لنگرود

 
 

خشته پورد لنگرود

dsfr_53_1501546716

امروزه، از پل خشتی لنگرود که از آجر و ساروج ساخته شده است، به عنوان معروف‌ ترین بنای تاریخی و نماد شهر لنگرود یاد می‌شود. این پل تاریخی بر روی رودخانه لنگرود ساخته شده‌است. این رودخانه از یکی از آبراه‌ های سفیدرود سرازیر می‌شود و از مرکز شهر لنگرود عبور می‌کند و دو منطقه لنگرود به نام‌های «فشکالی محله» و «راه پشته» را به یکدیگر متصل می‌نماید. در گویش گیلکی لنگرودی، به آن خَشته پٌل و خَشته پورد می‌گویند. بر اساس اطلاعات کتاب تاریخ خانی تا سال ۹۱۲ هـ. ق در شهرلنگرود، فقط پلی چوبی موجود بود. از این رو ساخت این پل را می‌توان به زمان کیاییان گیلان منسوب دانست. هر چند پاره‌ای از بومیان ساخت این پل را منطقه به عهد تیموری و ایلخانیان نسبت می‌دهند که البته سند و مدرک معتبری در این باره در دست نیست؛ اما در کتاب دارالمرز ولایت گیلان نوشتهٔ رابینو ساخت آن را مربوط به دوران صفویه ذکر نموده‌است. پل از یک سطح میانی و دو بخش جانبی شیب دار تشکیل شده و طول قسمت اول آن ۱۰/۱۵ متر و دو قسمت جانبی ۱۰ الی ۱۱ متر است. عرض پل در قسمت میانی و بین دو جان پناه ۳۴۵ تا ۳۵۰ سانتیمتر و عرض قسمت جان پناه‌ها هریک ۴۵ و ارتفاع آن‌ها ۳۵ سانتیمتر است. عرض کلی پل ۴۳۰ سانتیمتر است. محل عبور عابر پیاده‌روی پل را در مرمت‌های اخیر با قلوه سنگ مفروش ساخته‌اند. پل دارای دهانه با طاق جناقی نسبتاً کند است. دو فرو رفتگی در پیشانی پل و در فاصله بین دو قوس قرار دارد. هر یک از قوس‌ها در سمت بیرونی دارای یک نوار آجرکاری به عرض ۱۲ سانتیمتر است که حالتی تزیینی و برجسته دارند. علاوه بر آن در کنارهٔ قوس‌ها آجر چینی خاصی نیز انجام شده و حاشیه‌ای به عرض ۶۰ سانتیمتر را به وجود آورده است . پایه میانی قطور پل ۴ متر عرض دارد و دو موج شکن یا سیل برگردان در دو طرف پل برای کاستن از فشار آب در ایام افزایش سطح آب تعبیه شده‌است. یک دهانه کوچک بین پایه میانی پل و یک طاق نمای جناقی بر بالای آن با عرض ۵۰ سانتیمتر وجود دارد. پل خشتی لنگرود به علت قرارگیری در مرکز شهر و همچنین جنس مواد استفاده شده در ساخت آن، همیشه مورد توجه و اهمیت بوده‌است.

در محضر منجم باشی

1003

دوست دارید هنر معماری گیلان را در دوره قاجار ببینید؟ پس یک سفر به لنگرود بروید و سری به خانه منجم باشی بزنید! خانه قدیمی و زیبایی که در فشکالی محله لنگرود قرار گرفته و بنا بر اعتقاد کارشناسان گردشگری گیلان، یک نمونه کامل از هنر معمارى این استان در دوره قاجاریه به شمار می رود. این عمارت که عمر آن به اوایل دوره قاجار و حکومت آقامحمدخان می رسد، شامل بیرونی، اندرونی، خلوت خانه، مسجد، حمام و… بوده است. به اعتقاد کارشناسان گردشگری گیلان، خانه منجم باشی یک نمونه کامل از هنر معمارى این استان در دوره قاجاریه به شمار می رود . بنای اصلی عمارت منجم باشی، پلانی مربع مستطیل و دو اشکوب است. گچ بری های داخلی و بیرونی، کاشی کاری های ازاره بیرونی، کف سرسرا و حوض همراه ایوان چوبی و اروسی های زیبا از تزیینات این بنا هستند. ورودی اصلی ساختمان بیرونی آن که به مهتابی مشهور شده، سر در ورودی هلالی شکلی دارد که با گچ بری ساده ای در اولین نگاه مقابل چشمانتان ظاهر می شود. طبقه بالایی هم از یک سالن پذیرایی و سه اتاق تشکیل شده و جلوی اتاق ها ایوانی به عرض یک متر و طول ۱۰ متر وجود دارد که چهار ستون چوبی سقف آن را سر پا داشته اند. بام بنا هم به شیوه سنتی گیلان واشن ریزی شده و چوب یا سفال پوش است و در لبه ها به شیوه سر بندی سه پوش و چکش برگردان ساخته شده است.

هر چند که خانه منجم باشی این روزها کمی ترمیم شده و البته تغیراتی هم در فضای آن به وجود آمده است. این بنا که در طول زمان آسیب های جزئی دیده بود، در دوره پهلوی دوم تا حدودی مرمت شد. این در حالی است که در سال های اخیر مجموعه خانه منجم باشی تا حدودی از هم مجزا شده و بخش های آن از هم تفکیک پیدا کرده اند. خانواده منجم باشی همزمان با روی کار آمدن آقامحمد خان قاجار در گیلان صاحب نام و عنوان شدند و اولین عضو این خاندان که لقب منجم باشی گرفت، میرزا صادق خان بود که در سال ۱۲۱۲ هجری قمری جسد بنیانگذار سلسله قاجاریه را برای تدفین به کربلا حمل کرد. این در حالی است که یکی از نوادگان او به نام میرزا موسی منجم باشی هم به فرمانروایی گیلان رسید و در سال ۱۲۲۰ هجری قمری قوای روس را در روستای پیله داربن رشت شکست سختی داد. از آن پس افراد این خاندان تا مدتهای زیاد در گیلان حکومت و وزارت داشته اند. برای دیدن این خانه باید به لنگرود بروید و از آنجا سراغ محله فشکالی را بگیرید. بعد از آن می توانید خانه منجم باشی را در شرق بازار شهر، روبه روی اداره برق لنگرود ببینید.