خانه موزه مقدم یکی از بناهای تاریخی به‌جامانده از زمان قاجار است و به یکی از بنیان‌گذاران دانشگاه هنر تهران و همسر فرانسوی‌اش تعلق داشته است. این اثر از نظر تاریخچه، معماری و اشیایی که در آن نگهداری می‌شوند، ارزش بسیار بالایی دارد. این خانه محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجار بوده است. سپس این خانه در اختیار دکتر محسن مقدم، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران و همسر فرانسوی‌اش سلما، قرار می‌گیرد. خانه موزه مقدم در محدوده میدان امام قرار دارد. وقتی در این محل قدم می‌زنید، اگر از قبل از محل این موزه آگاه نباشید، اصلا فکر نمی‌کنید چنین بنایی آنجا وجود دارد. همه ساختمان‌های اطراف آن از معماری معمولی و نسبتا جدیدی برخوردار هستند؛ اما به درب ورودی موزه که می‌رسید همه چیز عوض می‌شود. با ورود به خانه، اولین چیزی که توجه شما را در این خانه جلب خواهد کرد حوض و شمعدانی‌ها و استفاده بسیار زیاد، مناسب و زیبا از رنگ‌های شاد مانند فیروزه‌ای، آبی آسمانی و بنفش است. این خانه لقب زیباترین و باارزش‌ترین خانه جهان را از دید بسیاری از نویسندگان و بازدیدکنندگان گرفته است. در طراحی و ساخت این خانه به اصول معماری ایرانی مانند حوض ایرانی‌، شیشه رنگی ایرانی و اصول فضاسازی باغ ایرانی توجه شده است.

تاریخچه خانه موزه مقدم : خانه موزه مقدم از جمله خانه‌های مجلل دوران قاجار به شمار می‌آید و متعلق به یکی از درباریان آن دوران به نام محمد تقی خان احتساب الملک، بوده است. احتساب الملک دارای دو پسر به نام‌های حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیت‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به‌جامانده است. برادر کوچک‌تر، محسن، پس از اتمام تحصیلات خود در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی در سال ۱۳۱۵ به ایران بازگشت و به‌همراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری -محل کنونی موزه مقدم- ساکن شد و در کنار فعالیت‌های علمی به گردآوری آثار و اشیای تاریخی و فرهنگی پرداخت. استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمع‌آوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده و… را با الهام از فضاهای سنتی تاریخی به‌نحو چشمگیری در جای‌جای این عمارت قدیمی نصب کرد. برخی دیگر را مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگه داشت.

معماری خانه موزه مقدم : معماری ایرانی با رعایت اصول ساخت باغ ایرانی در این خانه به‌خوبی به چشم می‌آید و گل‌کاری و فضاسازی انجام شده با گیاهان حال‌و‌هوای بسیار خوشی برای گردشگران فراهم می‌آورد. در قسمت غربی این خانه ساختمان اربابی (برج) واقع شده است که استاد مقدم به‌همراه یکی از شاگردان در دانشکده هنرهای زیبا، دکتر ابوالقاسمی، در سال ۱۳۴۵ ساخته‌اند. این ساختمان با کاشی‌هایی از دوران قاجار تزیین و بخش‌هایی از هنرهای ایرانی در آن به نمایش گذاشته شده است. در قسمت شمالی این ساختمان یک ایوان با چند طاق و ستون زیبا ساخته شده‌ که مزین به کاشی‌هایی از دوران زندیه و قاجار است. در وسط این ایوان حوضچه‌ای از جنس مرمر قرار دارد که از حمام فتحعلی شاه به اینجا منتقل شده است و آبی که از آن جاری می‌شود توسط یک جوی باریک به داخل یک استخر می‌ریزد. دکتر مقدم این استخر را پس از سفر به اسپانیا و الگوبرداری از  استخر و آب‌نماهای باغ الحمرا (باغی به‌جامانده از دوران صدر اسلام اسپانیا) ساخته است و در اطراف آن چند فواره قدیمی نیز آب را به داخل استخر می‌پاشند. حیاط‌های اندرونی و بیرونی با یک دیوار به نام دیوار تجدد از یک‌دیگر جدا شده‌اند. این دیوار از چند ستون با طاق‌های کاشی‌کاری شده ساخته شده است. پایه این ستون‌ها حجاری شده‌اند و یادآور ستون‌های کاخ چهلستون اصفهان هستند. این پایه ستون‌ها هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین‌شاه به این خانه منتقل شدند و نمایی زیبا با ستون‌های فیروزه‌ای ایجاد کرده‌اند. کار طراحی و ساخت این دیوار زیبا را استاد هوشنگ سیحون بر عهده داشته است. در قسمت شمالی حیاط اندرونی ایوان زیبایی قرار دارد که از چهار ستون با سرستون‌هایی با گچبری کرنتی تشکیل می‌شود. کار تزیینات این ایوان را نیز دکتر مقدم به‌زیبایی هرچه تمام‌تر انجام داده است. از طریق دو راه پله مارپیچ می‌توان به ایوان بزرگ دسترسی پیدا کرد. قسمت بعدی خانه حیاط اندرونی است که استاد مقدم و همسرش با الهام از طرح فرش ایرانی آن را طراحی کرده‌اند. یک حوض و آبنمای زیبا در وسط این حیاط قرار دارد و در چهار طرف آن باغچه‌هایی گل‌کاری شده تدارک دیده شده است. دکتر مقدم دیوار این حیاط را با کاشی و ظروف قاجاری تزیین کرده و در وسط این دیوار نیز یک طاق‌نمای زیبا با کاشی‌های آبی رنگ ساخته است. در ساخت خانه نیم‌نگاهی نیز به معماری و فضاسازی کشورهای دیگر صورت گرفته است؛ برای مثال دکتر مقدم و همسرش یک باغچه ژاپنی در حیاط بیرونی ساخته‌اند.

مقبره همایون دهلی ، دومین پادشاه قوم مغول (سلسله ی گورکانی)، بیش از آنکه شبیه به آرامگاه باشد یادآور یک کاخ مجلل و با شکوه است. این آرامگاه، یکی از زیباترین آثار به جا مانده از قوم مغول و اولین نمونه ی آن در هندوستان می باشد. به واسطه ی سالها پناهندگی و زندگی همایون در ایران، معماری این مقبره بر عهده ی میرک غیاث الدین و پسرش سید محمد بن میرک غیاث الدین گذاشته شده بود که با الهام از بنای تاج محل و چهار باغ اصفهان ساخته شد.

تاریخچه مقبره همایون دهلی : امپراتور مغول، همایون در سال ۱۵۵۶ درگذشت و در قصر خود در دهلی به خاک سپرده شد.در سال ۱۵۶۵، حدود ۹ سال پس از مرگ همایون، ملکه او (حمیده بانو بیگم) تصمیم به ایجاد مقبره ای زیبا برای همسر خود گرفت.  ساخت و ساز حدود ۸ سال به طول انجامید و در سال ۱۵۷۲ به پایان رسید. کاهش این اثر تاریخی تقریبا بلافاصله پس از ساخت و ساز آن آغاز شده است و  کشور هند به پایتخت به Agra منتقل شد، سلسله مغول شروع به سقوط و این بنای تاریخی اهمیت خود را میان فرمانرواین از دست داد. پس از گذشت یک قرن از ساخت و ساز این بنای تاریخی باغ هایی سر سبز و زیبا اطراف آن برای افرادی که در نزدیکی آرامگاه  می امدند، استفاده شد. در سال ۱۸۵۷، پس از تهاجم بریتانیا به دهلی نو هند، این باغ سبز با باغی به سبک انگلیسی جایگزین شد. بعد از ۱۹۰۳-۱۹۰۹ بع دستور نایب السلطنه، لرد کرزن، توجه بیشتری به باغ گردید. در سال ۱۹۹۳ آرامگاه همایون به عنوان یکی از میراث جهانی از سوی یونسکو معرفی شد. از آن زمان در این مجموعه چند پروژه انجام شد. ترمیم عمده ای از بنای تاریخی و باغ اطراف آن در طول سل های ۱۹۹۹-۲۰۰۳ مورد اقدام قرار گرفت. در نهایت تمام بناهای تاریخی و فضاهای سبز آرامگاه همایونی کشور هند دوباره بازسازی شد. کانال های آب باغ دوباره کار گذاشته شد و یک سیستم گردش آب جدید برای کانال ایجاد شد، بیش از دو هزار درخت در باغ کاشته و چشمه های باغ دورباره به جریان افتاده شد.

آمار آرامگاه همایون:

1. بدن امپراتور در دو محل مختلف قبل از اینکه به آرامگاه همایون متقل شود، به خاک سپرده شد.
2. اگر چه دکوراسیون داخلی آرامگاه که امروز میبینیم، ان چیزی که در گذشته بوده است، نیست. با تشکر از ویلیام فینچ (تاجر انگلیسی) که در سال ۱۶۱۱ از مقبره بازدید کرد و توضیحات بسیاری را از جزئیات این مقبره در اختیار ما باقی گذاشته است، او نوشته است، داخل مقبره با فرش گرانبها تزئین شده و یک سرپناه تشریفاتی (Shamiana) بالای مقبره وجود دارد و چادری کوچک در بالای مقبره های گمنام دیگر قرار داده شده. مقبره گمنام با نسخه هایی از قرآن مزین شده است. شمشیر، عمامه و کفش همایون نیز به یادبود آن پادشاه در مقبره گذاشته شده است.
3. معماری مقبره همایون مدلی برای تاج محل بوده است.
4. معماری مقبره مخلوطی از معماری ایرانی های فارسی زبان و سنت های هند است.
5. حدود ۱۵۰ قبر در آرامگاه همایون و باغ اطراف آن وجود دارد.

   اطلاعات تکمیلی : آرامگاه همایون به راحتی از طریق حمل و نقل عمومی در دسترس است. شما می توانید یک قطار از ایستگاه مرکزی دهلی نو به ایستگاه نظام الدین شرق سوار شوید. از ایستگاه شرق نظام الدین نیز کمتر از ۵۰۰ متر دروازه های این مجموعه تاریخی را خواهید یافت. هزینه ورود به مقبره برای افراد و تور گردشگری هند متفاوت است. برای شهروندان هند و بازدید کنندگان از سارک (بنگلادش، نپال، بوتان، سریلانکا ، پاکستان، مالدیو و افغانستان) و کشورهای BIMSTEC (بنگلادش، نپال، بوتان، سریلانکا، تایلند و میانمار) ۱۰ روپیه است. و افراد دیگر باید ۵ دلار برای هر نفر پرداخت کنند. ورودی برای کودکان تا ۱۵ سال رایگان است. ساعت خاصی برای ورود به مقبره تعریف نشده، عموماً از طلوع ساعت ۵ صبح تا غروب مقبره برای بازدیدکنندگان و گردشگران کشور هند ، باز می باشد.

کاخ «گلستان» قدیمی ترین کاخ – موزه تهران است که در سی و هفتمین اجلاس سالانه کمیته میراث جهانی سازمان یونسکو در کامبوج در فهرست میراث جهانی این سازمان به ثبت رسید و به این ترتیب عنوان نخستین اثر تاریخی پایتخت ایران را به خود گرفت که در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است. اگر بخواهید از این کاخ زیبا دیدن کنید می توانید با مترو خود را به میدان ۱۵ خرداد یا میدان ارگ برسانید. هیچ راه دیگری هم ندارید مگر اینکه با خودرو یا اتوبوس به میدانه امام خمینی (توپخانه) بروید و از آنجا تا کاخ پیاده گز کنید. چون خیابان های اطراف کاخ گلستان، همگی پیاده راه شده اند. راه دیگر استفاده از ترامواهایی است که در ابتدای خیابان باب همایون قرار دارد.

شاید جالب باشد اگر بدانید که نخستین سنگ بنای این کاخ که در بخش قدیمی تهران واقع شده، در دوران صفویه گذاشته شد و بخش های اصلی آن در درون حصار قدیمی تهران احداث شد. این کاخ حدود ۳۰۰ سال پیش توسعه یافت و به عنوان کاخ محل زندگی خانواده پادشاهان قاجار مورد استفاده قرار گرفت و اتفاقات مهمی از تاریخ معاصر ایران در آن به وقوع پیوسته است. این کاخ شامل هشت ساختمان اصلی است و دارای باغ بسیار زیبایی نیز هست که در حال حاضر از کل مجموعه به عنوان یک موزه استفاده می شود. باغ کاخ گلستان به سبک تلفیقی باغ های ایرانی و اروپایی ساخته شده است.