روستای کانی سانان یکی ازروستاهای بخش مرکزی شهرستان مریوان از استان کردستان می باشد این روستا در غرب شهر مریوان حدود ۷ کیلومتری مریوان و پای کوه روبروی دریاچه زریوار و کنار۲۰۰متری نیزارهای دریاچه و پشت به کوه و پوشیده از جنگلهای فراوان و همه خانه های آن ردیفی و پشت سر هم ساخته و با توجه به سرازیری نشستن هر خانه برای خود منظره ای دارد و هیچ خانه جلو دید خانه دیگری را نمی گیرد روستای کانی سانان بسیار قدیمی نیست شاید حدود۱۵۰سال باشد که بنیاد واحداث شده و۵۰سال قبل حدود ۴۰ الی ۵۰ خانوار بوده وحال حاضر پیش از ۱۵۰ خانوار وحدود ۸۰۰ الی ۹۰۰ نفر جمعیت دارد. کانی سانان مکان مالکان با نفوذ محمود خان کانی سانان و محمدخان پسرش بوده روستای کانی سانان به معنی کانی سه نان است که اول ۳خانوار بوده دامدار بودند که نزدیکی یک چشمه سکونت داشته اند و دارای یک چوپان بوده اند وشغل آنها دامداری بوده که در زمان قدیم چوپان نانها را هر روز جمع می کرد از صاحب حیوانها این چوپان سه نان از سه خانوار گرفته است بدین جهت بوده که نام این رو ستا را کانی سه نان گذاشته اند بعد به کانی سانان تبدیل شده. روستای کانی سانان میگویند از سال ۱۳۱۶در زمان رضا خان مدرسه دایر بوده که مریوان در آن زمان دارای ۳ مدرسه بوده که فعالیت آموزشی داشته که زیر نظر اداره آموزش و پرورش کرمانشاه اداره اداره می شد که آن سه مدرسه یکی در شهر مریوان بوده بنام قلا مشهور بوده و دیگری در رزاب سروآباد وکانی سانان بوده است این روستا با توجه به اینکه از قدیم بیش از ۷۴ سال مدرسه در آنجا فعالیت آموزشی داشته به آن صورت فارغ التحصیلات متوسطه و آموزش عالی نداشته اکثر دانش آموزان آن در دوران کلاس دوم تا چهارم ابتدایی قبل از انقلاب ترک تحصیل می کردند و حتی بعضی ها سال اول ابتدایی را می گذراندند ترک تحصیل می کردند با توجه به اینکه در روستای دیگری مدرسه دایر نبوده بچه های مالکان و شیخان روستاهای دیگر می رفتند در روستای کانی سانان به تحصیل اشتغال داشتند و همچنین این روستا جای علماهای برجسته بوده که در این روستا هم مشغول امام جماعت وهم به تدریس علوم دینی مشغول بودند که یکی از علماهای برجسته وبی نظیر در مناطق حاجی ماموستا ملا محمد امین عالی بوده که چندها علما در خدمت ایشان کسب علم فقه علوم دینی کرده اند و بعضی ها در مناطق ایران وعراق وکشورهای دیگر پراکنده اند و به تدریس علوم دینی مشغولند و همچنین ماموستا ملا محمد امین ۲پسر و۴ دختر داشته که یکی ازپسرانش بنام ملا برهان عالی که شخصیتی برجسته بوده ودر سال ۸۹ در ماه مبارک رمضان امام جماعت سنندج بود به شهادت رسید که وی جز تدریس درعلوم دینی دردانشگاه ودبیرستانهای سنندج به تدریس مشغول بوده این روستا فعلا دارای مدرسه ابتدایی حدود ۷۰ الی ۸۰ نفر دانش آموز و ۶ نفر معلم می باشد و یک کلاس راهنمایی می باشد تا به حال حدود۱۲ الی ۱۶ نفر فارغ التحصیل آموزش عالی می باشند.
روستای کانی سانان دارای موقعیت ویژه ای است که دارای منظره ای زیبا میان کوه جنگل و دریا چه زریوار قرار گرفته است و دارای جنگلهای فراوان شامل درخت بلوط و مازوج تمشک و زالزالک و آلبالوی دیمی بادام و درخت سقز یا قصوان که درختان مثمر ثمری می باشد دارای حدود ۱۵ الی۲۰ هکتار انگور دیمی وحدود ۲۰ الی ۳۰ هکتار باغات میوه گوناگون ویک باغ گردوی بیش از ۳۰ ساله که توسط یک نفر بنام حسن جاری احداث شده با توجه به اینکه این شخص فرهنگی بازنشسته می باشد به کار کشاورزی هم علاقه منداست و مشغول باغداری است مردم روستا به شغل کشاورزی و دامداری مشغول هستند زمینهای آن برای کشاورزی بسیار مناسب است و استعداد اکثر محصولات را دارد با توجه به مرطوبی و حاصلخیزی قبل از انقلاب برنج کاری که محصولی بسیار مفید است کشاورزان زرع می کردند که برنج گرده آن از نظر طعم ومزه در جهان و انواع برنج ها بی نظیر است که شنیده ام مردم روستاهای پیرصفا و درتفی ووله ژیر و کلکه جان و کال و ریخلان و درزیان جهت کشت شالی کاری این محصول با ارزش به کانی سانان می آمدند و مشغول زرع برنجکاری بودند و همچنین توتون زیاد می کاشتند محصولات ذرات و گندم هندوانه خربزه و خیار و گوجه فرنگی نخود و غیره کشت می شد وحال حاض هم جز برنجکاری کم تا بیش این محصولها را ذرع می کنند ولی به علت خشکسالی چشمه های کنار دریاچه محصولات با ارزش شالیکاری ترک شده است از همه مهمتر بیش از دوسوم آب کشاورزی این روستا از چشمه ای به نام دولاش تامین می شود که از قبل از کوه میراجی بیرون وجاری می شود که خشکسالی در کمبود آب آن تاثیر نداشته آب این چشمه تابستان بسیار گرم وزمستان سرد ودر فصل زمستان و ماههای اول بهار آب این چشمه به دریاچه زریوار می ریزد . روستای کانی سانان مکان زندگی شاعر برجسته ماموستا قانع کرد بوده که اصل ونصب آن از سرک عراق بوده وجد ان در دولاش مریوان نزدیکی کانی سانان بوده سکونت داشته اند که در خروجی دولاش دارای چندآسیاب محلی بوده یکی از آنها به خانواده طایفه قانع مشهور به شیخ محمد امین تعلق داشته اند قانع دارای چند پسر بوده که حال درعراق سکونت دارند تعدادی از خانئاده بستگان وی از نوه شیخ محمد امین در کانی سانان سکونت دارند -ونفری دیگر هم به نام استاد عبدالله نادری که اهل دری مریوان بوده در کانی سانان سکونت داشته که حدود ۶سال پیش درهمان روستا در اردیبهشت فوت کرده وی دارای مغزی پر استعداد بوده و همچنین شاعر محلی بود او استاد آشیاب محلی وغیره بوده . روستا ی کانی سانان در زمان جنگ شهید داده است این روستا در مدت ۸ سال جنگ تحمیلی همیشه زیر تیر رس بمباران هوایی وتوپ خمپاره رژیم بعثی قرار گرفته چون پشت جبه قرار گرفته بود وستاد پشتیبانی وتوپ خانه در شمال وجنوب روستا قرار داشت ودر سال۱۳۶۴شهریور در هنگام حمله والفجر۴ روستا خالی از سکنه و توسط هواپیماهای بعثی مورد حمله هوایی قرار گرفت که خانه های ردیف وسط روستا که ۱۱ خانه بود سوخت و تخریب شد که برای چهارمین بار این خانه ها در طول ۷۰ سال سوخته و تخریب شده .

یکی از گزینه های خوب برای سفر بهاری، کردستان است؛ سرزمین شقایق های وحشی. اردیبهشت و خرداد ماه گل های سرخ فراوانی در کنار جاده ها و دامنه دشت های کردستان می رویند و سرخی آنها در پس زمینه سبز علفزارها هر بیننده ای را مجذوب می کند. ما برای این سفر شما پیشنهادهایی داریم. در سفر به کردستان نه تنها می توانید از شهرهای مرزی این استان خرید کنید و سری به شهر مریوان بزنید بلکه می توانید به کنار دریاچه زیبای زریوار در مریوان هم بروید و حتی در هتلی که مشرف به این دریاچه است اقامت کنید. رستوران این هتل که در طبقه آخر قرار دارد به طور کامل مشرف به این دریاچه است و پنجره های بزرگ این رستوران به شما این امکان را می دهد که به راحتی منظره دریاچه را تماشا کنید.
اقامت در هتل سنگی اورامان تخت
اگر دوست دارید سفرتان به کردستان کمی متفاوت تر باشد می توانید به روستای اورامان تخت هم سری بزنید. در این روستای کوهستانی هتلی سنگی قرار دارد که می توانید در آن اقامت کنید. روستای اورامان تخت معماری زیبا و منحصر به فردی دارد. خانه های پلکانی این روستای کوهستانی به سبک خانه های ماسوله در شیبی تند ساخته شده اند. در این روستا خود را در دل کوه ها احساس خواهید کرد. رودخانه سیروان از دره های عمبق این ناحیه عبور می کند و به خاک عراق می رود. اگر دوست دارید سفرتان به کردستان کمی متفاوت تر باشد می توانید به روستای اورامان تخت هم سری بزنید. در این روستای کوهستانی هتلی سنگی قرار دارد که می توانید در آن اقامت کنید. این روستای زیبا در بهار و تابستان بسیار محسور کننده است و به همین دلیل گردشگران زیادی به انجا می روند اما در فصل زمستان به دلیل سردی بیش از حد و برف گیر بودن کمتر گردشگری به آنجا می رود.

مقبره ای مقدس و تاریخی
اگر به این روستا سفر کردید حتما از مقبره پیر شالیار هم دیدن کنید. پیر شالیار یکی از روحانیون بزرگ این منطقه بوده است که مردم روستا بسیار او احترام بسیار زیادی قابل هستند و هر ساله دوبار مراسم آیینی خاصی در کنار این مقبره مقدس برگزار می کنند، مراسمی که برخی از مورخان قدمت آن را حدود هزار سال می دانند. این مراسم تحت عنوان مراسم پیر شالیار در اردیبهشت ماه و بهمن ماه برگزار می شود. در روزهایی که این مراسم برگزار می شود هر روز بعد از ناهار، مردها در پشت بام های وسیع یکی از منازل به رقص های گروهی عرفانی می پردازند. روز آخر مراسم هم نان و ماست تهیه کرده و به صورت گروهی به سوی آرامگاه پیر شالیار می روند و به محض ورود به محوطه باز آرامگاه کفش هایشان را از پا در آورده و با پای برهنه زمین را می بوسند و به زیارت می پردازند. همچنین دستمال هایی را برای گرفتن حاجت به دیوارها و درخت های محوطه آرامگاه می آویزند و سپس نان و ماست می خورند. آنها معتقدند خوردن نان و ماست در روز آخر مراسم در کنار آرامگاه، تبرک است و باعث درمان بیماری ها می شود. روستای اورامان تخت در ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان مریوان و ۱۷۰ کیلومتری مرکز استان(سنندج) قرار دارد. این روستا از طریق شهرهای سنندج، مریوان، سروآباد، نوسود و پاوه به وسیله جاده آسفالت شوسه قابل دسترس است.

گیوه و لباس کردی سوغاتی ببرید
گیوه، فرنجی، نمد، قاشق و چنگال چوبی، شانه، جاجیم، سبد و حتی لباس محلی کردی از جمله سوغاتی هایی هستند که می توانید از این روستا بخرید و برای دوستان و عزیزانتان ببرید. در این روستا یکی دو مغازه وجود دارند که لباس های محلی را با قیمت مناسب و در رنگ های متنوع به مشتریان عرضه می کنند این لباس ها را زنان روستا دوخته اند و نمونه آن را می توانید تن همه مردم روستا مشاهده کنید. حتی می توانید یک دست از این لباس ها را بخرید و در مدت اقامتتان در روستا این لباس را به تن کنید.