آب

 
 

تالاب کانی برازان آذربایجان غربی

1497202432_kani-brazan-pond-9

یکی از زیباترین تالاب های استان آذربایجان غربی تالاب کانی بارازان است. کانی برازان واژه ای کردی و به معنای گرازها است. این تالاب که در کنوانسیون بین المللی تالاب ها یعنی رامسر نیز به ثبت جهانی رسیده است در سی کیلومتری شهر زیبای مهاباد واقع شده و یکی از هفت تالاب شهرستان مهاباد است. تالاب که در ضلع جنوبی دریاچه اورمیه واقع شده است از تالاب های اقماری این دریاچه به حساب می آید. این تالاب با وسعتی در حدود نهصد و هفت هکتار در ارتفاع ۱۲۷۵ متری از سطح دریاها قرار گرفته است. تالاب بین المللی کانی برازان مهاباد به عنوان نخستین سایت پرنده نگری کشور معرفی شده است و به دلیل کثرت و تنوع پرندگان موجود در آن به بهشت پرنده نگری ایران شهره است.

این تالاب همه ساله به خصوص در فصول پاییز و زمستان مامنی امن برای پرندگان مهاجر است. تالاب کانی برازان به دلیل اهمیت ان هم کنون به عنوان پناهگاه حیات وحش کانی برازان با وسعت ۹۲۷ هکتار تحت نظارت سازمان محیط زیست قرار دارد. تالاب که در شمال روستای قره داغ قرار دارد مشرف به ارتفاعات قره داغ نیز می باشد و تا تالاب گروس امتداد پیدا کرده است. در ابتدا تنها چشمه های قره داغ منبع تامین آب این تالاب زیبا بوده اند که با توجه به استفاده کشاورزان از این چشمه ها تالاب گاهی در تابستان و پاییز رو به خشکی می رفت اما با ایجاد در این تالاب زیبا چهل و پنج گونه گیاهی مختلف شناسایی شده است که بیشتر حجم آن را نی، جگن، بوریا و گز تشکیل داده است. در این تالاب مهم بیش از هفتاد و پنج گونه پرنده آبزی و غیر آبزی به چشم می خورد که برای استراحت، تغذیه و همچنین زاد و ولد به تالاب کانی برازان مهاجرت می کنند. فلامینگو، اردک سرسفید، اردک بلوطی، حواصیل، چنگر، آنقوت، اردک مرمری، پرستوی دریایی، باکلان، پلیکان سفید، عروس غاز و کشم بزرگ تنها بخشی از پرندگان این تالاب بزرگ و زیبا را تشکیل می دهند که در این بین برخی گونه ها در معرض خطر انقراض قرار داشته و از گونه های نادر به حساب می آیند. نیزارهای انبوه اطراف این تالاب مکان مناسبی برای لانه سازی و تخم گذاری این پرندگان است. عمق تالاب کانی برازان در حدود شصت سانتی متر است که این عمق به احشام روستاهای مجاور تالاب نیز اجازه استفاده از آب و گیاهان تالاب را می دهد.

خاك‌هاي منطقه ازرسوبات آبرفتي كه درپائين دست حوضه آبريز رودخانه‌ها انباشته شده ‌تشكيل گرديده‌اند. چنين خاك‌هائي اساساً بافت ريز دارند و عموماً از رس و سيلت با قابليت زهكشی بسيار كند تشكيل شده‌اند. نزديك كوهپايه‌هاي جنوبي، قطعات كوچك سنگ و دانه‌هاي سنگريزه با رسوبات ريز بسترتالاب درهم آميخته اند. اقليم منطقه نيمه‌خشك با زمستان‌هاي سرد و تابستان‌هاي معتدل است. ميانگين حداكثر درجه حرارت ماهانه ۶/۳۲ درجه سانتي‌گراد درمرداد ماه وميانگين حداقل آن ۴- درجه سانتي‌گراد دردی ماه است. ميانگين بارش ساليانه ۴۱۰ ميلي‌متراست و بيشترين بارش درفاصله زمانی ابتداي پائيز تا اواسط بهار رخ مي‌دهد. بارش درماه‌ هاي تابستان كمتر از ۵% كل بارش ساليانه را تشكيل مي‌دهد. در طول ماههای سرد زمستان بارش عموماً به شكل برف رخ مي دهد. ميانگين تبخير اندازه‌گيري شده از تشت تبخيركلاس A ، ۱۸۶۱ميلي‌متراست كه حدود ۴ برابرميزان بارش است. اراضی تالاب جزو منابع طبيعی و متعلق به دولت است. تالاب نیز جزو مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست بوده و تحت عنوان پناهگاه حیات وحش کانی برازان محافظت می شود ، بنابراین از اراضي تالابي بهره‌ برداري صورت نمي‌پذيرد. هر از گاهی دربخشهای كم عمق‌تر تالاب (تالاب شمالی وحواشی تالاب جنوبی)،گه گاه گاوميش‌ها و گوسفندان روستاهاي مجاور چرا مي کنند. نی های تالاب نيز گه گاه برای کارهای ساختمانی برداشت مي شود. تپه‌هاي واقع درحاشيه جنوبي تالاب عموماً اراضی دیم بوده و جهت كشت گندم ديم مورد استفاده قرارمي‌گيرند. اهالی روستاهای مجاور بطور سنتی و معمولاً ازمنابع آبهای اطراف نیز استفاده مي نمايند.

آبشار گریت لرستان

GkYxWYsNR2juYRnBWTDb423

آبشار گریت یکی از جذاب ترین آبشارهای استان لرستان است که در فاصله ۵۰ کیلومتری شهرستان خرم آباد، در میان دره ای خوش آب و هوا قرار گرفته، دره ای پوشیده از درختان بلوط که جلوه ای بینظیر از طبیعت غرب ایران دارد و طبیعتی بی نظیر است. نقاط سرسبز با داشتن رودخانه ها و آبشارها همیشه از محبوب ترین جاذبه های گردشگری اند و همیشه گردشگران زیادی برای لذت بردن از آب و هوای خوب و چشم اندازها راهی این مناطق می شوند. اگر طبیعت دوست هستید و از بودن در کنار آبشارها و و گوش دادن به صدای خوش و خروش آب لذت می برید راهی سرزمین آبشار ها یعنی استان لرستان شوید، استانی که آبشارهای زیادی را در خود جای داده و با بیش از ۵۰ آبشار به سرزمین آبشارها معروف است. یکی از جذاب ترین آبشارهای این استان، آبشار گریت است، آبشاری با چشم اندازهای خیره کننده که گردشگران بسیاری دارد. رفتن به میان طبیعت برای مدتی شما را از همهمه های روزمره رها می کند تا شاهکارهای طبیعی را به نظاره بنشینید و روح و جانتان تازه شود. وقتی حرف از آبشارهای جذاب ایران می شود ناخداگاه یاد استان لرستان می افتیم هر چند استان های دیگر کشورمان هم آبشارهای زیبایی دارند اما تعداد زیاد آبشارهای لرستان آن را به سرزمین آبشارها تبدیل کرده است. استان لرستان که به بام طبیعت ایران معروف است مملوء از چشمه ها و سراب های جذاب است که با چشم اندازهای دیدنی گردشگران زیادی را به خود جذب می کنند. آبشارهای فراوان طبیعتی زیبا و دلفریب و همینطور آب و هوایی بهشتی را برای این منطقه ایجاد کرده و همین عامل گردشگران زیادی را راهی این منطقه می کند. بدون شک یکی از جذاب ترین آبشارهای استان لرستان آبشار گریت است، آبشاری که به سرکانه و هفت چشمه هم معروفه و در مسیر رودخانه ترس گریت به رودخانه سزار به خاطر عبور از ناهمواری ها به صورت طبیعی شکل گرفته و زیبایی های بی مانندی را خلق کرده است. آبشار در روستای گریت، در فاصله ۵۰ کیلومتری شهرستان خرم آباد، در میان دره ای خوش آب و هوا قرار گرفته، دره ای پوشیده از درختان بلوط که جلوه ای بینظیر از طبیعت غرب ایران دارد و طبیعتی بی نظیر است. آبشار گریت یک آبشار سه گانه با ارتفاع ۱۵ و پهنای ۱۷ متر است و در اطراف آن پوشش گیاهی جذابی قرار دارد. مسیر روستا تا آبشار گریت یکی از جذاب ترین مسیرهای طبیعت گردی در میان طبیعت بکر و جنگلی ست. در این مسیر یک پیاده روی یک ساعته و همینطور مناظری بی مانند در انتظارتان است به طوری که هنوز به آبشار نرسیده طبیعت گردی لذت بخشی را تجربه می کنید. در کنار آبشار جاده ای ماشین رو هم هست که البته کیفیت آن چندان مناسب نیست و امید است تا با مرمت این جاده تعداد گردشگران این منطقه هم بیشتر شود. در گوشه ای از طبیعت دلفریب خرم آباد آبشاری رویایی وجود دارد، آبشار گریت که بعد از سقوط از ارتفاع ۱۵ متری به مسیر خود در رودخانه ادامه می دهد و مکان بینظیری را برای گشت و گذار ایجاد کرده است. یکی از مهمترین تفریحات اطراف آبشار گشت و گذار در طبیعت است، پوشش گیاهی اطراف آبشار درختان بلوط، زالزالک و مو است، به دل طبیعت بزنید و با عبور از کنار رودخانه و درختان بلوط و تماشای چشم اندازهای اطراف حال و هوایی متفاوت را تجربه کنید. می توانید بعد از مدتی گشت و گذار جایی در کنار آبشار و رودخانه بساط پیکنیک بچینید و چند ساعتی را در کنار خانواده از بودن در میان طبیعت لذت ببرید. در این طبیعت رویایی سوژه های زیادی برای عکاسی پیدا می کنید و می توانید با ثبت عکس های زیبا خاطره سفر به کنار این آبشار را برای همیشه در گوشه ای از ذهنتان ثبت کنید. آب بازی یکی از شادترین تفریحات این آبشار است مخصوصا اگر در اوج گرمای تابستان به این منطقه رفتید آب بازی را حتما در لیست برنامه های خود قرار دهید تا خنک شوید. سقوط آب از ارتفاع و بودن در میان کوهستان آب و هوای لطیف و نشاط آوری را برای این منطقه رقم زده که حسابی روح تان را صیقل می دهد.

بهترین زمان بازدید از آبشار گریت : در فصل بهار آب و هوای خوب و چشم اندازهای عالی و همینطور فراوان بودن آب آبشار، گردشگران زیادی را برای تفریح و استراحت به این منطقه می کشاند. پیشنهاد می کنیم شما هم در فصل های بهار و تابستان به کنار این آبشار بروید و غرق آب و هوای بهشتی آن شوید. آبشارها در فصل بهار به خاطر افزایش بارش ها جذاب تر از هر زمان دیگری اند به خصوص اینکه رویش درختان و گل ها در اطراف هم چشم اندازهای آن ها را تماشایی تر می کند. برای بازدید از آبشار گریت فصل بهار و تابستان را انتخاب کنید چون در فصل بهار و اوایل تابستان این منطقه پوشیده از گل های رنگارنگ و پوشش گیاهی جذاب می شود که از تماشای آن ها به وجد می آیید. درسته که در تابستان کمی از میزان آب ابشار کاسته می شود اما در عوض طبیعت در اوج سرسبزی خود است و گرمای هوا هم بودن در کنار آبشار را لذت بخش تر می کند. زمستان های این ناحیه سرد و پربرف است و بازدید از آبشار در این فصل از سال توصیه نمی شود. لرستان یکی از بهترین سفرها را برایتان رقم می زند، سرزمینی پر از آثار تاریخی و البته جاذبه های طبیعی. این استان طبیعت بکر و تماشایی زاگرس را به زیباترین شکل ممکن به نمایش گذاشته و با آبشارها، رودها، دشت لاله های واژگون و جنگل های بلوط سفری ناب و فراموش نشدنی را برایتان می سازد. یکی دیگر از جذاب ترین آبشارهای استان لرستان آبشار بیشه است آبشاری که در میان جنگل و کوه های زاگرس شما را مهمان یک طبیعت گردی بینظیر می کند و با ۴۸ متر ارتفاع آنقدر باشکوه و تماشایی ست که در لیست آثار ملی ایران قرار دارد. مسیر رسیدن به آبشار از شهر خرم آباد هم تماشایی ست؛ از کنار مزارع گندم و چند روستا می گذرید و ناگهان خود را در ارتفاع احساس می کنید اینجاست که باید خودتان را آماده کنید تا یکی از زیباترین آبشارهای ایران در مقابل دیدگانتان ظاهر شود. پیشنهاد می کنیم صبح زود را برای بازدید از آبشارها انتخاب کنید تا بتوانید چند ساعتی را در میان طبیعت بمانید.

ناگفته‌هايی از سرداب حرم حضرت اباالفضل العباس(ع)

558168_553

عليرضا فداكار؛ معاون ستاد بازسازی عتبات عاليات طی گفتگويی با اشاره به سفر چند سال پيش خود به عتبات پس از سقوط صدام و زيارت سرداب حرم حضرت اباالفضل‌ العباس(ع) اظهار داشت: بنده در سال ۸۲ و تقريبا ۶ ماه پس از سقوط صدام به سرداب حرم حضرت مشرف شدم. وی افزود: علت اينكه برخی از حرم‌های مطهر ائمه(ع) دارای سرداب هستند به اين خاطر است كه به مرور زمان، زمين‌های اطراف حرم به خاطر ساخت و سازها، گذر زمان، وزش باد و شرايط جوی از سطح حرم بالاتر آمده است و به اين دليل سرداب ايجاد شده است به طور مثال در نجف اشرف علت اينكه حرم حضرت اميرالمؤمنين‌(ع) سرداب ندارد به اين خاطر است كه حرم حضرت در بالاترين نقطه شهر واقع شده اما در كربلاي معلی ، حرم حضرت سيدالشهدا و حرم حضرت اباالفضل‌ العباس(ع) در گودی واقع شده است.

فداكار خاطرنشان كرد: اما سرداب حرم حضرت اباالفضل‌ العباس(ع) حدودا ۴ متر پايين‌تر از سطح حرم قرار دارد و ما به اتفاق شيخ مهدی كربلايی ، امام جمعه حرم امام حسين‌(ع) به اين سرداب مطهر وارد شديم و در واقع تا پيش از اين تاريخ، سرداب حرم حضرت كاملا قفل بود و كسي اجازه ورود به آن را نداشت. معاون ستاد بازسازی عتبات عاليات يادآور شد: در سرداب حرم حضرت اباالفضل(ع) چيزهايی ديدم كه برايم آن روز را بعنوان شيرين‌ترين و زيباترين روز طول عمرم رقم زد. فداكار در توضيح مشخصات سرداب حرم حضرت اباالفضل‌ العباس(ع) گفت: پس از آنكه از صحن حرم وارد رواق می شويد در ادامه شما وارد محدوده گنبد‌خانه می شويد كه می توان همين رواق‌ها را در قسمت سرداب نيز در نظر گرفت كه با عرض ۱٫۵ متر در ۲ متر به صورت گنبدی پوشانده شده و قسمت پايين پاي حضرت مسيری دارد كه وارد محوطه گنبد خانه در قسمت سرداب مي‌شود. معاون ستاد بازسازي عتبات عاليات افزود: در داخل سرداب وقتي به قسمت زير گنبدخانه رسيديم، بخشي بود كه تا ارتفاع كمر به داخل آب رفتيم؛ در واقع محوطه داخل سرداب حرم حضرت تا ارتفاع حدود يك متر و ۱۰ سانت در آب قرار دارد و اين قسمت از سرداب به گونه‌اي ساخته شده كه يك نفر بيشتر نمي‌‌تواند از آن عبور كند. وي ادامه داد: پس از ورود به اين قسمت از سرداب، شيخ مهدي كربلايي در جلو حركت مي‌كرد و من پشت سر او تا كه به قبر مطهر حضرت اباالفضل‌العباس(ع) رسيديم. فداكار تصريح كرد: وقتي به قبر مطهر حضرت در سرداب رسيديم، من دست خود را به داخل آبي بردم كه بر روي قبر مطهر حضرت ايستاده بود و جرعه‌اي از اين آب نوشيدم، تا ارتفاع حدود ۱۰ سانت بر روي قبر مطهر حضرت آب ايستاده بود و به تمام مقدسات قسم تا آن لحظه از عمرم آبي‌ گواراتر و زلال‌تر از اين آب نديده و ننوشيده‌ بودم. وي گفت: در آن لحظاتي كه در داخل سرداب حرم حضرت اباالفضل‌العباس(ع) در حركت بوديم كسي متوجه حال خود نبود و و با حركتمان، آب موج برمي‌داشت؛ در آن لحظات اين احساس به من دست داد كه اين آب در اطراف قبر به حضرت اباالفضل(ع) التماس مي‌كند و اگر روزي پرده‌ها كنار رود، حقايق بزرگي مشخص مي‌‌شود، بواسطه اين آب بود كه حضرت اباالفضل‌العباس(ع) ساقي طفلان عطشان حرم در كربلا نااميد شد و تصور مي‌كنم كه خداوند اينگونه مقدر كرده اين آب بايد براي ساليان سال همين‌طور دور قبر مطهر حضرت عباس‌(ع) دور بزند و در آن لحظه تنها چيزي كه از ذهنمان مي‌گذشت اين بود كه آب در حال التماس كردن به حضرت است. فداكار با بيان اين نكته كه در زماني كه به داخل سرداب حرم حضرت اباالفضل(ع) رفته‌ بودم زمستان بود، گفت: البته ممكن است كه در فصل تابستان يا زمستان مقداري از سطح آب داخل سرداب تغيير كند و زمانيكه در داخل سرداب حركت مي‌كنيم آب به ارتعاش درمي‌آيد و اين تصور ايجاد مي‌شود كه آب در حال حركت است اما در واقع اين آب ساكن است و طبق قانون طبيعت اگر آب براي مدت كوتاهي در جايي راكد و ساكن باقي بماند، سبزه مي‌زند و طعم و بو مي‌گيرد و امكان استفاده از آن نيست اما آب سرداب حرم حضرت اباالفضل‌العباس(ع) زلال‌ترين، شفاف‌ترين و گواراترين آب اين عالم است. وي با بيان اين نكته كه سرداب حرم حضرت اباالفضل‌العباس‌(ع) به حرم امام حسين(ع) راه ندارد و در گذشته حرم حضرت سيدالشهدا(ع) داراي سرداب بوده كه به مرور زمان اين سرداب پر شده است، افزود: در حال حاضر مجددا سرداب حرم حضرت اباالفضل‌العباس(ع) از قسمت گنبدخانه بسته شده و ديگر كسي حق ورود به اين سرداب را ندارد؛ در گذشته آب سرداب حرم حضرت اباالفضل(ع) براي تبرك در اختيار زائران قرار مي‌گرفت اما هم‌اكنون اين كار نيز متوقف شده است.

معاون اجرايي ستاد بازسازي عتبات عاليات خاطرنشان كرد: زماني اين مسئله مطرح شده بود كه آب سرداب حرم حضرت اباالفضل(ع) را به خاطر احتمال زياني كه مي‌تواند براي بناي حرم داشته باشد قطع و خشك كنند اما اين احتمال مطرح شد كه اگر اين آب قطع شود لايه‌اي كه خشك مي‌شود ترك برمي‌دارد و شايد همين عامل باعث شود كه رواق‌هاي حرم نيز ترك بخورند و بناي ساختمان حرم حضرت با اين آب سازگار شده است و به اين دليل بود كه چنين كاري انجام نشد. وي با اشاره به قرار گرفتن بناي حرم حضرت‌اباالفضل‌العباس بر روي اين سرداب و آبي كه هميشه در سرداب حضرت وجود دارد، خاطرنشان كرد: قطعا ساختمان و بنايي كه بر روي آب بنا شده باشد پس از گذشت مدت زماني تخريب مي‌شود و از بين مي‌رود اما بناي حرم حضرت اباالفضل‌العباس(ع) از همان ابتدا بر روي اين سرداب و آب بنا شده و اين امر تأثيري بر روي استحكام حرم حضرت نداشته است؛ بسياري از كم‌و‌كيف اين امر روشن نيست كه اين موضوع چيزي جز معجزه نمي‌تواند باشد.

چشمه های استان آذربایجان غربی

گراوان

استان آذربایجان غربی از لحاظ چشمه و آب‌های معدنی، بسیار غنی می‌باشد. برخی از آن‌ها به دریاچه ارومیه می‌ریزند و برخی نیز از خود دریاچه فوران می‌کنند. مهم‌ترین چشمه‌های استان آذربایجان غربی به شرح زیر می‌باشند:

چشمه قی‌نجه: این چشمه در ۲۷ کیلومتری ارومیه و در ۵۰ متری جاده ارومیه- سلماس واقع گردیده است. آب از دو نقطه خارج می‌گردد و در اطراف خود رسوبات آهکی به جای می‌گذارد.

چشمه زنبیل: این چشمه در ۳۶ کیلومتری شمال شرقی ارومیه در دامنه شرقی کوه زنبیل قرار دارد. آب آن از دو نقطه خارج شده و رسوبات آهن در اطراف آن دیده می‌شود.

چشمه زندان سلیمان: این چشمه بین احمدآباد علیا و کوه زندان واقع شده است. این چشمه دارای دو مظهر (محل خروج) در جنوب زندان سلیمان می‌باشد که از آب آن‌ها در استخر طبیعی استفاده می‌کنند. آب این چشمه در درمان بیماری‌های مجاری تنفسی، روماتیسم‌ها و بیماری‌های پوستی مفید است.

چشه رازی: روستای رازی در ۶ کیلومتری بخش قطور در شهرستان خوی قرار دارد. مظهر چشمه در یک کیلومتری جاده در این ناحیه واقع شده است. آب همراه با گاز از زمین خارج می‌شود و در دامنه تپه‌ای جریان یافته و رسوب اُخرایی رنگ (قرمز مایل به قهوه‌ای) اکسید آهن از خود بر جای می‌گذارد.

چشمه کلوانس: این چشمه در شمال غربی خوی در ۹ کیلومتری چشمه دسته دره واقع گردیده است. اطراف چشمه را رسوبات اخرایی رنگ اکسید آهن پوشانده است.

چشمه دسته دره: این چشمه در ۲۹ کیلومتری شمال غربی خوی واقع است. آشامیدن آب‌ این چشمه در بیماری‌های گوارش، کبد، مجاری صفراوی، بیماری‌های معدی و روده‌ای و تغذیه مفید است. گاز کربنیک آن به هضم غذا کمک می‌کند. وجود آهن در این آب‌ها سبب ازدیاد تعداد گلبول‌های قرمز و مقدار هموگلوبین خون می‌شود و برای کم‌خونی مفید است.

چشمه قارنجه: این چشمه در ۵ کیلومتری شمال غربی روستای قارنجه از زمین خارج می‌شود. مظهر آن در مجاورت رودخانه آق‌چای واقع گردیده است. خواص درمانی آب این چشمه نیز مانند چشمه دسته دره برای تغذیه مفید است.

چشمه خان: این چشمه در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی خوی قرار دارد. این چشمه در مجاورت بستر رود قطور به‌صورت آب و گاز با فشار از زمین خارج می‌گردد و به رودخانه می‌ریزد.

چشمه ویشلق: این چشمه در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی خوی در کنار جاده واقع است. آب این چشمه مُدر (افزایش‌دهنده ادرار)، دفع‌کننده فضولات و باعث ازدیاد ترشحات معده می‌گردد.

چشمه نوایی: در ۹ کیلومتری جاده خوی- تبریز نزدیک روستای نوایی واقع است. خواص آب این چشمه مانند خواص چشمه ویشلق می‌باشد.

چشمه زارعان: در ۴ کیلومتری غرب روستای زارعان که در ۲۶ کیلومتری شمال خوی می‌باشد، واقع است. آب چشمه با فشار و گاز زیاد از زمین خارج می‌گردد.

چشمه بیلوار: در ۲۱ کیلومتری شمال شرقی خوی در جنوب روستای بیلوار واقع است. از آب این چشمه به‌صورت آشامیدنی استفاده می‌شود.

چشمه صدقیان: در جنوب شرقی روستای صدیقان که در ۸ کیلومتری سلماس واقع است از زمین خارج می‌شود.

چشمه میناس: در ۱۶ کیلومتری جنوب شرقی سلماس در جاده سلماس- ارومیه پس از روستای میناس واقع است. آب از زمین همراه گاز خارج شده و در حوضچه بزرگ طبیعی جمع می‌گردد و سپس به اطراف نفوذ می‌کند. آب این چشمه در کار گوارش معده، کبد، پانکراس و روده مؤثر می‌باشد. گاز کربنیک موجود در آب به هضم غذا کمک می‌کند.

آبگرم باش کندی: در فاصله ۶ کیلومتری جاده ماکو- بازرگان در کیلومتر ۱۳ پس از عبور از کلیسای کندی و باش کندی از زمین خارج می‌شود. خروج آب در چند نقطه همراه گاز از زمین می‌باشد. از آب این چشمه به‌صورت استحمام برای تسکین درد استفاده می‌شود.

چشمه زی سو: در ۶ کیلومتری کلیسای کندی واقع است. آب در حوضچه‌ای طبیعی از زمین خارج می‌شود و در دامنه تپه‌ای به سوی جریان آبی که از نزدیک چشمه می‌گذرد جاری می‌شود. اطراف چشمه را رسوبات اخرایی رنگ املاح آهن فرا گرفته است.

چشمه شاه آباد: آب این چشمه در ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی ماکو از زمین خارج می‌شود. آب همراه گاز فراوان در حوضچه‌ای که حاصل رسوب‌گذاری خود آب می‌باشد دیده می‌شود. اطراف حوضچه را رسوبات مُتوَرِق (لایه لایه) سفید و زرد رنگ کربناته پوشانده است. از آب آن به‌صورت استحمام برای تسکین دردها استفاده می‌شود.

سیه چشمه: این چشمه در جنوب غربی ماکو و در ۵۰ کیلومتری کلیسای کندی واقع است. در اطراف نقاط خروج آب، رسوبات اخرایی اکسید آهن دیده می‌شود. آب این چشمه علاوه بر مؤثر بودن بر دستگاه گوارش، اثرات آرامش‌بخشی نیز دارد.

چشمه گرادو: در غرب مهاباد نزدیک رودی بر روی تپه‌ای آهکی به فاصله حدود ۵۰۰ متری جاده مهاباد- سردشت از دو نقطه خارج می‌گردد. آب در دو حوضچه طبیعی حاصل رسوبات کربنات مورد استفاده اهالی قرار می‌گیرد. خواص درمانی آن به شرح زیر است:

جذب این آب‌ها در دستگاه گوارش زیاد بوده و حرکات دودیِ روده‌ها را کم می‌کند. این آب‌ها باعث تورم آرام بافت‌ها می‌شود و اثر داخلی آن تعویض آب درون سلولی و در نتیجه دفع مواد سمّی می‌باشد. استفاده از این آب‌ها باعث ازدیاد انقباض‌های مجاری ادرار و در نتیجه ازدیاد مقدار ادرار می‌شود. موارد تجویز آن در بیماری‌های سنگ‌های مجاری ادرار، ازدیاد مواد ازته، نقرس، درد مفاصل، حالات تشنجی، چاقی و تورم کبد می‌باشد. موارد عدم استفاده آن در بیماری‌های پروستات، اوره بیش از یک گرم در لیتر و به طور کلی در مواردی که میزان جذب و دفع آب متناسب نباشد، ازدیاد فشار خون و اختلالات جریان خون، مواردی که سنگ‌های بزرگ مجرای صفرا به حرکت درآمده و نیز دردهای ناراحت‌کننده در اثر مصرف آب می‌باشد.