در یک کیلومتری دریاچه ارومیه در دهستان نازلو چای کوهی به نام زنبیل وجود دارد که چشمه های آب از دامنه های شرقی این کوه و شرق سپرغان نشأت می گیردکه یکی از چشمه های به چشمه کوه زنبیل معروف است . این چشمه در فاصله تقریبی ۳۶ کیلومتری از شمال شرق ارومیه قرار دارد . چشمه آب معدنی زنبیل به صورت طبیعی حوضچه ای دایره ای شکل دارد که قطر تقریبی آن ۴ متر و عمق آن نیز بین ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر است و از کف این چشمه به صورت مداوم گاز خارج می شود .دور تا دور چشمه سنگ کاری شده است و از زمانهای نه چندان دور در هر ثانیه حدود ۱۰ لیتر آب از این چشمه خارج می گردید که این مقدار هم اکنون کاهش چشمگیری داشته است . آب این چشمه دارای سولفات و بی کربنات کلسیک و منیزیم آهن دار است که بر روی سنگ کاریهای اطراف آن رسوبات آهنی دیده می شود . اگر حدود ۶۰ ۷۰ متر به سمت جنوب این چشمه حرکت کنیم چشمه ای دیگر می بینیم که دارای همین خاصیت آبی می باشد ولی مقدار آبی که از آن خارج می شود کمی بیشتر از چشمه زنبیل است .

این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۴۰۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل در شمال ماکو در موقعیت ْ۵۳۸ و ۱۷ طول شمالی و ْ۴۶۱ و ۴۴ عرض شرقی در ارتفاع ۱۳۰۰ متر از سطح دریا در انتهای تنگه ماکو به طرف بازرگان بر روی رودخانه قره سو حدود صد متر مانده به محل اتصال رودخانه مزبور با رودخانه زنگمار قرار گرفته است . تاریخ ساخت این دژ به دوره صفویه می رسد. پل سیاه ( قره کورپو ) بر روی صفه سنگی رودخانه ساخته شده و به همین علت پی سازی برای این پل انجام نشده است و پی بنا شامل همان صخره های طبیعی کف رودخانه است . این پل دارای ۳ دهانه است که دو تا از دهانه ها چسبیده به کناره های رودخانه و لی دهانه وسطی به طول ۶/۳ متر و ارتفاع ۸/۱ متر در وسط رودخانه واقع شده است. پایه های پل در جهت مخالف آب رودخانه دارای آب شکن های نیم دایره به قطر ۵/۳ متر است و تمامی پایه ها و آب شکنها با لاشه سنگ های سیاه و سفید و با ملات آهک ساخته شده اند. مصالح پل را سنگ های سفید و سیاه آتشفشانی و سنگ های لاشه و قلوه سنگ با ملات آهک تشکیل می دهد و ظاهراً وجه تسمیه پل به خاطر استفاده از سنگهای سیاه آتشفشانی بوده است . نوع مصالح و فرم طاق روی چشمه باقیمانده ، بیننده را به یاد بنای قره کلیسا می اندارد. پل سیاه با توجه به عملکرد آن فاقد تزئینات خاص معماری است و دقت در اجرای سنگهای تراشیده شده در این اثر قابل توجه است .

آبشار شملکان ارومیه در استان آذربایجان غربی واقع است. این آبشار در جوار روستای شملکان در نزدیکی ارومیه واقع شده است. در بسیاری از کتب و نشریات نام این آبشار را به اشتباه شلمکان عنوان کرده اند که صحیح نیست. نحوه دسترسی به این روستا عمدتاً از طریق روستای بند است ولی از دامنه های روستای سیر نیز می توان به آن رسید که البته در این مسیر می توان از قلعه ای تخریب شده که فقط چند ستون از آن باقیمانده را نیز مشاهده کرد. دامنه های این آبشار نیز از سرسبزی خوبی برخوردار بوده و در فصل مناسب می توان از نوعی سبزی کوهی بنام شنگ (یملیه) نیز بهرمند شد.

کلیسای گئورگ مقدس در نزدیکی روستای مرگن (مرکان) بین ماکو و قره ضیا الدین، در جنوب شرقی بخش شوط در استان آذربایجان غربی واقع است. این کلیسا در قرن ۱۶ میلادی با سنگهای خوش تراش ساخته شده است. اطراف این کلیسا سنگ صلیبهای حجاری شده و قبرستان ارامنه گسترده است و کمی دورتر از آن ویرانه های خانه های بسیاری که زمانی محل سکونت ارامنه بوده و حکایت ازوجود روستایی پر جمعیت و آباد دارد قرار گرفته است که بعلت مهاجرت ارامنه از این مکان در سال ۱۸۳۰ میلادی به این شکل متروکه مانده است. کلیسا که بنایی به سبک بازیلیک مستطیلی در جهت شرق به غرب است، دارای یک گنبد هشت وجهی است که بر روی هر یک از وجوه ساق گنبد یک نورگیرتعبیه شده است، گنبد و سقف کلیسا بر روی چهار ستون با برش صلیبی شکل که هر یک از ستونها در چهار جهت با قوسهایی با یکدیگر و با دیوارهای جانبی متصل میباشند تکیه دارد. بر روی هر یک از چهار دیوار کلیسا سه نورگیر قرار داشته و ورودیهای کلیسا در سمت غربی و شمالی بنا قرار دارد. محراب کلیسا که در سمت شرق کلیسا قرار دارد دارای قاب بندیهایی است و در دو سمت محراب اطاقکهای چهار گوشی ساخته شده اند.