خراسان شمالی
مراسم شکرگزاری در ارتفاع ۲۴۶۵
تابستان هرسال به دشت زیبای گلیل ازگذشته تاکنون معتقدین به پاسداشت جشن محصول جشنی بازمانده از صدها جشن ایران زمین بهمراه کشاورزان ودهقانان به نشانه جمع آوری محصول یکساله خود و شکر گذاری به درگاه روزی ده روزی رسان از آغازین روز های تابستان در تدارک و برپائی جشن محصول و زیارت زکریا(ع) در کوهستان و ییلاق سرسبز گلیل شیروان هستند. معتقدین به این جشن بیشتر عشایر حوزه گلیل هستند که به گلیل وزیبایی هایش سخت دل بسته اند و این را میتوان در ترانه ها و اشعار شاعران آن دیار بخوبی حس نمود . اگر بخواهید این کوهستان زیبا و افسانه ای رابشناسید چه کسی بهتر از این شاعران توانا میتواند ازگلیل سخن بگوید : رویک ژ رویان از راووم گلیل کول م تودا دل م پر بژیایه م دل و رفشا وی دا ورکتمه مرز و بیره کر چر ل چیان خجاوی م تاو خارو ل کمر ول زاوان م ژهنگی لو دگوت لالا چیانا کانه شیر وشاباز و بوره ل وگر یانا در این روز هر خانوار یک راس گوسفند را برای قربانی در ارتفاع ۲۴۶۵ متری در کنار مزار امام زاده ذکریا (ع) از گله جدا و آن را بر گرد سیاه چادر خود حرکت داده که نذر وقربانی محصوب میشود ،در این روز شمار گوسفندان قربانی به بیش از پانصد راس میرسد و بردن گله قربانی معمولا به نوجوان پسر واگذار میشود تا با کمک هم گله قربانی را به مقصد برسانند و اما دختران ایل در این روز لباس سفید رنگ پوشیده اند به همراه مادران خود به راه می افتند انها در مسیر راه از گردنه های ذکریا میگذرند و در هر صد گردنه علامتی از پاره سنگ های کوه که چیل نام دارد درست میکنند چیل نشانه ی جاودانگی و حیات ونمیرایی و مفهوم امرداده است . پیران ایل به کمک عصا و گاهی یاری جوانان از گردنه های کوه به بالا صعود میکنند و از کوه به ارامی بالا میروند ، جوانان ،شاداب و سر حال با نگاه به موج جمعیت که بسوی قله کوه در حرکتند با بستن گره هایی درشاخه های همیشه سبز ارس کنار پیکر حضرت ذکریا(ع) محبت وصمیمیت ایل و برکت را از قلب میگذرانند و از ارتفاعات ذکریا به دشت گلیل و خاوران مینگرند .سرانجام جمعیت به بلندای کوه میرسند و زائران با دیدن گنبد طلایی رنگ حضرت خوشحال و اشک شوق از چشمانشان سرازیر میشود . بعد از کمی استراحت ،چند دسته از خوشه های طلای رنگ گندم به پیرترین مرد قبیله از سوی جوانترین پسر ایل تقدیم می شود که نوعی پاسداشت کار و گرامی داشت حضور فرزانگان عشیره هاست ، سپس نوشیدن چای آنخ،تماشای منطقه، احوال پرسی وزیارت انها وذبح گوسفندان شروع میشود ،عالم و ملای حاضر در میان جمعیت شروع به ثنا خوانی و دعا گویی میکنند ،پس از دعا وعبادت برنامه بعدی در بلندای کوه ذکریا ،مصالحه امر ایل وطوایف مجاور وجویا شدن از کار و محصول و مشکلات یک دیگر و تعیین موعد خروج از دشت ییلا قی گلیل وحرکت بسوی قشلاق مراوه تپه مشخص میشود . پس از ان غذا های نذری چون گوشت قورمه و فطیر اماده میشود و بر سر سفره های ساده و صمیمی ان ها نان تنور ،دوغ ،ماست ، گوشت و فطیر که همگی دست رنج یکساله انهاست دیده میشود، سفره بدون حضور میهمان گسترده نمیشود همگی در کنار هم مشغول صرف ناهار میشوند .کاش این دلدادگی همیشه در زندگی جاری بود همچون چشمه های جوشان گلیل .با صرف غذا و استراحت کم کم خورشید پشت قله مار کوه و سرانی غروب میکند و بازگشت به گلیل برای ادامه زندگی و چند روز بعد کوچی برای یافتن بهار جدید اغاز میشود.
آبشار کهنه اوغاز
آبشار کهنه اوغاز شیروان در ۳۰ کیلومتری شهرستان شیروان و در ییلاق اوغاز قرار گرفته که در ۴۵ کیلومتری شمال شرق این شهر در روستای قدیمی اوغاز قرار گرفته است. این روستا که ۶۰۰ سال قدمت دارد یکی از جاذبه های طبیعی شیروان محسوب می شودکه هرساله مسافران زیادی برای بهره مندی از آب و هوای دلپذیر این ییلاق به این منطقه سفر می کنند. اوغاز کهنه از مناظر طبیعی زیادی از جمله چشمه سارهای پرآب و سرد برخوردار است که می توان به آرموتلی سرسبز دردامنه شمالی کوه کیسمار و دوچشمه معروف بگان و فاطمه خانم و همچنین مراتع آن اشاره نمود. آبشار کهنه اوغاز در ضلع شرقی روستای کهنه اوغاز واقع شده که دارای آب فراوان و منظره این دیدنی است. برای رسیدن به روستای اوغاز باید از روستاهای قلعه چه، هنامه، بی بهره و اوغاز تازه عبور کنید. طبیعت این منطقه بیشتر متاثر از سرشاخه های رودخانه فصلی گرگانلی و ارتفاعات زیبای آن است. غار کهنه اوغاز نیز یکی دیگر از جاذبه های طبیعی این منطقه است. اگر ییلاقات یوانلو، آلاشلو و چپانلو را نیز به زیبایی های این منطقه اضافه کنید، سفری خاطر انگیز و به یادماندنی خواهید داشت.
منطقه شکار ممنوع شاه جهان
شاه جهان نام بلندترین قله ارتفاعاتی است که دنباله آن به کوههای بینالود و آلاداغ میرسد و به نقلی ۳۳۵۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. این رشته کوه که روستای بام (با حدود ۱۶۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا)در چند کیلومتری جنوب آن واقع شده است، دنباله سلسله جبال البرز می باشد. کوه شاه جهان از چند قسمت تشکیل شده که هر کدام به نامی خاص شناخته می شوند. خروس یا کرکسرو، تخته میرزا، گورکی یا گورکان یا گبرکان … از جمله نامهای آن بشمار می رود. از آنجایی که در زمستان برف زیادی در این رشته کوه می بارد، درههای اطراف آن سرسبز هستند. اما بخش شمالی آن که متاثر از رطوبت بخش شمالغربی کشورمان می باشد سرسبزتر از بخش جنوبی آن است. این رشته کوه از طاقدس ها و ناودیس های فشرده و متقارن تشکیل شده که به جهت عمومی شیب طبقات شمالی، جنوبی می باشد که حداکثر فشردگی را در مرکز دارد. این رشته کوه دارای صخره های عظیم و عریان و دامنه ها از قطعه سنگهای درشت و ریز پوشیده شده است. به غیر از درختان ارس که در بلندیهای شاه جهان، سالوک و ساری گل بطور پراکنده می رویند، منطقه دارای مرتع و جنگل های فراوانی است. این جنگل ها که در ارتفاعات شمالی و شمال شرقی قرار دارند، اغلب از درختان پسته، انار، سماق، انجیر، زبان گنجشک، گلابی وحشی، ارغوان و … تشکیل شده است. پوشش گیاهی منطقه را نیز گیاهانی چون پیاز کوهی، درمنه، خارش تر، بارهنگ، اسپند، قارچ، پونه، زرشک، بومادران، استاقدوس و غیره تشکیل می دهد.
حیات وحش : به علت وجود مراتع و جنگل ها، زیستگاه حیات وحش در قسمت های زیادی از این شهرستان گسترده شده است. حیواناتی چون شغال، آهو، گرگ، گورکن، خرگوش، روباه، خوک، پلنگ، کفتار و بزکوهی در نقاط مرتع به ویژه در منطقه سالوک زندگی می کنند. منطقه حفاظت شده ساری گل در شمال شرقی اسفراین، با وسعت ۲۸۰۰۰ هکتار زیستگاه انواع وحوش و گیاهان می باشد.
آیینه خانه سردار مفخم بجنورد
عمارت مفخم، روبه‌روی آیینه خانه، بنای زیبای دیگری در شهر بجنورد است که اکنون محل استقرار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان است. این بنا ۳۲ اتاق و دو تالار دارد که آینه‌کاری و کاشی‌کاری و گچبری‌های آنها بسیار زیبا و تماشایی است. آیینه خانه سردار مفخم از آثار منحصر به فرد عصر ناصری در مرکز شمال خراسان است که در گذشته داخل باغ بزرگی قرار داشته است و همراه ابنیه دیگر از جمله عمارت مفخم – دروازه ورودی حوض خانه-باغ فواره و کلاه فرنگی، دارالحکومه مفخم را تشکیل می داده است. عمارت کلاه فرنگی بر اثر زلزله شدیدی که در بجنورد رخ داد تخریب شد و هم اکنون تنها آیینه خانه و عمارت مفخم به جای مانده است.بنای ۱۳۰ساله آیینه خانه که اکنون به موزه مردم شناسی بجنورد تبدیل شده است، در سال ۱۳۷۶خریداری شد و پس از مرمت در سال ۱۳۷۹به بهره برداری و به شماره ۳۱۱۶۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. بانی این اثر یارمحمدخان سهام الدوله بجنوردی معروف به سردار مفخم و معمار آن ممتحن الملک شقاقی بود که مدرسه شهید مطهری تهران، (سپهسالار سابق) از جمله کارهای اوست. وی پس از تحصیل در مدرسه دارالفنون به دستور ناصرالدین شاه برای گذراندن تحصیلات عالیه در رشته معماری به فرانسه رفت و پس از بازگشت مسئول ساخت چند کاخ شد. سقف این عمارت پوشش سفال داشت که در تعمیرات بعدی تبدیل به سقف شیروانی گالوانیزه شده است.از نکته های قابل توجه این تالار وجود تصاویر۱۳۴تن از شخصیت های برجسته عصر صفوی تا دوره قاجار و هم چنین سران حکومتی کشورهای هم جوار است؛ در این زمینه می توان به تصاویر شاه طهماسب، شاه عباس، آقا محمدخان، فتحعلیشاه وکریم خان زند اشاره کرد که در قسمت گلویی زیر سقف نصب شده است.در تزئین تالار از ۱۷ طرح مختلف استفاده شده است که شامل نقش چهل چراغ، مقرنس، نمای بیرون عمارت و نقوش استیلیزه گیاهی هندسی است.بنای تاریخی آئینه خانم مفخم، ساختمان زیبایی که از دوره قاجاریه به جا مانده و با شماره ۳۱۱۶۷ در آثار ملی به ثبت رسیده و اکنون موزه زیبایی شده که تماشای آن بسیار لذت‌بخش است.
ویژگی های معماری بنا
مصالح به کار رفته در این بنا شامل آجر، ماسه، گچ، ملات ساروج، پی سنگی و شفته آهک است که برای رعایت اصول معماری در زیرسازی و پی این بنا از سنگ استفاده شد و هم چنین چوب ارس به شکل عمودی و افقی نیز به منظور استحکام بنا در آن به کار رفته است.آیینه خانه توسط فضای سبز محدودی از جمله گل کاری و احداث چپر و پرچین از کل مجموعه دارالحکومه جدا می شد. بنای مذکور دارای پلانی آزاد با رعایت نظام هندسی وجود تقارن و الهام پذیری از معماری سنتی ایران و غرب است؛ به عنوان مثال استفاده از کاشی ۷ رنگ در ساخت آن به وضوح مشاهده می شود. در ساخت نمای آیینه خانه نیز از کاشی در ۳ تکنیک ۷ رنگ، معقلی و اسلیمی استفاده شده است.نقوش اسلیمی نیز نگاره هایی برگرفته از مظاهر طبیعت است که برای پرهیز از شبیه سازی طرح شده است. ابعاد بنا /۱۰*۱۸ متر و ارتفاع آن بااحتساب مناره ها ۶۰/۱۴ متر و مساحتی بالغ بر ۵/۳۹۲ متر را شامل می شود.ساختمان دارای ۳ در ورودی در ضلع های شمالی (ورودی اصلی) غربی و شرقی است که هر۳ به راهرویی در طبقه اول منتهی می شود. در یک طرف این راهرو حجره هایی قراردارد و در سوی دیگر ۴ اتاق. در ۲ انتهای راهرو پله هایی تعبیه شده است که به طبقه فوقانی جایی که تالار آیینه در آن واقع شده است ختم می شود و طبقه دوم نیز شامل ۴ اتاق و تالار آیینه است. در های این طبقه از جنس چوب صندل است که با استخوان تزئین شده است. وجود سقف های مشبک چوبی در این بنا از شاخص های معماری عصر قاجار است.در نمای شمالی (اصلی) عمارت ۴ نیم ستون به قطر تقریبی ۱۱۰ سانتی متر و ارتفاع ۱۰ متر مشاهده می شود.۲ نیم ستون دارای یک تاج نیم دایره ای است که شکل گلدسته را تداعی می کند و ۲ نیم ستون دیگر به دلیل وقوع زلزله بدون تاج است که بعد از مرمت جای آن خالی گذاشته شده است. این نیم ستون ها با کاشی های فیروزه ای و لاجوردی و نیز کاشی های سیاه سفید و زرد مزین شده است.نیم ستون ها با خط معقلی بسیار زیبایی آراسته شده است که نام مبارک پیامبر اسلام(ص) به طورمنظم در این نیم ستون ها از پایین به بالا ۱۲ مرتبه تکرار شده است. یک مرتبه به رنگ سیاه و یک بار به رنگ زرد که نیم ستون ها به پایه ای از سنگ مرمر ختم می شود.در قسمت فوقانی نمای اصلی یک تاج نیم دایره ای وجود دارد که نسبت به ۲ تاج نیم دایره ای روی مناره ها بسیار بزرگ تر است .در حاشیه تاج اصلی یک ردیف کاشی با نقش گل لاله به رنگ قرمز و آبی به صورت سر بالا و واژگون نصب شده است. در قسمت داخلی این نیم دایره یک سری نقوش اسلیمی زیبا مشاهده می شود. در بخش میانی این نیم دایره که زمینه ای لاجوردی دارد، نقش جدال بین شیر و اژدها دیده می شود. در فرهنگ باستانی ایران زمین جدال بین شیر و اژدها نمادی از جدال بین خیر و شر بوده است. در این تصویر در حالی که اژدها (نماد شر) شیر را در بر گرفته شیر (نماد خیر) با فشردن گلوی اژدها شر را به آستانه نابودی می کشاند. در کنار جدال بین خیر و شر دو تفنگدار در حالی که به زمین زانو زده اند، محل جدال بین شیر و اژدها را نشانه رفته اند.این سربازان نیز خود می توانند نمادی از خیر و شر باشند که با هم در جنگ اند. در زیر این قسمت طاقی وجود دارد که در ورودی را در میان گرفته است. کاشی های این قسمت به رنگ زرد فیروزه ای و لاجوردی است.پیشانی طاق با نقوش اسلیمی تزیین شده است و در قسمت زیرین نقش ۲ گلدان به صورت قرینه و همین طور نقش عمارت کلاه فرنگی در طرفین این گلدان ها مشاهده می شود.در ۲ طرف در ورودی نقش ۲ سرباز در حال نگهبانی از بنا به چشم می خورد که حالت چشم ها و طرز ایستادن سربازان یاد آور تابلوهای تعزیه عصر قاجار و هم چنین نشان دهنده نوع لباس رزم و قدرت است. در بخش میانی نما یک طاق جناقی وجود دارد که در قسمت میانی آن پنجره ای به ابعاد ۲۹۰*۲۹۰ سانتی متر قرار دارد به نام طارمی و علت بزرگ بودن آن تامین نور تالار آیینه و ایجاد چشم انداز مناسب به فضای بیرون است.تزیینات این طاق محراب گونه دو لچکی با پس زمینه زرد همراه با نقوش اسلیمی به رنگ فیروزه ای و لاجوردی است و بین قسمت فوقانی و میانی ۲ ردیف کاشی ۷ رنگ نصب شده است. فضای فرورفته بین نیم ستون های ایوان یا به عبارتی طاقدیس نیز در برخی از بخش ها با کاشی های لوزی شکل به رنگ های زرد، سفید، فیروزه ای و آبی مشبک طرح زیبایی را در بنا ایجاد کرده است. در بخش تحتانی طاقدیس ها یک طاقچه جناغی به ارتفاع ۲۰/۲ متر دارای پایه ای پوشیده از سنگ مرمر وجود دارد. قسمت داخلی این طاق با کاشی ۷ رنگ زرد و لاجوردی و حاشیه ای به رنگ سیاه تزیین شده است. در قسمت بالای این طاق روی یک کتیبه لاجوردی مملو از نقوش اسلیمی منازعه گاو و شیر نقاشی شده است که یادآور نقوش گاو و شیر حک شده در حجاری دیواره های تخت جمشید است. یکی دیگر از تغییراتی که در بنا انجام گرفته است، باز شدن دیوار راه پله ها به طبقه بالاست که بر اساس عکس پیشین آن بسته و در عکس های کنونی باز است.از نظر دسترسی، بنا را می توان به ۶ ورودی تقسیم کرد نحوه ساخت بنا از لحاظ اقلیم و معماری صحیح است زیرا با این زاویه ساخت نسبت به شمال می توان در زمستان بهترین حالت نورگیری و جریان هوا را داشت.
طبیعت روستای بدرانلو
دهستان بدرانلو از توابع بخش مرکزی شهرستان بجنورد استان خراسان شمالی ،از شمال و غرب با شهرستان مانه و سملقان ، ازشرق با مرکز استان ( بجنورد ) و دهستان باباامان بخش مرکزی بجنورد ،از جنوب نیز با دهستان آلاداغ این بخش هم مرز است ، دهستان دارای بیش از ۴۲ روستا و آبادی ، حدود ۵۱۰۰ خانوار سکنه و حدود ۲۱۰۰۰ نفر جمعیت است ، عمده محصول این دهستان غلات و انگور کلاهداری است ومیتوان از آن بعنوان مرکز تولید انگور کلاهداری نام برد .