناد تاریخی،جاده ابریشم در منطقه رادکان کردکوی به دو مسیر زمستانه و تابستانه تقسیم می شد که جاده تابستانه پس از عبور از جنگل های عباس آباد بهشهر تا سوادکوه ادامه می یافت و سپس با عبور از “پل بالو” تا مناطق مرکزی و غرب کشور امتداد داشت. مسیر زمستانه جاده ابریشم نیز از کردکوی از مسیر جنوب شهرستان دامغان و شهرهای سمنان و گرمسار می گذشت و به شاهراه بزرگ اقتصادی تجاری جاده ابریشم متصل می شد. از پل معروف تاریخی بالو در شیرگاه که روزگاری شاهد گذر کاروان ها و قافله های بزرگ شترهای حامل ابریشم ایران به چین و جنوب شرق آسیا بود امروز پایه هایی بیش باقی نمانده که همچنان بیانگر دوران شکوه آن است.
آشنایی با غار بتخانه کوهدشت
اشکال زیبای استالاگمیتهای متعدد این غار موجب شده که آن را بتخانه بنامند. غار بتخانه در ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی شهر کوهدشت در کوه دمچهر قرار دارد. قسمتی از دهانه غار به علت طبیعی بسته شده است، اما قسمتی از آن باقی است که باید به شکل خزیده از آن گذشت و به غار وارد شد. طول دهانه غار، ۱۸ متر و ارتفاع سقف آن نزدیک به ۲۰ متر بوده که سراسر سقف و دیواره آن به علت نفوذ آب از لایههای آهکی، سفید شده است. این غار شامل دو قسمت جنوبی و شمالی است که قسمت شمالی آن وسیعتر است. وجود سنگ چخماق و سفالهای شکسته سیاه و منقوش مؤید زندگی غارنشینی در این ناحیه است. آثار دورههای مختلف تمدنهای گذشته در این غار یافت شده و به نظر میرسد که در آن آثار پالئولیتیک نیز وجود داشته است. طول غار نزدیک به ۲۰۰ متر و پهنای آن به طور متوسط ۲۰ متر است. اشکال زیبای استالاگمیتهای متعدد این غار که ارتفاع برخی از آنها به ۵۰ متر میرسد موجب شده که این غار را بتخانه بنامند.