از جمله علل توجه مردم به این چشمه، خاصیت درمانی آن به دلیل وجود مواد معدنی است که در این چشمه وجود دارد و از قدیم الایام تا به حال برای درمان بیماری های پوستی و استخوانی از آب این چشمه نیز استفاده می شده است. در مسیر رسیدن به چشمه هفت رنگ مجن شاهرود، بوی خاصی به مشامتان خواهید رسید که دلیل آن وجود مواد معدنی است که در این چشمه وجود دارد و گازهای ساطع شده از آن می باشد. کارشناسان و افراد اهل فن می توانند با آزمایشات مختلف نوع آنها را تشخیص داد و به کمک آنها مواد معدنی اصلی را شناسایی کرد. در اطراف منطقه، چشمه هایی در حال جوشش است که دارای مواد معدنی جیوه دار بوده و از آنها بخار جیوه بلند میشود که این موضوع به آسانی قابل تشخیص است. آب چشمه هفت رنگ مجن شاهرود با رنگ های گوناگون در مسیر خود با هم ترکیب شده و آب صابون مانندی را تشکیل می دهند و با آب سفید چشمه تلاقی می یابد. رنگ آب این چشمه ها هر چقدر از محل دورتر می شوند به سفیدی گراییده تا جایی که جهت استفاده کشاورزی در منطقه گرآب (گرو) اثری از رنگ و بوی آن دیده نمی شود.
سمنان
خانه ترابی سمنان
خانهی ترابی یکی از دیدنی های سمنان و از خانههای با ارزش بافت تاریخی شهر است و در محله کهندژ قرار دارد. این بنا در دوره قاجاریه ساخته شده و در سالهای اخیر مرمت و احیا شده است به شماره ثبت ۲۹۷۴۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. خانه ترابی از دو بخش شمالی و جنوبی تشکیل شده است که در دو سوی حیاط مرکزی بنا شدهاند. بخش جنوبی این بنا از نظام معماری دوره صفوی پیروی میکند و بخش شمالی متعلق به دوره پهلوی است. پوششها در بخش جنوبی، طاق و تویزه و در بخش شمالی تخت و تیرپوشاند و سرداب که با هر دو قسمت دیگر متفاوت است؛ چهاربخشی است. مهمترین فضای این خانه، اتاق پنجدری یا شاهنشین آن است که در بخش جنوبی قرار گرفته و پوشش آن با تویزه و طاق کژاوه اجرا شده است. یکی از ویژگیهای منحصربهفرد خانه ترابی، وجود ساباط (سابات) در مقابل این خانه تاریخی است که این خانه را به معبر کهندژ متصل میکند و احتمالاً قدمت آن به دوره صفوی میرسد. ساباطها(سابات) از ویژگیهای منحصر به فرد معماری مناطق گرمسیر و کویری هستند، یکی از کارکردهای سابات پدید آوردن سایه و جایگاهی خنک برای رهگذران است. این سازه با نیمه پوشیده کردن کوچه در تابستان، به پدید آمدن کوران هوا میانجامد که هوای درون سابات را از بیرون آن خنکتر میکند. این ویژگی نیمه پوشیده بودن در زمستان به گرمتر شدن هوای درون سابات از بیرون آن میانجامد. ساباتها همچنین مایه یکپارچگی و استواری خانههای کنارشان هستند و به آنها در پایداری در برابر نیروهای پدید آمده از فشار سازه کمک میکنند.
موزه شاهرود
«موزه شاهرود» که در خیابان فردوسی شهرستان شاهرود در استان سمنان قرار دارد، در سالهای ۱۳۰۷ – ۱۳۰۶ به عنوان بلدیه یا شهرداری ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۶۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان نخستین موزه استان سمنان مورد بهرهبرداری قرار گرفت. علاوه بر ۸۳۰ قلم شی تاریخی، بیش از ۱۲۰ نسخه خطی و کتاب قدیمی ارزشمند نیز در این موزه نگهداری میشود؛ و قدیمیترین اثر موزه ای آن، ابزار سنگی و استخوانی است که بیش از هشت هزار سال قدمت دارد و از تپه سنگ چخماق بسطام به دست آمده است. این بنا با زیربنای ۴۶۸ مترمربع و در دو طبقه، به سبک معماری اواخر دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی طراحی شده است و از جاهای دیدنی شاهرود به شمار میرود. نمای بیرونی این بنا با آجر شکل گرفته و محوطه اطراف ساختمان را سنگ و آجرفرش پوشانده است. سقفهای طبقه اول موزه شاهرود دارای طاقهای هلالی و ترکی هستند که از خشت و مصالح آجری تشکیل شدهاند. اشیا و آثار تاریخی و کهنی که از سطح استان سمنان تهیه و گردآوری شدهاند، به صورت گسترده در این موزه نگهداری میشوند. این آثار دورههای تاریخی مختلفی از جمله قبل از میلاد مسیح، آثار دوره قبل از اسلام و آثار دوره اسلامی را در برمیگیرند و به دو بخش «باستانشناسی» و «مردمشناسی» تقسیم شدهاند.
بخش باستانشناسی : اشیا این بخش از حفاریهای تپههای باستانی مانند تپه سنگ چخماق شاهرود کشف شدهاند و در طبقه اول موزه، شش اتاق و یک راهرو را به خود اختصاص میدهند. اشیا این بخش شامل سکههایی از دوره صفویه، اشکانی و سلوکی، مهرههای تاریخی سنگی، ظروف سفالی (خاکستری و منقوش) و شیشهای، ابزارهای سنگی و استخوانی یا مفرغی، قبر بازسازی شده، درب منبتکاری شده، ستونهای چوبی، محراب گچبری شده، آجر نقشدار، پیهسوز از جنس فلز و مفرغ و غیره هستند. علاوه بر این، از جمله اشیا جالب توجه موزه که متعلق به هزار اول پیش از میلاد یا ۳ هزار سال پیش هستند، میتوان به اشیا تزئینی و آرایشی زنان آن دوره شامل دستبند، حلقه، گیره سر و سنجاق مو اشاره کرد که از مفرغ، استخوان یا سفال ساخته شده بودند. قبر بازسازی شده موجود در این موزه به هزاره اول قبل از میلاد تعلق دارد و از محوطه تپهبلوار شاهرود کشف شده است. اسکلت به دست آمده از این قبر به پهلو، در حالت جنینی و به سمت شرق یافته شده و در کنار آن وسایل تدفین قرار داشته است. در گذشته عقیده بر این بود که قرار دادن صورت مردگان به سمت شرق (محل طلوع خورشید) پیامآور زندگی و حرکت است و مردگان در دنیای دیگر به وسایلی که در کنار آنها قرار داده شده است، نیاز خواهند داشت. علاوه بر آن، از دیگر اشیا منحصر به فرد این موزه میتوان به درب منبت کاری شده متعلق به زمان مظفرالدینشاه قاجار اشاره کرد. این درب به عنوان درب آرامگاه امامزاده محمد سرامین قطری ساخته شده بود و به نقوش برجسته شامل نام سازندگان آن، آیتالکرسی، اسامی چهارده معصوم، نقوش اسلیمی، اشعار محتشم کاشانی و نوشتهها و آیات قرآنی مزین است. بخشی از نقوش اسلیمی یا گل بوتهای این اثر، خارج از در منبتکاری شدهاند و به وسیله میخ و سنگ یشم به بدنه اصلی نصب شدهاند. این نقوش به همراه گلهای نیلوفر، نمایشگر چرخه زندگی و چهار فصل سال هستند.
بخش مردمشناسی : این بخش آینه تمامنمای زندگی مردم است در طبقه دوم دارای دو اتاق، یک راهرو و یک سالن شامل اسناد و قبالهها، ابزار و وسایل تعزیهخوانی، وسایل تدفین، کارگاه پارچهبافی و انواع چرخهای ریسندگی سنتی، ابزار تدخین، وسایل روشنایی سنتی، قرآن خطی در ابعاد مختلف، پرده درویشی و ابزارکار دامداری، کشاورزی، پوشاک، پخت نان و دستبافتهها، تنپوشها و سرپوشهای شهرستان شاهرود است. همچنین در این بخش لباسهای زنانه شامل کت زنان (کلیجه) شلیته، کلاه سوزندوزی شده، چارقد ریال، جوراب پشمی و پیراهن سوزندوزی شده نیز به نمایش گذاشته شده است. در این بخش، پرده درویشی بیش از همه خودنمایی میکند که در سال ۱۳۴۰ یا ۱۳۴۲ توسط حسین درویش (نقاش پردههای درویشی) در کاشمر سبزوار ساخته شده است. این پرده شامل ۳۲ روایت و حدیث مذهبی و ۴۰۰ صورت انسان و حیوان است و در سال ۱۳۶۹ توسط کارشناسان میراث فرهنگی در اصفهان مورد بازسازی قرار گرفته است.
خانه تاریخی باقری ها (موزه اقوام)
گرمسار غربی ترین شهر در استان سمنان است که به دلیل حضور اقوامی چون ترک، کرد، لر، گیلک و عرب تنوع قومیتی فراوانی را در خود جای داده است و به جزیره اقوام شهرت دارد. یکی از خانههای قدیمی در گرمسار خانه باقریها (موزه اقوام) نام دارد که مالک آن شخصی به نام میرزا علی باقری از خانهای گرمسار بوده است. خانه باقریها یادگاری از اواخر دوران قاجار در دو طبقه و در بلوار آیت الله کاشانی، کوچه شهید فیصلی ساخته شده است. در حیاط خانه باقریها آب انبار، خزینه و حمامی وجود دارد که هنوز هم پس از گذشت سالها سالم بر جای ماندهاند و میتوان از آنها بازدید کرد. شالوده اصلی این خانه از خشت خام است که با تزئینات آجر خطایی، زیبایی آن دو چندان شده است. آب در فرهنگ ایرانیان از اهمیت بالایی برخوردار بوده است به همین سبب در اکثر خانههای ایران، حوضی را در میان حیاط بنا میکردند که علاوه بر نقش کاربری، نقشی تزئینی هم دارا بوده است. در سال ۱۳۸۹ ه.ش این خانه با عنوان موزه اقوام کار خود را آغاز کرد. در طبقه اول موزه اقوام آثار و اشیایی مرتبط با زندگی روزانه و در طبقه دوم آثاری مرتبط با لباسها و فرهنگ آنها به نمایش گذاشته شدهاند.
آبشار مجن سمنان
آبشار زیبای مجن از جاهای دیدنی شاهرود به شمار میرود و در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شاهرود واقعشده است. این آبشار دیدنی و باصفا، یکی از جلوههای طبیعی شهر مجن است. در انتهای مجن درهای زیبا با مناظری منحصربهفرد از کوه و دشت و رود، قرار دارد که در فصل بهار بوی عطر گلهای وحشی و در فصل تابستان گلهای آفتابگردان بر زیبایی آن میافزایند. این آبشار در زمستان نیز بسیار دیدنی است و دستههای پر تعداد کبک شما را تا دهانه آبشار همراهی میکنند. بعد از گذشتن از دره مجن وارد طبیعت کوهستانی منطقه میشوید و دل صخرهای بسیار عظیم طنین آبشار مجن را خواهید شنید. این کوه صخرهای جالب، آبشار را در محوطهای باریک و غار مانند محصور کرده است. برای دیدن آبشار مجبورید وارد آبی سرد و زلال شوید و با حدود بیست متر پیادهروی در آب در فضایی زیبا و هیجانآور از آن لذت ببرید.
در بالای آبشار اول چندین آبشار نیز در دل صخرههای مرموز و بکر واقع گشتهاند که دستیابی به آنها بسیار سخت است و مکانی مناسب جهت آرامش پرندگان به حساب میآید. صخرههای عمودی کنار آبشار جهت عملیات صخرهنوردی بسیار مناسب بوده و عظمتی شگرف دارد. رود زیبای مجن، رودی فصلی به طول ۲۵ کیلومتر بوده که پس از مخلوط شدن با ریزابههای زیادی در مسیر شرقی حرکت کرده و به رودخانه تاش میپیوندد. شهر مجن به دلیل قرار گرفتن در منطقه کوهستانی، شهری بن بست است و تنها راه ارتباطی آن جادهای آسفالت است که مجن را به شاهرود و بسطام ارتباط میدهد. آبوهوای مجن، در پاییز و زمستان سرد و یخبندان همراه با بارش برف سنگین و در بهار و تابستان معتدل است. وجود آثار سفالی و قلعههایی در اطراف شهر مجن و همچنین درختان کهنسال ارس که در منطقه به نام سور مشهور هستند، نشانگر قدمت تاریخی این منطقه است. آنچه مجن را از نظر جلب گردشگر ممتاز ساخته است، سبک معماری و طبیعت زیبای آن است. در این شهر خانهها گرداگرد تپهای در دامنه کوه و در میان دو رودخانه پی حصار و پیش ده که از کوههای اطراف سرچشمه میگیرند، بناشده است. درمجموع طبیعت سرسبز و رودخانههای جاری، مجن را به باغی دلگشا در حاشیه کویر مبدل ساخته است. البته از بارانهای سیل آسا و شدید این منطقه هم نباید غافل شد.
چشمه هفت رنگ مجن
چشمه هفت رنگ مجن در شهر شاهرود و در دامنه ی جنوبی رشته کوه البرز شرقی در شمال شهرستان شاهرود نیز واقع شده است. این چشمه روبروی باغ های منطقه ی گردشگری فرحزاد در فاصله ی ۵ کیلومتری از سه راهی مجن قرار دارد و همین سبب شده تا چشم انداز ویژه ای در این منطقه پدید بیاید. چشمه هفت رنگ مُجن از نوع چشمه های گوگردی محسوب می شود و در ۲۵ کیلومتری شمال شاهرود در میان شکاف دره های دامنه قله ۴۰۰۰ متری شاهوار واقع شده که این دره به دو دره کوچکتر نیز تقسیم می شود. در یکی از این دره ها، آب شفاف و زلال چشمه جاری است که از آن به عنوان آب آشامیدنی هم استفاده می شود، تفاوت عمده ی این چشمه با دیگر چشمه های شاهرود قرارگیری آن در دره ای رنگارنگ است. از لحاظ اقلیمی منطقه ی چشمه هفت رنگ مجن جزء مناطقی با آب و هوای نیمه خشک و سرد محسوب می شود. از همین رو به دلیل ویژگی های خاص اقلیمی که دارا می باشد، از تنوع گیاهی زیادی برخوردار بوده، به طوری که ضمن رویش مراتعی در این منطقه نمونه گردشگری، گونه های گیاهی جنگلی هم در آن رشد می کند. علاوه بر گونه های مختلف گیاهی در این منطقه از شهر شاهرود زمانی که شما برای بازدید از چشمه هفت رنگ شاهرود می روید می توانید گونه های جانوری هم در این منطقه مشاهده کنید که بسیار هم برای محیط زیست منطقه حائز اهمیت است. علاوه بر تنوع نسبی گونه های جانوری پستانداران در این منطقه شاهد پرواز پرندگان به ویژه در محدوده ی چشمه هفت رنگ و باغات و مزارع فرحزاد را هم خواهید دید که جلوه ی خاص و بی نظیری به این منطقه از شهر شاهرود بخشیده اند.