مردم شناسی

 
 

ایل کرندی

802

دالاهو و صخره و سنگ، دالاهو و عقاب و پرواز،دالاهو و نوای خوش موسیقی. اینجا سرزمین صخره و سنگ است و زادگاه غرور،زادگاه ایل،زادگاه عشیره و غیرت و تعصب.دالاهو،دامان مهرش را به لایه های دلنواز مادران ایل سپرده و صدای پای سواران شکوهمند،مردان مردی از جنس گلوله و تفنگ،از جنس سنگ و سلاح،از جنس غرور و قبیله. ایل،یعنی همدلی،همراهی،ایل یعنی شکوه بال هایی که سینه آسمان را فرش می کنند.از هیبت گلوله مرد ایلیاتی. ایل،یعنی دوست داشتن آب،خاک،سنگ،طبیعت و آسمان و زمین.و کرند…جایگاه تاریخ و بستر پیشینه ی ایرانی و ایل کرندی، همان طایفه ی گوران است که صفت نسبی محسوب می شود.کرند زادگاه و جایگاه مادهاست و در متون قدیمی با نام کارینا یا کرینا آمده است. راوینسن نوشته است که ظهور ایل گوران کرندی به تناوب باید از اواسط سلطنت فتحعلی شاه تا جلوس ناصرالدین شاه باشد.مردمان ایل گوران(کرندی)شجاع،دلاور و تیز آتش بوده اند و با گلوله هایی آتشین ورشو،در طول سالها از حریم ایل دفاع جانانه کرده اند.

جل بافی؛ هنری در خدمت عشایر ایران

جل-اسب

عشایر جهت پوشاندن چهارپایان خصوصاً اسب و الاغ از این بافته استفاده می کنند. بافت جل شبیه به گلیم و بسیار ساده است . جهت بافت این محصول ساده و بدون نقش در گذشته از پشم استفاده می شد، ولی در حال حاضر بیشتر نخ پنبه ای به مصرف می رسد. بندرت دیده شده است که روی جل ها سوزندوزی هندسی انجام شود. این نوع جل از یک طرف دارای نقش و یک رویه است. جل از صنایع دستی جامعه عشایری است. جل بافته ای است از خامه سیاه و سفید که آن را در ابعاد مختلف می بافند و بر روی چهارپایان می اندازند تا هم بتوانند بر روی آنان بار قرار دهند و هم در مواقع بارندگی از خیس شدن چارپایان جلوگیری شود. جل را زنان عشایر با کوبیدن میخ های چوبی بر روی زمین و گذراندن تارهای پشمی از روی چوب ها و عبور دادن عرضی تارهای پشمی دیگر از لابلای تارهای طولی می بافند. این صنعت جنبه خود مصرفی دارد و جهت رفع احتیاجات خانوار به بافت آن اقدام می گردد.

جل ابزاری برای گرم نگه داشتن حیوانات : جل اسب یکی از دست بافته های زیبا و عشایری ایران است. جُـــل اسب هم نقشِ گرم نگاه داشتن و عرق گیر اسب را دارد و هم جنبه تزیینی و تشریفاتی که در مورد شتر، مورد تزیینی دارد. بدنه اصلی جُـــل، یک مستطیل است که دو دستک به آن وصل شده که این دستک ها، پشت اسب را می پوشاند. تفاوت جُــــل اسب با جُـــل شتر درآن است که جُل شتر بزرگتر از جُــل اسب می باشد و توسط دو قطعه پارچه به یکدیگر دوخته شده تا کوهان شتر از آن بیرون بماند. به طور کلی در بیشتر مناطق ایران جُل اسب و شتر با اشکال و تزیینـات گوناگون تولید می شود و به صورت گلیم، قالی، جاجیم، و سوزنی تهیه می گردد. عشایر آذربایجان، دشت مُغان، کُردهای خراسان، ترکمن ها، عشایر فارس، ورامین و ایل افشار هر کدام به گونه ای جُل را بافته و تزیین می کنند. بطور مثال در ترکمن صحرا، جُل از جنس پارچه و تکه دوزی ماهوتی و پنبــــه ای، با سوزندوزی های زیبایی تهیه می گردد. در ایلات کرمان، به صورت گلیم، نقوش سوزنی، شیریکی پیچ با تار و پود پشم و عشایر آذربایجان با تکنیک بافت جاجیم برای تولید جُل، استفاده می کنند.

مراسم آئینی باران خواهی در زنجان

2016313234622976415a

آئین بومی و سنتی باران خواهی از جمله رسومی است که ریشه در فرهنگ و اعتقادات دینی مردم دارد و در جای جای ایران زمین در اشکال مختلف برگزار می شود. این رسم نیک معمولا در هنگامی که بارش رحمت الهی کمتر صورت می گیرد و یا زمانی که مزارع، مراتع، باغ ها، کوه ها، دشت ها و چشمه ها که نیاز شدیدی به نزولات آسمانی و باران دارند، با مشارکت زنان و دختران و کودکان کم سن و سال انجام می شود و استعانت از ایزد خالق و دعا، طلب صادقانه و خالصانه و خیرخواهانه از یگانه آفریدگار هستی بخش مبنی بر نزول باران همراه با پخش انواع نذری ها و اطعام اهالی و رهگذران اجرا می شود.رایج ترین و قدیمی ترین نوع باران خواهی برگزاری دعا و نماز باران است که اغلب با قربانی و نذری همراه می شود. این مراسم با تفاوتی در شهر های مختلف انجام می شود. یکی دیگر از آیین های باران خواهی عروس باران یا عروسک باران است. مراسم عروسک باران یا همان چمچه عروس یکی از فراگیرترین و رایج ترین مراسم آیینی نمایشی باران در نقاط مختلف ایران و حتی دیگر کشورها می باشد. این مراسم نیز به خاطر طلب باران در خشکسالی ها در ناحیه های مختلف اجرا می شده و می شود. دختران در حیاط یک خانه جمع می شوند و چمچه (ملاقه ای بزرگ) را می آورند یک تکه چوب به شکل صلیب به آن می بندند و گودی ملاقه را با پارچه پر می کنند و پارچه ای را با رنگ روشن روی آن می بندند وچند تکه لباس به تن چمچه می پوشانند و صورت آن را با ذغال نقاشی می کنند و آن را به دست می گیرند و درروستا می گردند و در حالی که ملاقه ای دیگر در دست یکی دیگر از بچه هاست، صاحبخانه از بالای بام بر سر عروس چمچه آب می ریزد و مقداری آرد یانخود و لوبیا یا سبزیجات خشک شده در ملاقه آنها می ریزد بعد از گردش در تمامی روستا مواد جمع آوری شده را می آورند و آش می پزند و بین اهالی و خود تقسیم می کنند در پایان مقداری از آتش را از یک ناودان که به سوی قبله است به پایین می ریزند و دعایی می خوانند و از خدا می خواهند که باران خوبی فرو فرستد.

دومین دوره توانمندسازی تشکلهای مردم نهاد میراث فرهنگی شمالغرب در ارومیه

در مراسم افتتاح رسمی این دوره ، جلیل جباری مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان ضمن ابراز خیر مقدم به اعضای تشکلهای مردم نهاد اظهار کرد : رویکرد اخیر سازمان برحمایت و فعال سازی تشکلهای مردم نهاد استوار است و این امر با توجه دایره گسترده وظایف وسیعی از مخاطبان ، ضروری و بجا بوده است . جلیل جباری ادامه داد : این اداره کل نیز حسب سیاست سازمان متبوع ، در طی یکسال اخیر جلسات هماهنگی متعددی را باتشکلهای مردم نهاد استان جهت اخذ نظرات و طرحهای پیشنهادی آنها برگزار نموده و کارگاههای آموزشی تخصصی نیز برای اعضای تشکلهای استان برگزار نموده است . مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان افزود : تشکلهای مردم نهاد می توانند در هویت بخشی و افزایش فعالیتهای عمومی و اجتماعی  بسیار موثر باشند و براساس همین ظرفیت موجود می توانند انتظارات و خواسته های بخش عمومی را به نهاد های دولتی منتقل ساخته و متقابلاً دستگاههای اجرایی را در انجام وظایف محوله یاری رسانند . استان آذربایجان غربی با بیش از ۱۵۳۵ آثار فرهنگی و تاریخی ثبت شده ملی ، رتبه هفتم کشور را دارد مضافاً اینکه جاذبه های گردشگری و ظرفیتهای بالایی در حوزه صنایع دستی دارد و براساس این قابلیتها ، ضروری است که تشکلهای مردم نهاد بیشتری در حوزه های تخصصی مربوطه شکل گرفته و وارد میدان شوند که قطعاً ما نیز به نوبه خود حمایت های لازم را بعمل خواهیم آورد . جلیل جباری مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان در پایان گفت : برگزاری این دوره ها قطعاً می توانند درانسجام بخشی و فعالسازی تشکلها موثر واقع شود و معتقدم که با این تعامل و ارتباط گیری ها ، خود تشکلها نیز می توانند برگزار کننده کارگاهها و دوره های بعد در سطح وسیعتر آن باشند . دراین دوره آموزشی محمد باقر جلیلی نماینده اداره کل مجامع و تشکلهای مردم نهاد سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری کشور نیز حضور دارد . بیش از سی نفر از اعضای تشکلهای مردم نهاد استان های آذربایجان غربی ، شرقی ، اردبیل ، کردستان و زنجان در این دوره حضور دارند و در روزاول آن ، اصول و مبانی حفاظت و صیانت از آثار و ابنیه تاریخی توسط  حسین بحرینی کارشناس  مرمت و آثار ابنیه تاریخی اداره کل ، تشریح شد .

دومین و آخرین روز از دوره فعال سازی و توانمندسازی تشکلهای مردم نهاد میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استانهای شمالغرب کشور در سالن همایش هتل جهانگردی ارومیه به کار خود پایان داد . جلیل رستم پور سرپرست معاونت برنامه ریزی و سرمایه گذاری اداره کل در خصوص برگزاری این دوره گفت : طبق سیاست معاونت برنامه ریزی و سرمایه گذاری سازمان مرکزی برگزاری چنین دوره هایی به منظور آشناسازی تشکلهای مردم نهاد فعالیت ها و رسالتها ی سازمان بوده و انتظار داریم مشاور فکری سازمان در رسیدن به اهداف سازمان باشند به همین منظور لازم است تشکلها با بنیه علمی قوی برخوردار باشند و این کارگاه ها قطعاً اثر بخش خواهد بود . او ادامه داد : تا قبل از این ، ما دو کارگاه آموزشی و توانمندسازی برای تشکلهای مردم نهاد استان برگزار کرده ایم و این دور دومین دوره ای است که به شکل منطقه ای و برای تشکلهای مردم نهاد استانهای آذربایجان غربی ، آذربایجان شرقی ، اردبیل ، زنجان و کردستان برگزار شد . رستم پور افزود : در دومین روز از برگزاری این دوره ، طبق برنامه تدوین شده مبانی اکوتوریسم و مجموعه قوانین و مقررات صنعت گردشگری توسط معاون گردشگری استان و کارشناسان اکوتوریسم برای حاضرین تشریح شد . سرپرست معاونت برنامه ریزی و سرمایه گذاری در خصوص اهداف کلی برگزاری این دوره ها تصریح کرد : برگزای این دوره های آموزشی قطعاً در فعال سازی و ایجاد انگیزش تشکلهای مردم نهاد تاثیرات بسزایی دارد و امیدواریم که بمرور بازخورد مثبت این دوره ها را بصورت مشارکت فعال تشکلها در تصمیم گیری و اجرای برنامه های سازمانی مشاهده کنیم . رستم پور در پایان گفت : برای برگزاری برنامه های بین تشکلهای مردم نهاد آمادگی داریم و انتظار داریم حتی تشکلهای غیر استانی ما را در اجرای برنامه های سازمانی یاری نمایند و پذیرای هرگونه انتقاد و پیشنهاد از سوی تشکلها می باشیم . گفتنی است در پایان این دوره اعضای تشکلهای مردم نهاد از برخی آثار و ابنیه تاریخی و فرهنگی ارومیه با مدریت اعضای موسسه جویندگان برنای اورمیه بازدید بعمل آورند تا با خاطره ای خوش از شهر اورمیه خارج شوند .

index

index1

index2

index4

index3

index6

index7

index8

هلاری؛ بازی محلی در سیستان و بلوچستان

8822

این بازی یکی از  بازی های سنتی استان سیستان و بلوچستان است.
وسایل لازم: توپ پور  (نوعی توپ از جنس پیش ، برگ خرما) دستک چوب برای زدن توپ.
نحوه انتخاب یار در بازی سنتی هلاری : ابتدا بازیکنان به دو گروه تقسیم می شوند، به سرگروه ماتوکان می گویند. سرگروه ها یارهای خود را به طور مساوی انتخاب می کنند. برای انتخاب یار، افراد دو نفر – دو نفر با همدیگر به کنار رفته و برای خود نامی انتخاب می کنند. مثلاً یکی شتر و یکی گاو، بعد پیش ماتوکان آمده و می گویند گرگری گاو می خری یا شتر؟ ماتوکان هر کدام را انتخاب کرد، آن فرد یار او می شود.
روش بازی هلاری : ابتدا دو دایره در قسمت میدان بازی به فاصله تقریباً ۱۰۰ متر کشیده شده و یارهای یک گروه که شروع کننده بازی هستند، داخل دایره و گروه دیگر در میدان به صورت محل مبدأ و مقصد بازی “کلات” می گویند که همان دژ است. بعد از تعیین نوبت بازی ابتدا یکی از افراد گروه داخل میدان، توپ را به دست گرفته و برای گروه داخل دایره می اندازد و هر فرد در نوبت بازی حق یک بار زدن را دارند. اگر دستک به توپ نخورد sup – سوختن- می گویند. هر کس که سوخت، باید داخل دایره منتظر زدن فرد بعدی باشد تا در فرصت مناسب که یکی از یاران توپ را زد و به فاصله دورتری انداخت، بتواند به کلات فرار کند. اگر توپ به فاصله خیلی دور بیافتد، می تواند برود و برگردد. اگر این کار را انجام دهد، باز امتیاز زدن توپ را خواهد داشت. در هلاری اگر توپ را حریف در هوا بگیرد یک امتیاز است و به آن hal می گویند. اگر گروه شروع کننده امتیاز داشته باشد، می تواند امتیاز را پایاپای کند وگرنه باید بازی را به حریف مقابل واگذار کرده و خود و یارانش بیرون دایره در میدان برای گرفتن توپ بروند.