دوشنبه, شهریور ۱۵ام, ۱۴۰۰

 

ارگ اربیل عراق قدیمی ترین قلعه جهان

baghy-shaqlawa-55_1-e1613034022685

اربیل دارای جاذبه های توریستی متعددی از جمله «ارگ اربیل» (Citadel of Erbil) می باشد. این سازه کهن که در گویش کردی سُرانی Qahilahi Hahollah نامیده می شود در مرکز شهر واقع شده و از مقاصد گردشگری گردشگران محسوب می گردد. قدمت ارگ اربیل به قدریست که به عنوان کهن ترین شهر باستانی جهان شناخته شده است. در ژوئن سال ۲۰۱۴ نیز به عنوان میراث جهانی در یونسکو ثبت شد. اربیل یک شهر بسیار باستانی است که در زمان Aramaic تأسیس شد. در طول قرن‌ها، این شهر بخشی از امپراطوری ایران یعنی امپراطوری هخامنشی بود و برای مدتی نیز تحت فرمان اسکندر بزرگ قرار گرفت. پس از آن، پارت ها و ساسانیان به طور متوالی در قلعه اربیل کردستان عراق حکومت کردند. نخستین شواهد سکونت در این شهر به قرن پنجم قبل از میلاد (و البته شاید کمی پیش تر از آن) بر می گردد. ارگ شهر اربیل با وسعت ۱۱۰ هزار متر مربع و ارتفاع ۲۸ تا ۳۲ متر از سطح زمین، منطقه ای بیضی شکل را در بر گفته است. این جاذبه باستانی نسبت به دیگر قلعه های تاریخی مثل قلعه وان یا قلعه آلانیا کهن تر است. آنقدر که ۶ هزار سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده بود، قدیمی ترین قلعه جهان محسوب می شود و قدمت آن هزاران سال بیشتر از قدمت اهرام ثلاثه مصر است. این مجموعه از سه بخش شامل تکیه ها، سراها و توپخانه و همچنین ۵۰۶ حجره تشکیل شده بود.

در این شهر تاریخی مسجدی به نام مسجد ملا افندی وجود داشت. این مسجد تنها سازه مذهبی آنجا محسوب می شد و تا به امروز نیز تقریباً ساختار خود را حفظ کرده بود. از آنجا که در سال ۲۰۱۲ دولت اقلیم کردستان اقدام به بازسازی این ارگ تاریخی نمود، آنچه که امروزه دیده می‌شود بنای تاریخی اصلی نیست. در محوطه داخلی این بنای باستای، یک موزه فرش زیبا و همچنین موزه پارچه دیده می شود که می توان در حین  پیاده روی در میان خانه های قدیمی و حمام های قدیمی آن‌ها را نیز دید. در بالا ترین بخش دژ، می توان کل شهر اربیل را دید. فراموش نکنید که در اینجا می توانید عکس هایی زیبا به یادگار ثبت کنید. در محوطه پیرامون این سازه تاریخی نیز کافه ها، رستوران‌ها و مغازه های خوبی وجود دارد. گردشگران می توانند از آن ها استفاده کنند و سوغاتی و لوازم مورد نیازشان را تهیه کنند. بهترین زمان بازدید ارگ اربیل عراق صبح ها یا عصرها، اندکی پیش از غروب آفتاب است، زیرا در این زمان‌ها گرمای هوا کمتر است.

چشمه آب معدنی وننق زنجان

e541dee8-1a6c-455d-8c85-804bf2fcc781-840x560

چشمه آبگرم معدنی وننق در حومه روستای وننق دهستان قره‌ پشتلو، بین دو روستای و ننق و لگاهی واقع شده است و از جاهای دیدنی زنجان به شمار می‌آید. چشمه آبگرم «وننق» خاصیت درمانی داشته و نوع آن، آبگرم گوگردی است و وجه تسمیه چشمه «وننق» نیز به دلیل واقع شدن در محدوده روستای «وننق» از دهستان «قره‌ پشتلو» است. چشمه آبگرم «وننق» دارای دو مظهر است که مظهر نخست در حوضچه‌ ای بسیار عمیق و با ابعاد دو در یک متر بوده که آب از شمال غربی به حوضچه خارج شده و در جویباری سرازیر می‌ شود و آب آن در حدود ۷ لیتر در دقیقه است. مظهر دوم چشمه آبگرم که بزرگ‌ تر است شامل حوضچه‌ ای به ابعاد ۲٫۶۵ در ۲٫۶۰ متر است و عمق آن در حدود ۱۲۰ سانتی‌ متر برآورد شده که اطراف آن توسط افراد محلی به صورت سنگ‌ چین در آمده است. همه آب چشمه در قسمت پایین حوضچه به صورت استخر های ذخیره آب روستایی از استخر خارج شده و در زمین جاری می‌ شود و آب‌ دهی آن در حدود ۱۰ لیتر در دقیقه است. مجرای خروج آب چشمه «وننق» به صورت سنتی توسط تعبیه خار و خاشاک و گل و سایر موانع کنترل می‌ شود.

نارین قلعه جاجرم

9803e8c9-de0c-4148-af95-0c299abad9f3

نارین قلعه در کنار دروازه قدیم جاجرم و جوین و جنب حمام قدیمی شهر در شمال غربی مسجد جامع و در ابتدای خیابان زیارتگاه خواجه مهزیار قرار دارد. سیاحانی که در قرون اخیر از جاجرم عبور کرده‌اند، هر یک این قلعه را توصیف کرده‌اند. این امر از ثباتی همیشگی در این قلعه حکایت دارد. بی‌شک ساکنان جاجرم در این دوره‌ها به دنبال آرامش و امنیتی بوده‌اند که جز در پناه دیوارهای بلند این قلعه فراهم نمی‌آمد. خاور بی‌بی شادلو (خواهر یارمحمدخان سهام‌الدوله، حکمران بجنورد معاصر با ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه قاجار) در سفرنامه خویش شرحی از این قلعه آورده‌ است. این تل که ارتفاعش در حدود ۲۵ متر است، بقایای ارگ یا قلعه‌ای قدیمی است که امروزه در بعضی نقاط آن آثاری از بقایای برج و بارو را می­‌توان دید. پلان قلعه که روی تپه‌­ای مصنوعی بنا شده بود، بیضی شکل است و در گذشته، دور آن را خندقی فرا گرفته بوده است. محیط نارین قلعه در حدود ۳۶۰ متر و طول اقطار آن ۱۲۵ و ۱۰۰ متر است. این قلعه در اواخر حکومت محمد شاه و اوایل حکومت ناصرالدین شاه قاجار هنوز سالم بوده و مورد استفاده قرار می‌گرفت. در فاصله زمانی حکومت محمد شاه تا سفر کلنل بیت به جاجرم تغییرات زیادی به وجود آمد و نارین قلعه خراب و  به تلی از خاک تبدیل شد و اخیرا شهرداری جاجرم اقدام به ایجاد پارک روی تپه کرده است. با حفاری‌های غیر مجاز اطراف تپه و منازل اطراف تپه مردم ساکن در تپه موفق به کشف ظروف و اشیا فراوان عتیقه و دوران قبل از اسلام و بعد از اسلام شده‌اند.

چارلز ادوار ييت در کتاب «سفر نامه خراسان و سيستان» در مورد این قلعه می‌نويسد: «در وسط جاجرم يک تل خاک عظيم به ارتفاع ۲۱ تا ۲۴ متر هست که بقايای ارک شهر قديمی محسوب می‌شود و به آن نارين قلعه می‌گويند. روی اين خاک بقايای ديوارها و برج‌های قديمی به چشم می‌خورد، اما از آن‌ها نمی‌شد به شکل و چگونگی آرايش اين شهر و استحکامات آن پی برد، زيرا بلافاصله در پايين دست آن‌ها و در دل خاک باقي‌مانده‌های ديگری از اين ديوارها و برج‌ها قرار گرفته بود. در قسمت غربی، اين ديوارها از خاک بيرون آمده و در معرض ديد بود. در واقع اين يک رديف ديوار نبود، بلکه ديواری بود در دو رديف که يکی در بالای ديگری واقع می‌شد. اين تل خاک تقريبا به شکل بيضی بود و قطرهای آن در بالا ۱۲۶ و ۹۹ متر بود در پايين آن آثار يک خندق قديمی به چشم می‌خورد كه محيط آن ۳۶۰  متر بود و در آن اثری از آجر و سنگ نيافتند و حتی در مورد اينكه سكه‌ای در آن پيدا شده باشد نيز چيزی نشنيدم… » این اثر در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۵۶ با شماره ثبت ۱۵۹۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

غار پراو کرمانشاه

68163

دردل یکی از کوههای استان کرمانشاه، غاری مخوف و ترسناک با نام پراو وجود دارد که دردل کوه واقع شده و که به دلیل داشتن مسیر سخت و صعب العبور آن را از سایر غارهای ایران متمایز کرده است. غار پراو در۱۲ کیلومتری شمال شرقی کرمانشاه و درمیان دوکوه طاق بستان و بیستون قرار دارد. این غار که به گودال خوف نیز شهرت دارد، حفره ای عمودی و سرد بوده که برای رسیدن به آن باید تا ارتفاع ۳۰۵۰متری کوه بالا رفت. قله پروا با دارا بودن ۳۳۵۷ متر ارتفاع، بلندترین قله رشته کوهای زاگرس شناخته شده و غار پروا در ارتفاع ۳۰۵۰ این قله واقع شده است. پراو ۱۴۵۴ مترطول و عمق آن ۷۵۱ متر بوده که درنقاط گوناگونش ۲۶ حلقه چاه قرار داشته و عمیق ترین آنها چاه شماره ۱۶ با ۴۲ مترعمق است. آب جاری که در میان غار پراو جریان دارد از ذوب شدن یخچالهای زیرزمینی بوجود آمده و به همین دلیل است که نام این مکان را پراو به معنی پراب نهاده اند. وجود این آب باعث سردی بیش از حد غار پروا شده و دمای درون آن به ۱ تا۳ درجه سانتیگراد می رسد. به همین دلیل اگر دلتان ماجراجویی میخواهد و البته غارنورد حرفه‌ای هستید، بهتراست فصل های بهار و تابستان را انتخاب کنید. با ورود به این غار و حرکت بسوی پایین، گویی توسط غار درحال بلعیده شدن هستید.

این غار تاریک و سرد به دلیل اینکه متاسفانه جان پنج تن از غارنوردان را گرفته است، به نام غار قاتل نیز شناخته می شود. بیش ازچهل سال قبل پراو با عنوان بزرگترین غارعمودی دنیا شناخته می شده و  به آن لقب اورست جهان را نیز داده بودند؛ اما باگذشت زمان و اکتشافات بیشتر رتبه آن به۲۲۱ تنزل یافت. اما حتی با کاهش رتبه غار پراو، همچنان این گودال عمیق و رمز آلود به دلیل اینکه دهانه آن در ارتفاع  ۳۰۰۰ متری ازسطح دریا قرار دارد، بالاترین سطح محل ورود را درجهان در میان سایر غار ها به خود اختصاص داده است. پراو برای اولین بار درحدود ۴۶ سال قبل توسط یک گروه غارنورد انگلیسی درسال ۱۳۵۰ کشف شده و  این گروه توانستند تاعمق ۷۵۰ متری این غار پیش روند. از اولین فاتحان ایرانی این گودال عمیق حشمت حیدریان، بهمن مشتکوب و منوچهر دهشت از اعضای کانون کوهنوردان کرمانشاه بودند که موفق شدند تا انتهای غار و حوضچه را پیمایش کنند. ازتجربیات غارنوردان پراو می توان گفت که پیمودن این غار از دشوارترین پیمایشها بوده زیرا از همان بدو ورود باید با روش های سخت و طاقت فرسا پابه درون آن گذاشت. ارتفاع بالا، برودت هوا و یخچالهای طبیعی موجود در این غار سبب دشواری هرچه بیشتر غار پیمایی در غار پروا میشود. ازدیگر دشواری‌های این غار نوردی می توان به پیمایش سینه خیز در این گودال عمیق اشاره کرده و  در غار پروا حفره هایی باریک و تنگ وجود داشته که برای گذشتن از آن باید از آب نزدیک صفر درجه عبورکرد. پراو در سال ۱۳۸۸ توسط سازمان محیط زیست به عنوان اثرطبیعی ملی جهت حفاظت ویژه ثبت شده و علاوه بر آن در۲۰بهمن ۱۳۸۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۹۸ در فهرست میراث طبیعی ایران قرارگرفته است .

گنبدهای شه میر

0ab25bf4-dd3b-41d9-afed-cb61fc1dafb7-840x560

گنبدهای شه‌ میر در حدود ۱۰ کیلومتری جنوب نیشابور بر کنار راه این شهر به کاشمر در میان قبرستان قدیمی قرار دارند که دو بنای آجری به فاصله کمی از یکدیگر با ساختار و اندازه متفاوت هستند که به مهروا، مهرآباد و شادمهر معروفند. گنبدهای آجری مهرآباد که «مهراوا»، «شه میر» و «شادمهر» نیز نامیده می‌شوند، از مهم‌ترین بناهای تاریخی و مکان های دیدنی نیشابور در دهستان ریوند هستند. گنبد بزرگ، دارای پلان بیرونی هشت‌ضلعی و درونی چهارضلعی است. در کف بنا سردابه یا راهرویی زیرزمینی قرار دارد که حالت چلیپایی شکل داشته و به نظر می‌رسد آرامگاه شخصی که این بنا به خاطر او ساخته شده در این محل باشد. این بنا که قدمت آن به دوره سلجوقی می‌رسد، در نوع خود یکی از شاهکارهای معماری به شمار می‌آید. گنبد کوچک، در حدود پانزده متری شمال گنبد بزرگ قرار دارد، پلان بیرونی و درونی آن، شبیه بنای گنبد بزرگ است. این بنا، چهارطاقی‌ای است که ورودی‌های آن کم‌عرض و رفیع هستنند. قدمت این بنا به دوره ایلخانی می‌رسد. با توجه به اطلاعات موجود، هنوز ابهاماتی در مورد گذشته پر فراز و نشیب محوطه تاریخی مهراوا وجود دارد و به عقیده برخی تاریخ‌نگاران، وجود کلمه مهر در نام‌های محوطه، از ارتباط تاریخی آن با آئین‌های مهرپرستی ایران پیش از اسلام نشان می‌دهد که با وجود آتشکده آذربرزین‌مهر در ریوند نیشابور و رواج آئین زرتشت در زمان حکومت ساسانیان و پیش از آن، ارتباط دارد.