ارزشمند

 
 

ربع رشیدی تبریز

rabaerashidi

رَبع رشیدی یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر تبریز واقع در خیابان عباسی به سبک معماری آذری است. حدود ۷۰۰ سال پیش در تبریز، دانشگاهی به‌نام رشیدالدین فضل‌الله همدانی ایجاد شد. رشیدالدین وزیر غازان خان از حکمرانان وقت آن دیار بود. در آن زمان این دانشگاه شامل چهار دانشکده بود که در چهارطرف آن قرار داشت و اربع یا چهار عربی را به خود اختصاص داد و این مکان بنام ربع رشیدی شهرت یافت. این مجموعه که در دامنهٔ کوه سرخاب در محلی باصفا و بلند جای گرفته‌است، در اوایل قرن هشتم یا اواخر قرن هفتم هجری بنا شد. برابر با نوشتهٔ تاریخ‌نگاران و جهانگردان بزرگ دارای پهناوری بسیار و ساختمان‌های گوناگون همچون مسجد و مدرسه و بیمارستان (دارالشفا) و کتابخانه و گنبدی برای آرامگاه خواجه رشیدالدین بوده‌است. این بنا مانند بیشتر شهرهای کهن دارای حصار و بارویی بزرگ بوده‌است. از مضمون نامه‌ای که خود خواجه رشیدالدین فضل‌الله به دو پسرش دربارهٔ ساختمان این بنا نوشته چنین برداشت می‌شود که در آن زمان ربع رشیدی در جایگاه دانشگاهی بوده که از هر دانشی در آنجا شعبه‌ای راه‌اندازی شده بود و شش هزار تن دانشجو در آن تحصیل می‌کرده‌اند و خواجه اوقافی برای تکمیل کتابخانه و مدرسه و نشر کتب و تأمین هزینهٔ زندگی و تحصیل طلاب علوم مختلف اختصاص داده بود و دانشمندان بزرگ از هر گوشه گرد آورده و بکار تألیف و تدریس گماشته و مقرری آبرومندی برای آنان تعیین کرده بوده‌است و از آن میان پنجاه پزشک و چندین جراح از هند و مصر و چین و شام در آنجا مشغول به کار بوده‌اند.

پیشینه ربع رشیدی : ربع رشیدی شهری کوچک بود شامل کتابخانه، مدرسه، مسجد، دارالایتام، حمام، مهمانسرا، بیمارستان، مدارس عالی، و کارگاه‌های صنعتی. فضل‌الله همدانی برای تأمین هزینه‌های این مرکز املاک فراوانی را در نقاط مختلف اعم از ایران قدیم، بخش‌هایی از عراق، افغانستان، گرجستان، ولایت روم، آذربایجان و سوریه وقف این مرکز کرد. خواجه فضل‌الله همدانی که پیش از حملهٔ مغول در قلعه‌های اسماعلیه زندگی می‌کرد و پس از آن مدتی به وزارت غازان خان رسیده و منشأ خدمات فراوانی در غرب ایران و آذربایجان شد در سال ۷۱۸ هـ. ق، با دسیسه‌های سیاسی کشته شد و رَبع رشیدی هم پس از مرگ وی غارت و ویران شد. هم‌اکنون آثار ناچیزی از آن در تبریز باقی‌مانده‌است. شاردن جهانگرد نامی فرانسوی که در سال ۱۰۸۴ ه‍.ق به ایران سفر کرده بود آورده‌است: صد سال پیش شاه عباس کبیر دستور به تعمیر آن داد ولی شاهان دیگر صفوی توجهی بدان نکردند و دوباره ویران شد.

موزه سلطان آباد اراک

a53331400394102a

موزه سلطان آباد چهارمین موزه شهر اراک است که در سرای کاشانی بازار اراک قرار دارد. سلطان آباد نام قدیمی اراک بوده و موزه سلطان آباد توسط «محمد مهدی باباخانی» و با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی بنیانگذاری شده است. این موزه که به صورت خصوصی اداره می شود ۱۳۰ متر مربع مساحت دارد. فعالیت موزه به صورت تخصصی در زمینه خوشنویسی و صنایع فلزی محسوب می شود. موزه سلطان آباد ۳ تالار دارد و در گنجینه آن صد اثر صنایع دستی ایران که از استانهای مختلف گردآوری شده اند به چشم می خورد. در تالارهای موزه می توانید آثار برجسته خوشنویسی، سوزن دوزی، لباس های قاجاری، خاتم کاری، قلمزنی، فلزکاری و کتیبه های مختلف به همراه تابلوهای هنری و اشیا قدیمی را ببینید.
بخش خوشنویسی موزه بسیار غنی است. به طوری که آثاری از خوشنویسان دوره های مختلف را در خود جای داده است. قدیمی ترین اثر خوشنویسی موزه مربوط به سده هفتم هجری است. در این موزه آثار ارزشمندی از خوشنویسان مشهور ایرانی همانند: درویش عبدالمجید طالقانی، میرعماد حسنی، میر علی هروی، میرزا فتحعلی حجاب شیرازی، میرزا غلامرضا اصفهانی، یاقوت مستعصمی، محمد هاشم لولو اصفهانی، میرزا کاظم، میر علی هروی، ظل السلطان محمد باقر خان، محمد جعفر تبریزی، میرزا رضا خان فراهانی، فتحعلی تنکابنی، میرزا اسدالله شیرازی، کیخسرو خروش و فتحعلی واشقانی فراهانی وجود دارد. همچنین در بخش نقاشی هم اثری از کمال الملک وجود دارد. در این بخش آثاری از سبک نقاشی قهوه خانه به ویژه آثاری از محمد مدبر و عباس بلوکی فر به نمایش در آمده است. بد نیست بدانید که اثر سنگاب هنرمند قلمزن استان محمد مهدی باباخانی مالک این موزه که از هنرمندان صاحب نام کشور است از سوی دولت برای نگهداری به نمایشگاه دائمی سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo) اهدا شده است. موزه سلطان آباد با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی در سال ۱۳۸۶ به روی علاقه مندان گشوده شد.