چشمه
آبگرم دیگ رستم خراسان جنوبی
در فاصله ۲۴۰ کیلومتری از طبس بعد از روستای نایبند و به فاصله ۱۰ کیلومتر به سمت راور، چشمه ای کوچک به نام آبگرم دیگ رستم وجود دارد که آبی گوگردی در آن جریان دارد. درجه حرارات آب چشمه آنقدر بالاست که بیشتر از چند ثانیه نمی توان دست را در آن نگه داشت. درست در کنار این چشمه سبز و سوزان ، چشمه دیگری می جوشد که آب آن سفید رنگ و کاملا خنک است . حرارت آب این چشمه در محل جوشش آن بسیار بالاست اما پس از طی حدود ۲۰۰ متر که گرمای خود را از دست می دهد به داخل استخری هدایت می شود که می توان در آن شنا کرد. از این چشمه به دلیل حرارت و املاح موجود در آن برای رفع دردهای رماتیسمی و آب درمانی استفاده می شود. در نزدیکی این چشمه و در داخل کویر سطحی وسیع پوشیده از سنگ های آتشفشانی از نوع بازالت است که در این منطقه آتشفشانی دیده نمی شود و این سنگها به دلیل جابهجایی گسل نایبند در اواخر دوران دوم زمین شناسی به بیرون پرتاب و در سطح وسیعی از زمین پراکنده شده است. دوره نئوژن یکی از تقسیمات دوران سوم زمین شناسی (نوزیستی یا سنوزوئیک) است که بازه زمانی در حدود ۲۰ میلیون سال را در بر میگیرد . نامگذاری این چشمه به دلیل صدای قل قل آبی است که در حفره های لابلای سنگ های آتشفشانی و از زیر صخره های سنگی به گوش می رسد و انسان را به یاد دیگ جوش آب می اندازد و نام های اسطوره ای همچون سلیمان، جمشید، رستم و … به خود می گرفت این چشمه نیز در نزد مردم محلی به نام دیگ رستم نامیده شده است. آبگرم دیگ رستم با شماره ۳۲۶ در فهرست میراث طبیعی ملی به ثبت رسید.
چشمه آب معدنی وننق زنجان
چشمه آبگرم معدنی وننق در حومه روستای وننق دهستان قره پشتلو، بین دو روستای و ننق و لگاهی واقع شده است و از جاهای دیدنی زنجان به شمار میآید. چشمه آبگرم «وننق» خاصیت درمانی داشته و نوع آن، آبگرم گوگردی است و وجه تسمیه چشمه «وننق» نیز به دلیل واقع شدن در محدوده روستای «وننق» از دهستان «قره پشتلو» است. چشمه آبگرم «وننق» دارای دو مظهر است که مظهر نخست در حوضچه ای بسیار عمیق و با ابعاد دو در یک متر بوده که آب از شمال غربی به حوضچه خارج شده و در جویباری سرازیر می شود و آب آن در حدود ۷ لیتر در دقیقه است. مظهر دوم چشمه آبگرم که بزرگ تر است شامل حوضچه ای به ابعاد ۲٫۶۵ در ۲٫۶۰ متر است و عمق آن در حدود ۱۲۰ سانتی متر برآورد شده که اطراف آن توسط افراد محلی به صورت سنگ چین در آمده است. همه آب چشمه در قسمت پایین حوضچه به صورت استخر های ذخیره آب روستایی از استخر خارج شده و در زمین جاری می شود و آب دهی آن در حدود ۱۰ لیتر در دقیقه است. مجرای خروج آب چشمه «وننق» به صورت سنتی توسط تعبیه خار و خاشاک و گل و سایر موانع کنترل می شود.
چشمه مرتضی علی طبس
چشمه آبگرم مرتضی علی(ع) از جاذبههای گردشگری طبیعی در شهرستان کویری طبس در استان خراسان جنوبی است. این چشمه در مسیر گردشگری روستای خرو و در فاصله ۲۷ کیلومتری شهر طبس واقع شده است. چشمه آبگرم مرتضی علی از جاذبههای گردشگری کشورمان بهحساب میآید، وجود این چشمه جوشان با دو نوع آب سرد و گرم کنار هم در دل کویر ایران زمین انسان را به تفکری عمیق وامیدارد. پس از گذر کردن از شهر طبس برای رسیدن به این چشمه حدود ۵ کیلومتر مسیر را باید بهصورت پیاده طی کرد که عمدتاً از آب عبور میکنند. این چشمه مبدأ آبی اغلب مزارع و تأمین آب باغات طبس میباشد که از طریق نهرآبی به این شهر منتقل میشود. در طول مسیر چشمه آبگرم مرتضی علی، دیوارههای بلند دره مانندی در دو طرف خودنمایی میکند و روی این دیوارهها حفرههایی است که بهنظر میرسد با نظم خاصی بنا شدهاند. پس از حدود ۱۰ دقیقه پیادهروی به منطقهای میرسیم که چشمههای متعدد آب بهویژه چند چشمه آب گرم و سرد قرار دارد و بزرگترین آنها از درون حفرهای نشئت میگیرد که به حمام مرتضی علی معروف شده است. چشمه آبگرم مرتضی علی طبس از مناطق طبیعی است که با داشتن چشمههای آب درمانی بهلحاظ توریست درمانی مورد توجه ویژه است. گردشگران داخلی و خارجی از این مناطق که طبیعت زیبایی نیز دارد، استقبال میکنند. آبگرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه میریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد میکند که گاهی به ۱۰ درجه هم میرسد. غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در کف رودخانه باعث میشود که این آبها تا مسافت حدود ۳۰۰ متری بستر رودخانه هم پیش بروند، در حالیکه بهطور کامل با هم مخلوط نشدهاند و در بستر رودخانه قابل تفکیک هستند. جالبتر اینکه بلندترین سد قوسی جهان در انتهای مسیر چشمه مرتضی علی واقع شده که همین موضوع بر شهرت آن افزوده است. اگر گذرتان به این چشمه بیفتد، حتما شاهد قبرهای بسیار قدیمی در دیوارههای تنگه خواهید بود که به زرتشتیها تعلق دارد.
چشمه آب گرم ایوب پیغمبر
روستای ایوب پیغمبر که در شمال شهر بجنورد قرار گرفته است، حدود ۹۵ کیلومتر با این شهر فاصله دارد. این روستا در دهستان «گیفان» جای گرفته است و برای دسترسی به آن، باید از روستاهای «میانزو» و «حاجی عبدالوهاب» عبور کنید. روستای ایوب پیغمبر زیباییهای طبیعی فراوانی دارد، ولی بدون شک یکی از مهمترین جاذبههای طبیعی آن که مورد توجه گردشگران است و برای آنها جذابیت دارد، چشمه آب گرم آن است. چشمه آب گرم ایوب پیغمبر روی یک تپه که ارتفاعی در حدود ۳۰۰ متر از سطح دره گیفان دارد، قرار گرفته است. چشمه آب گرم اصلی روستا، بهصورت یک استخر یا حوض چند ضلعی است. در اطراف این استخر حصارکشیهایی دیده میشوند که برای حفظ امنیت و جلوگیری از سقوط احتمالی افراد و حیوانات در آن ساخته شدهاند. نکته مهمی که وجود دارد این است که آب همه چشمههای این روستا گوگردی است و برای درمان انواع مختلف بیماریهای پوستی مفید و سودبخش است. به همین دلیل خیلی از مردم با هدف تسکین بیماریهای پوستی خود نیز به چشمههای آب گرم روستای ایوب پیغمبر مراجعه میکنند. دمای آب چشمه اصلی روستای ایوب در حدود ۴۷ درجه سانتیگراد است. در نزدیکی چشمه آب گرمی که پیش از این اشاره کردیم، یک چشمه آب سرد نیز وجود دارد که آب آن قابل آشامیدن است. آب این قسمت از گوشه ضلع شمالی وارد استخر آب گرم میشود و به همین دلیل سردی آب در آن ناحیه از استخر احساس میشود. درمجموع ترکیب چشمههای آب گرم و سرد در درون این استخر موجب این شده است که دمای آن به حد متعادلی رسیده و برای یک شنای لذتبخش کاملا مطلوب باشد.
مقبره کنار استخر : در کنار استخر آب گرم روستا، یک زیارتگاه کوچک با یگ گنبد طلایی رنگ زیبا خودنمایی میکند. ساکنان قدیمی روستا اعتقاد دارند که این مقبره به ایوب پیامبر تعلق دارد و حکایتهای نیز از آن تعریف میکنند. این مقبره با عنوان زیارتگاه حضرت ایوب شناخته میشود و به نظر میرسد که متعلق به دوران قبل از اسلام است، چراکه در سال ۱۳۳۴ جهت قبر آن را بهسمت قبله تغییر دادند.گردشگرانی که به قصد چشمههای آب گرم به این روستا سفر میکنند، میتوانند پس از شنا در استخر و پاکیزگی بدنشان، برای زیارت به این مقبره نیز سری بزنند. تحقیقات حاکی از این است که روستای ایوب که نام قدیم آن حاجی عبدالوهاب بوده است، در حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد. در واقع نام روستا بهدلیل همین زیارتگاهی که منسوب به حضرت ایوب پیامبر است، به روستای ایوب مشهور است. در مورد چشمه آب گرم روستا و مقبره کنار آن روایت جالبی از قول مردم روستا بیان میشود. خیلی از مردم اعتقاد دارند که حضرت ایوب پیامبر زمانی که از این روستا عبور میکرده است، دچار بیماری پوستی میشود. آنگاه عصایش را در این مکان بر زمین میکوبد که به اذن خدا، چشمه آب گرمی شکل میگیرد و حضرت ایوب برای رفع آلودگیها و کرمهای بدن خود و تسکین بیماری خود در این چشمه شفابخش به استحمام میپردازد. جالب اینجا است که گویا در اعماق استخر فسیلهایی از کرم و سایر جانداران دیده شده است که این خود میتواند باور ساکنان روستا در مورد شکل گیری این چشمه آب گرم را تقویت کند! بهدلیل همین باورها آب چشمه آب گرم برای مردم این روستا جنبه مقدسی دارد و آنها اعتقاد دارند که افرادی که میخواهند در آب شفابخش آن شنا کنند باید با ذکر نام خداوند متعال وارد شوند.
تسهیلات و امکانات : در حال حاضر آب گرم ایوب دارای دو استخر جدا از هم است که یکی از آنها مخصوص استفاده آقایان و دیگری مخصوص استفاده بانوان گرامی است. استخر آقایان در واقع محل اصلی جوشش آب چشمه آب گرم است. در سالهای اخیر تلاش شده است تا با قرار دادن تعدادی کانکس در مجاورت این محل گردشگری، امکان اقامت شبانه گردشگران در این مکان فراهم شود، ولی در کل باید ادعا کرد که روستا دارای امکانات اقامتی مناسبی نیست و نمیتواند پاسخگوی تعداد زیادی از مسافرین باشد. مانع دیگر بر سر راه جذب گردشگر بیشتر، جاده نه چندان مناسب منتهی به این روستا است که ممکن است تعداد کمتری از مردم را برای سفر به روستای ایوب و استفاده از چشمه آب گرم زیبای آن ترغیب کند. عدم توجه مسئولین استان به افزایش تسهیلات رفاهی در این روستا و بهبود مسیر ارتباطی آن مسئلهای است که کمی آزاردهنده است، زیرا روستای زیبای ایوب پیامبر علاوه بر داشتن این چشمه آب گرم، با طیف گستردهای از سایر جاذبههای طبیعی خود همچون ارتفاعات زیبا و سرسبز، انواع گیاهان دارویی و خوراکی، تنوع جانوری و گیاهی و همچنین هوای معتدل و دلانگیزش، میتواند گردشگران زیادی را از سراسر نقاط ایران جذب کند و سهمی مهم در رونق گردشگری استان خراسان شمالی داشته باشد.
چشمه گل رامیان
در دامنه کوهی به نام پنهان خانه و در میان جنگلی انبوه از درختان پهن برگ و زربین و زمینهای کشاورزی، چشمهای شگفتانگیز و رویایی جای گرفته است که چشمه گل رامیان نام دارد. این چشمه زیبا بهصورت چالهای بیضی شکل و مانند یک تشت دیده میشود و در اثر فرونشت در سطح تشکیلات آهکی شکل گرفته است. گل رامیان یکی از عمیقترین و سردترین چشمههای آب جهان به شمار میرود که در گذشته ۴۴ متر عمق داشته و اکنون ۸۰ متر عمق آن است. چشمه گل رامیان در ارتفاع ۳۲۰ متری از سطح دریا قرار دارد طول آن ۹۰ و عرض آن ۸۰ متر به وسعت ۷۲۰ متر مربع است. عمق این دریاچه بین ۴۴ تا ۸۰ متر است و رنگ سبز تیره و چشمنوازی دارد که آن را بین چشمههای منطقه زبانزد کرده است. این رنگ بهدلیل عمق زیاد این چشمه است. آب چشمه از کف چشمه تأمین میشود و از هیچ جایی آب وارد آن نمیشود. یک مجرای خروج آب نیز دارد که سرریز آن به رودخانه قرهچای رامیان که یکی از شاخههای گرگانرود است، وارد میشود و شالیزارها و زمینهای زراعی اطراف را نیز سیراب میکند. در داخل دریاچه گل رامیان ماهیانی چون سیاهماهی و ماهی آبر نوئیدز زندگی میکنند. ماهی سفید رودخانهای نیز عمده ماهیان این دریاچه را تشکیل میدهد که از حشرات آبزی و نرمتنان تغذیه میکند. اینگونه ماهی در این منطقه دارای ارزش صید ورزشی با قلاب است. درختان پهن برگ، بلوط و درختچههای ولیک، پوشش گیاهی این مکان است. ذخیرهگاه جنگلی سرو زربین یا سرو کوهی در نزدیکی گل رامیان واقع است. البته ارتفاعات این محدوده از جنگلهای باستانی بسیار با ارزش تشکیل شده است که متأسفانه بیش از یک دهه است که بهجای آنها، توسط سازمان جنگلها و مراتع درختان سوزنی برگ کاشته شده است. متأسفانه با کشیدن یک راه تا لب چشمه و بهلحاظ آسیبپذیر بودن خاک اطراف چشمه، آثار ریزشهایی در اطراف چشمه مشاهده میشود؛ بهگونهای که ریشه برخی درختان بیرون زده است. چشمه گل رامیان در سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار ملی و طبیعی کشور به ثبت رسیده است.
وجه تسمیه چشمه گل رامیان : در منطقهای که چشمه گل رامیان جای گرفته است، مردمان ترکنژاد از ایل گرایلی زندگی میکنند و طبیعی است که نام این چشمه از زبان ترکی گرفته شده باشد. «گل» در ترکی معنای منطقهای گود و عمیق را میدهد که آب در آن جمع میشود. تلفظ دقیق آن نیز در ترکی «گوئل» است. البته خود واژه گل، معنی چشمه جوشان را میدهد. بهدلیل رنگ کبودی که دریاچه گل رامیان دارد، به آن «کبود استخر» نیز گفته میشود که این نام در منابع عصر صفوی و قاجار آمده است. بر اساس روایات، به نامهای «دالان بهشت» و «پلنگ سره» نیز شناخته میشود.
غرق شدن در چشمه گل رامیان : هر چند که چشمهها و دریاچهها مکانی وسوسهانگیز برای شنا و آبتنی هستند، توجه داشته باشید همیشه امکان شنا در چنین مکانهای وجود ندارد و با خطرات زیادی نیز همراه است. چشمه گل رامیان هم از جمله جاهایی است که شنا کردن در آن ممنوع است و احتمال غرق شدن حتی برای شناگران حرفهای هم وجود دارد. تاکنون متأسفانه افراد زیادی در این چشمه غرق شدند. در صورت غرق شدن نیز امکان یافتن جنازه غیرممکن میشود؛ چون گل رامیان در عمق ۷۰ – ۶۰ متر به بالا بهصورت کانال است؛ بهگونهای که در عمق ۴۵ تا ۵۰ متری فشار آب بهقدری بالا است که اجازه پایین رفتن را به غواص نمیدهد. در داخل چشمه نیز ضایعات چوب و کنده درخت فراوان بوده و آب بسیار سرد است.
دریاچه رامیان کجاست؟ چشمه گل رامیان در استان گلستان و در جنوب شهرستان رامیان قرار گرفته است و با این شهر تنها پنج کیلومتر فاصله دارد. این چشمه در مسیر جاده رامیان – النگ در دامنه کوه تپهآرام، قلعه ماران و رشته کوه خاکسار واقع شده و در حاشیه شرقی آن رودخانه قره چای با جهت جنوبی شمالی جریان دارد.
مسیر دسترسی به چشمه گل رامیان : برای دیدن این مکان تماشایی باید راهی استان سرسبز و زیبای گلستان شوید؛ چنانچه با وسیله نقلیه عمومی قصد سفر به رامیان و دیدن چشمه گل را دارید، میتوانید با تاکسی از ترمینال شاهرود به گرگان، از مسیر آزادشهر سفر کنید و در جاده اصلی پیاده شوید و یک کیلومتر باقی مانده تا چشمه گل را پیاده، یا با ماشینهای گذری که در مسیر عبور میکنند به این مروارید پنهان بروید.
اگر هم قصد سفر با خودروی شخصی را دارید، مسیرهای زیر میتوانید به چشمه گل رامیان برسید:
- شاهرود، آزادشهر، چشمه گل
- تهران، ساری، گرگان، چشمه گل
فاصله گرگان تا چشمه گل رامیان: ۸۵ کیلومتر
موقعیت جغرافیایی: N۳۶۵۸۳۴ E۵۵۰۶۲۱