اشکانی

 
 

روستایی از سالمترین شهر جهان

a16329516274102a

رهورد، روستای کوچک و بکری است که برای دیدن آن باید به یکی از سالمترین شهرهای جهان سفر کنید. قوچان، شهری که از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان یکی از هزار شهر سالم معرفی شده است. از قوچان، باید سری به بخش باجگیران و دهستان دولتخانه بزنید تا بتوانید از روستای رهورد و تپه های تاریخی آن دیدن کنید. روستایی با یک شهر مدفون شده به نام “شهر زر” و ده ها اثر باستانی که از روزگار اشکانیان به جا مانده است. رهورد روستایی است سرسبز با آب و هوای کوهستانی که در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان قوچان واقع شده است. این شهرستان استان خراسان رضوی امسال از سوی. به گفته کارشناسان، نام رهورد برگرفته است از ره ورد یعنی راه گل (شقایق) که در اردیبهشت ماه نمای بهشتی واقعی را به خود می گیرد یا به روایتی دیگر برگرفته از کلمه رهبر به علت شرایط حاکمیتی تاریخی و سیاسی جغرافیایی حاکم بر پیرامون خود است.

روستای باستانی : وسط روستا تپه ای بلند از گل رس با حفره های باریک، راهها و اتاقهایی مجلل وجود دارد که بیانگر دوره های متوالی و طولانی مدت تاریخی شهر مدفون شده «شهر زر»  یا «شهر فیروزه» بوده است. معماری و اشیاء بدست آمده از این تپه گویای تمدنی بسیار پیشرفته است. سیری در تاریخ دولت اشکانیان و مرکزیت قوچان (آساک قدیم) به عنوان قلب دولت اشکانیان نشان می دهد که شهر زر جایگاه شخصیتهای اصلی و خانواده حاکمان دولت اشکانیان بوده است. دور تا دور رهورد را حصار بلندی از تپه ها و کوه های بلند احاطه کرده است. تپه های اطراف طوری انتخاب شده اند که تسلط کامل برای حفاظت و دیدبانی تپه مرکزی شهر زر را داشته باشند. در این روستا تپه ای مدفون شده در میان تپه های باستانی وجود دارد. همچنین قرار گرفتن سردابه ای که تنها در زمان کشف حدود ۵۰ جسد و خطوط حکاکی شده بر روی دیوارهای آن شناسایی شد از دیگر شگفتیهای این روستا است اما متاسفانه در زمان کشف تپه مرکزی و تپه ها و آثار باستانی مجاور آن بسیاری از اشیاءعتیقه پیدا شده در آن منطقه توسط دلالان و کلاهبرداران با ارزانترین قیمت به موزه های اروپا قاچاق شدند و اکنون تعداد اندکی از آنها در موزه آستان قدس رضوی موجود است. با وجود برخورداری روستا رهورد از جاذبه های مختلف تاریخی و سیاحتی و واقع شدن آن در بهترین نقطه از شهرستان قوچان تا کنون از سوی سرمایه گذاران بخش گردشگری مورد توجه قرار نگرفته و اکنون در این منطقه گردشگری هیچ اقامتگاهی اعم از هتل، هتل آپارتمان، متل و … وجود ندارد.

آتشکده خانه دیو

4

خانه دیو یک آتشکده و از بناهای معماری (احتمالا دوران ساسانیان) در روستای فشتنق سبزوار است. از این محل از دوران ساسانی تا دورهٔ سلجوقی استفاده می شده و کاربردی آیینی داشته است. نحوهٔ تاق زدن آتشکدهٔ سبزوار در نوع خود منحصر به فرد است که پلان آن با پلان آتشکدهٔ تخت سلیمان در آذربایجان قابل مقایسه است. این بنا از بناهای جالب در روستای فشتنق است و به عبارت دیگر دیو خانه که چندی پیش باستانشناسان ایرانی با لهستانی ها استقرارهای ساسانی را در سبزوار بررسی کردند. بررسی، گمانه زنی و نقشه برداری بقایای معماری در چهارتاقی سبزوار «دیوخانه» با همکاری دو هیات ایرانی و لهستانی در روستای فشتنق سبزوار آغاز شده است. براساس شواهد، نشانه ای از آتش دان و تالار طواف از نظر ساخت معماری در این مکان کشف شده اند. چارتاقی «خانه دیو» یکی دیگر از چارتاقی های منفرد ایران است که در کوهستان های دورافتاده شمال غربی سبزوار در استان خراسان و بر قلهٔ صخره ای سخت و صعب العبور جای دارد. دستیابی به چارتاقی، پس از ساعت ها پیاده روی و کوه پیمایی ممکن می شود و اکنون برای صعود از صخرهٔ حامل چارتاقی، از میلهٔ نقاله های بالابر که برای حمل مصالح ساختمانی برپا شده اند، کمک گرفته می شود. چارتاقی خانه دیو یکی دیگر از نمونه های چارتاقی های منفرد در ایران با شکل متقارن چهار وجهی است. بنا از چهار پایه با چهار تاق تشکیل شده که گنبدی به واسطه چهار فیلپوش بر روی آنها ساخته شده است. این گنبد و بخش های وسیعی از پایه ها و تاق ها به مرور زمان تخریب شده اند. چهار سوی بنا به مانند دیگر چارتاقی های منفرد ایران، چشم اندازی باز و بدون هیچگونه در یا پنجره و مانعی است. مختصات چارتاقی عبارت است از ۳۶ درجه و ۲۰ دقیقه شمالی، ۵۷ درجه و ۲۱ دقیقه شرقی و محور بنا با چهار جهت اصلی به اندازه ۲۲ درجه میل غربی دارد. ویژگی های کالبدی و خصوصیات معماری و سازه بنا نشان می دهد که هم عصر با دیگر چارتاقی های منفرد ایران است و قدمتی در حدود ۲۰۰۰ سال دارد. بنا را می توان به اواخر دوره پارتی (اشکانی) و به احتمال کمتر به اوایل دوره ساسانی منسوب کرد.

اندازه گیری و مشاهدات آقای فرشته خصلت نشان می دهد که در چارتاقی خانه دیو نیز همچون دیگر چارتاقی های منفرد ایران و از جمله چارتاقی مشهور نیاسر، ملاحظات تقویمی و تناسب با نقاط طلوع خورشید به هنگام اعتدالین و نیز انقلاب های تابستانی و زمستانی بکار بسته شده است. محور و ساختار بنا و نسبت اندازه طول پایه ها به فاصله میان آنها و زاویه های منتج شده از آن با توجه به ارتفاع افق محلی به گونه ای است که در هنگام هایی از سال، پرتوهای خورشید در راستاهای سنجیده شده ای از بنا می تابند و از روزنه های میان پایه ها دیده می شوند. چنانکه در نقشه دیده می شود، در اعتدال بهاری و پاییزی یعنی در نوروز و مهرگان باستانی (آغاز ماه مهر) پرتوهای خورشید بامدادی در امتداد قطر بنا می تابند و از دو روزنه دیده می شوند: نخست، روزنه محصورشده با گوشه های eic و دوم، با روزنه محصورشده در گوشه های gkm (خط دیدهای ES1 و ES2). طلوع خورشید در انقلاب تابستانی در امتداد روزنه تشکیل شده میان گوشه های ek دیده می شود (بنگرید به عکس)، در حالیکه در انقاب زمستانی نیز پرتوهای خورشید بامدادی در امتداد روزنه gi مشاهده می شوند. عده ای گمان برده اند که چارتاقی خانه دیو، همان آتشکده مشهور آذربرزین مهر باشد. اما موقعیت مکانی و دشوار چارتاقی، دوری آن از شهرهای امروزی یا باستانی، و نیز وسعت بسیار اندک محوطه آن، حتی امکان تصور چنین پنداری را هم نمی دهد. به ویژه که در چندین فصل از کاوش های باستان شناختی که انجام شده، هیچگونه آثار و بقایایی از آتش و آتشکده شناسایی نشده است. از آنجا که بناهای مقدس، همواره مقدس می مانند و از بین نمی روند، مکان این آتشکده و یا هرگونه بنای مقدس دیگری را می باید در بناهای مقدس بزرگ امروزی جستجو کرد. چنانکه آقای جواد مفرد- در گمانی قابل تأمل- مکان آتشکده آذربرزین مهر را در جای فعلی قدمگاه نیشابور احتمال داده است.

کوه جادویی سیستان

b67f7351157%da%a9%d9%88%d9%87-%d8%ae%d9%88%d8%a7%d8%ac%d9%87

دنبال سفرهای تاریخی و فرهنگی هستید؟ چه جایی بهتر از سیستان و بلوچستان! سرزمین رستم با قدمت طولانی اش شگفت انگیزترین گوشه این خاک است که عمر کاوش های باستان شناسی هنوز هم به شناخت کامل آن قد نداده است. با این حال، برای دیدن همین جاذبه های تاریخی و طبیعی هم یکی دو سفر قطعا کفاف نخواهد داد! اگر گذارتان به سیستان افتاد، تماشای کوه خواجه و مجموعه اطراف آن را از دست ندهید. کوهی که تنها عارضه طبیعی دشت سیستان به شمار می رود که با ارتفاع تقریبی ۶۰۹ متر از سطح دریا (یعنی حدود ۱۰۰ متر از سطح زمین) در استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. اگر در فصل پرآبی سری به این استان بزنید خواهید دید که کوه خواجه تا کمر در آب فرو رفته و تبدیل به جزیره کوچکی در میان هامون هیرمند شده است. این کوه  و دریاچه اطرافش در باورهای سه مذهب زرتشت، مسیحیت و مسلمانان مقدس است. مثلا زرتشتیان ایران باستان معتقد بودند که دریاچه هامون مقدس است و ظهور منجی (سوشیانت) از این دریاچه اتفاق می افتد. به همین دلیل کوه خواجه تقدس و رازالودگی خاصی در نگاه آنان داشت. از شگفتی های این کوه، قدمگاه حضرت علی (ع) و دره سوخته ای است که به اعتقاد مردم محلی بر اثر پرتاب ذوالفقار امام به سوی کفار در کنار کوه خواجه به وجود آمده است. گرچه سندیت این مطلب در حاله ای از ابهام است.

پژوهشگران زیادی تا به حال درباره این کوه تحقیق کرده اند و البته همه آنها معتقد بوده اند که این کوه از دوره اشکانی و ساسانی با اهداف زیستی، دفاعی و عبادی مورد توجه قرار داشته است. مهمترین و بزرگترین بخش این اثر باستانی را باید در شیب جنوب شرقی کوه ببینید. جایی که سه دیواره دفاعی، دروازه اصلی، راهروهای جانبی، حیاط مرکزی، آتشکده و… گرد هم آمده اند و قلعه ای به نام قلعه کافرون را تشکیل داده اند. اما دومین مجموعه هم در بلندترین نقطه و مشرف بر قلعه کافرون ساخته شده است که کک کهزاد نام دارد. در باورهای اسطوره ای، کهزاد فرمانروای دیوسان منطقه بوده که به دست رستم به قتل می رسد. این مکان احتمالا گزینه ای برای محل شاه نشین ارگ بوده است. اگر سری به کک کهزاد بزنید، بازمانده هایی از راه پله های سنگی منظمی را می بینید که ارتباط قلعه کافرون را با کک کهزاد برقرار می کرده است. کمی آن سوتر، بنای دیگری قرار دارد که  به گویش محلی، کوچک چل کنجه (کوشک چهل دخترون) نامیده می شود. بقیه آثار پراکنده سطح کوه را آثار قبور اسلامی و بنای مقبره ای مقدس خواجه مهدی تشکیل داده است. در باورهای اهالی، نسب خواجه را به شهیدی از خاندان آل علی (ع) می رسانند که توسط کفار به شهادت رسیده است. برای دیدن کوه خواجه و مجموعه باستانی اش باید راهی زاهدان شوید و در جاده زاهدان- زابل، در فاصله حدود ۳۰ کیلومتری زابل این کوه ببینید که در یک مسیر انحرافی قرار گرفته است. در این مسیر تنها چند روستای کوچک وجود دارد و به همین دلیل اتومبیل های زیادی از این مسیر تردد نمی کنند. در قسمت سر قبر، سوراخی وجود دارد که اهالی منطقه معتقدند در صورتی که با نیت خاصی دست را در این سوراخ فرو ببرید، مطابق با نیت شما چیزی به همراه دست شما خارج می شود!

فراموش نکنید که در بازدید این کوه، تنها به قلعه اکتفا نکنید و حتما سری هم به مقبره جالب خواجه و قبور متعدد بالای کوه بزنید. سطح روی کوه به صورت فضایی مسطح و بزرگ -بیش از چند ده هکتار- است که قسمت اعظم آن به وسیله قبور سنگی جالبی پوشیده شده است که گاهی مسطح و گاهی منحنی شکل هستند. در قسمت سر قبر هم سوراخی وجود دارد که اهالی نظر جالبی در مورد آن دارند. آنها معتقدند در صورتی که با نیت خاصی دست را در این سوراخ فرو ببرید، مطابق با نیت شما چیزی به همراه دست شما خارج می شود. البته ظاهرا چیزی جز پَر و کرک از این حفره بیرون نمی آید اما با این حال، باور بومیان منطقه هنوز هم بر شگفت آور بودن این سوراخ است. یکی دیگر از شگفتی های این کوه، قدمگاه حضرت علی (ع) و دره سوخته ای است که به اعتقاد مردم محلی بر اثر پرتاب ذوالفقار امام به سوی کفار در کنار کوه خواجه به وجود آمده است. گرچه سندیت این مطالب در حاله ای از ابهام است و بیشتر به داستان های اسطوره ای می ماند اما در میان مردم محلی این اعتقاد به دلیل محکمی برای مقدس دانستن منطقه تبدیل شده است. اگر قصد بازدید از این مجموعه را داشتید ترجیحا صبح راهی محل شوید. چون اولا به دلیل موقعیت قرار گیری این مجموعه بهترین وقت برای عکاسی از آن صبح ها است و علاوه بر آن، شگفتی های این کوه آنقدر زیاد است که ممکن است گذر زمان را احساس نکنید و با کمبود وقت مواجه شوید! ضمنا یادتان باشد که برای دیدن کوه خواجه بهتر است با یک راهنما راهی محل شوید. وسعت آثار بر روی این کوه به قدری زیاد است که حتی با وجود یک راهنما چند ساعت وقت برای دیدن همه آنها نیاز است!