تفرجگاه
باغ فتح آباد تبریز
درباره چگونگی ساخت این باغ و بانیان آن، اطلاعات کمی وجود دارد. تنها سندی که در آن به این باغ اشاره شده، کتاب «باغهای ایران و کوشکهای آن» تالیف دونالد ویلبر است. ویلبر در این کتاب باغ فتحآباد را اینچنین وصف کرده است: «در نزدیکی شاه گل باغی به نام فتحآباد واقع شده است. مرکز باغ از درختان میوه پوشیده شده است. ولی محور طویل آب، تمام باغ را بهطرز متداول در ایران، به هم متصل میسازد و به آن یک نوع هماهنگی میدهد. فقط بنای جدیدی که بهجای کوشک قدیم ساخته شده، هماهنگی آن را بر هم میزند. هر گاه از قسمت مرتفع، یعنی سمت جنوبی باغ وارد شویم، میبینیم که این خیابان پست و بلند است و شکل حوضهائی که در مسیر آن قرار گرفتهاند نیز مختلف است. در یک قسمت حاشیههای سبزی در کنار نهرها به چشم میخورد که آنها نیز به نوبه خود با حاشیهای از گل شمعدانی زینت یافتهاند. سرانجام به برجستهترین نقطه باغ، یعنی استخر عمیقش میرسیم که اطراف آن را سنگ کار کردهاند. این استخر، بسیار عمیق است و اطراف آن را درختان کهن و تنومندی احاطه کرده است. قسمت شمال این استخر، قدری بلندتر از سطح زمین است. این همان چیزی است که در استخر شاه گل نیز دیده میشود. هیچیک از قسمتهای این باغ به تنهائی زیبایی فوقالعاده و چشمگیری ندارد، در حالی که بهطور کلی جذاب و آرام است.»
طبق گفتههای ریشسفیدان منطقه، ساخت این باغ به ساعدالملک، یکی از معتمدان و بزرگان شهر تبریز نسبت داده شده است. خاندان عدل، این باغ را در حدود ۱۵۰ سال قبل خریداری میکنند. از مواردی که طبق سند همراه با باغ معامله شده است، قنات، استخر، بخشی از اراضی روستای فتحآباد و ساختمان موجود فعلی باغ را میتوان نام برد. این باغ در زمان وراث عدل، بهخصوص غلامرضا عدل توسعه پیدا میکند و وسعت آن به وسعت فعلی میرسد. مجموعه باغ و عمارت فتحآباد نیز در زمان این خاندان بازسازی میشود و ظاهراً این بازسازی را یکی از معماران محلی به نام حاج عباس علی ترفیعی، انجام داده است. از میان مواردی که در جریان این بازسازیها انجام شده است، رطوبتزدائی عمارت باغ و الحاق یک طبقه به آن، جلوگیری از نشتی استخر و آبنما و ساخت یکسری حوضچه در امداد محور اصلی باغ (شمالی ـ جنوبی) بین عمارت و آبگیر انتهای باغ را میتوان نام برد.
تغییر کاربری باغ فتح آباد : آموزشوپرورش استان آذربایجان شرقی، این باغ را در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی از خاندان عدل خریداری کرد و در راستای اهداف آموزشوپرورش با تغییر کاربری به شکل «اردوگاه فرهنگی الغدیر» درآورد. برای تبدیل باغ به اردوگاه، بخشی از زمینهای اطراف باغ جهت توسعه و ساخت ابنیه متناسب با اردوگاه در دستور کار آموزشوپرورش قرار گرفت. باغ و عمارت فتحآباد در آذرماه سال ۱۳۷۸ هجری شمسی به شمارە ۲۵۱۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و همسو با اهداف توسعه باغ، میراث فرهنگی تبریز، توسعه و تغییر کاربری باغ فتحآباد را جزو برنامههای مطالعاتی خود قرار داد تا توسعه باغ باعث از بین رفتن هویت واقعی آن نشود. در همین راستا آموزشوپرورش زیر نظر میراث فرهنگی تبریز در صدد احیاء باغ به شیوه پیشین (کاشت درختان از بین رفته، احیای دسترسیهای تاریخی و جدید، بناهای تاریخی موجود و دیوارکشی اطراف باغ) برآمد؛ به طوری که تاکنون یکی از محورهای اصلی مسیر آب زیر نظر میراث فرهنگی تبریز مرمت شده و بخش عظیمی از صفهسازی محورهای آب، حوضچهها و آبگیرها در برنامه زمانبندی مرمت باغ قرار گرفته است.
ساختار باغ فتح آباد : این باغ جزو نمونه باغهایی است که در زمینی تقریبا مسطح با شیب کم بنا شده است. محور اصلی باغ در امتداد شمالی ـ جنوبی متناسب با مسیر حرکت آب قنات و در حد فاصل محور اصلی پیادەرو طراحی شده است. برای کنترل شیب معبر پیادهرو، هشت سکو با ۱۸ پله با اختلاف سطح کل مسیر ۳۰۵ سانتیمتر در نظر گرفته شده است. در وسط محور اصلی باغ درست در امتداد جوی آب در وسط هر یک از سطوح (پلههای طراحی شده) حوضچههایی بهشکل مستطیل و دایره ساخته شده است (چهار حوضچه بهشکل دایره و یک حوضچه بهشکل مستطیل در ابعاد متفاوت) که در میان هر یک فوارهای موجود است. باغ مذکور در گذشته دارای درختان بیشتری نسبت به وضع کنونی بوده است و با استناد به نقشه ترسیم شده ویلبر و ریشسفیدان منطقه، محل باغ، معدن درختان پیوندی نارون (قره آغاج) محسوب میشد. از این درختان به تعداد هشت اصله در اطراف حوضچه دایرهای، چهار اصله در اطراف آبنمای مربع شکل و دوازده اصله در اطراف آبگیر اصلی روبهروی عمارت باغ وجود داشت. عمارت اصلی باغ در امتداد محور اصلی قرار دارد و بنا به نقل قول ویلبر، ساختمان جدید در محل کوشک قدیمی ساخته شده است. این عمارت بهشکل کوشکی ساده و کوچک بهصورت ساختمانی برونگرا به وسعت ۲۰۰ متر مربع در دو طبقه ساخته شده است. ساختمان طوری طراحی شده که امکانات کمابیش کافی برای زندگی دائم یک خانوار در دو طبقه وجود داشته است. با استناد به نقشه ترسیم شده ویلبر، در گذشته بناهایی چون سرویسهای بهداشتی و اصطبل در مجموعه وجود داشتهاند که بهعلت عدم مراقبت و نگهداری از بین رفتهاند.
آبشار کیوان لیشتر
آبشار کیوان از جاهای دیدنی استان کهگیلویه و بویراحمد در شهر گچساران است. شهرستان گچساران مناطق دیدنی بسیاری دارد که برای عموم ناشناخته است. امروزه با افزایش تمایل افراد به تفریح و حضور در طبیعت، این مناطق نیز بهتر شناخته شده و تبدیل به تفریحگاههایی برای مردم شدهاند. آبشار کیوان یکی از زیباترین چشماندازهای طبیعت در دشت لیشتر است که چشم انسان از دیدن آن لذت میبرد. این صحنه دلانگیز رویایی، حاصل یک پدیده زمینشناسی است که در آن آب از یک مکانی مرتفع با سرعت زیاد به پایین یک رده یا دامنه میریزد. آبشار کیوان طبیعتی یکر و دستنخورده دارد که در محل برخورد دو رودخانه یا دره که در اصطلاح محلی به آنها دره تنگ درک و دره شور میگویند، در دشت لیشتر تشکیل شده است. لیشتر از روستاهای گچساران است که به روستای عربها با نام علیآباد نیز شهرت دارد و دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی کمنظیری است. در دشت لیشتر، علاوه بر آبشار کیوان، آبشارهای دیگری نیز وجود دارند که ارتفاع زیادتری دارند و پوشش گیاهی مناسب، برکهها یا به اصطلاح محلی برمهای بزرگ در آن قرار دارد. از سمت دیگر و روی شاخه دیگر آبشارهای پلهپله همراه با استخرهای طبیعی که برای شنا مناسب است قرار گرفته است. آبشار کیوان در حقیقت ریزش ناگهانی آب از ارتفاعی سنگی و بلند است که ناشی از وجود بستری از سنگ سخت در مسیر رودخانهای است که با ملایمت به سمت قسمتهای بالای رودخانه شیب دارد و روی سنگ نرمتر قرار میگیرد. سنگهای نرمتر زیرین بهوسیله رودخانه سایش مییابند بهطوری که سنگ سختتر آویزان میشود و نهایتا آبشار را ایجاد میکند. این آبشار که از هفت طبقه تشکیل شده چشماندازی شفاف و زیبا دارد. آبشار کیوان که در دشت لیشتر و روستای هفتچشمه قرار گرفته در ۲۵کیلومتری گچساران است. این آبشار زیبا به شکل پلکانی تعبیه شده و یا ایجاد هفت آبشار کوچک، منظرهای بدیع را ایجاد کرده است. شکلگیری آبشارهای پله پله به طور طبیعی و بکر به ایجاد استخرهای طبیعی انجامیده و به طور کاملا بکر مکان هایی مناسب رای شنا ایجاد کرده است. بیشتر از سه چهارم مسیر دسترسی به آبشار با اتومبیل و بقیه آن با پیادهروی امکانپذیر است. آب کوههای دیل، آب گرمو و چهاربیشه در نزدیکی پاسگاه عبداللهی به هم پیوسته و تشکیل نهری فصلی را میدهند که از اواسط پاییز تا اواخر بهار جریان دارد. آبشار کیوان دارای چشماندازی زیبا و شفاف است و چون شکل پلکانی دارد، ارتفاع چندان زیادی را در بر نمیگیرد. این آبشار زیبا که به شکل پلکانی و طبیعی است و پلکانی بودن آن سبب گرفتن فشار زیاد آبشار و کاستن از تندی آن میشود، چشماندازی کمنظیر را به نمایش میگذارد. این آبشار در مسیر خود تشکیل رودخانهای فصلی را در شهر گچساران میدهد. آبشار کیوان در یک مسیر پلکانی، ۷ آبشار کوچک را به وجود آورده که جاری بودن آنها در بستر سنگی کوه، منظرهای بسیار زیبا و چشمگیر را به نمایش گذاشته است. این آبشار بکر، هر ساله در ایام تعطیل سال، بویژه در ایام نوروز، پذیرای گردشگران و طبیعتگردان است و یکی از مکانهای پربازدید در گچساران بویژه برای اهالی جنوب کشور محسوب میشود. این آبشار از مکانهای گردشگری و طبیعتگردی دیدنی در این شهرستان محسوب میشود. رفتن به آن برای کسانی که قصد درهنوردی غیرحرفهای دارند، تجربهای به یاد ماندنی برجای خواهد گذاشت. دسترسی به این محل از طریق راه دسترسی به روستای هفت چشمه امکانپذیر است كه بخشی از مسیر آن پس از روستا خاكی است. اگر به گچساران سری زدید از این آبشار زیبا دیدن کرده و از فضای اطراف آن جهت تفریح و گشت و گذار استفاده کنید.
تفرجگاه نجنه
روستای نجنه علیا یکی از روستاهای هدف گردشگری است که در فاصله ۳۸ کیلومتری جاده بانه به سردشت در محیطی جنگلی و کوهستانی قرار گرفته است. اهمیت این روستا به جز محیط طبیعی، بکر و زیبای آن در فراوانی چشمه سارها، وجود قرآن قدیمی در مسجد تاریخی آن و مجتمع شیلات کوچکی در روستا است که ماهی های آن طعم بسیار لذیذی داشته و در همان محل ارایه می شود. روستا ی دیدنی دیگر ی نیز در شهرستان بانهنه می تو اند هدف مناسبی بر ا ی یک سفر باشد که آن ر ا نجنه می خو انند. روستا ی نجنه در فاصله ۳۸ کیلومتر ی شهر بانهنه و در جاده سردشت به این شهر و در محیطی جنگلی و کو هستانی و اقع است . اهمیت گردشگریر ی این روستا به جز طبیعت بکر و زیبا ی آن در فر او انی چشمه سار ها و وجود قر آن قدیمی در مسجد تاریخی آن است . وجود مجتمع شیلات در روستا نجنه و ارایه ما هی تازه در غذاخور ی ها ی محل ، حال و هو ایی ویژه به منطقه بخشیده است که این همه می تو اند بهانه ای قابل قبول بر ا ی مقصد سفر گردشگر ان داخلی و خارجی باشد.
گردشگاه باباامان
چشمهٔ باباامان در کیلومتر ۱۰ جادهٔ بجنورد – مشهد، به فاصلهٔ تقریبی ۳۰۰ متر از جاده، واقع شده است. آب این چشمه، جزء دستهٔ آبهای سولفاته کلسیک و سدیک است و مصرف آن صفراآور و ملین و تسهیل کننده اعمال گوارشی و دافع سموم است…این پارک دارای استخرهای متعدد و پارک جنگلی است و حدود ۴۰ هکتار وسعت دارد. در این تفرجگاه امامزاده آی وجود دارد که به بابا امان مشهور است. این تفرجگاه به دلیل قرار داشتن در کنار جاده اصلی در فصول مسافرتی یکی از محلهای اصلی اتراق مسافرین و زائرین است. مجموعه تفریحی باباامان در منطقه جنگلی حاشیه جاده ارتباطی بجنورد به مشهد با هشت استخر و آبشار و بیش از ۲۰۰هکتار جنگل، توقفگاهی جذاب برای مسافران و زایران در این خطه است. بیش از ۴۰۰هزار اصله درخت از قبیل چنار بعضا ۴۰۰ساله به همراه درختان زبان گنجشگ، اقاقیا، زالزالک، زردآلو و بید در این مجموعه وجود دارد چشمه این مجموعه تفریحی که از نوع آبهای معدنی محسوب می شود ۳۵تا ۴۰متر مکعب در ثانیه آبدهی دارد. آب «باباامان» از چهار نقطه درون تپه ای می جوشد و به درون استخرهایی می ریزد که با اختلاف سطح ساخته شده است. ,از میان درختان چنار کهنسال، بر فراز تپه ای که چشمه در مجاورت آن قرار دارد، بنای امامزاده ای معروف به شاهزاده اسماعیل قرار دارد. در آغوش تپه ها، درختان انبوه و مناظر تماشایی باباامان تاسیساتی نظیر متل، رستوران، پارک کودک و محل استراحت خانواده ها جای گرفته است هوای لطیف و شبهای دل انگیز و زیبای باباامان هر گردشگری را به خود جذب می کند.