جل بافی

 
 

جل بافی؛ هنری در خدمت عشایر ایران

جل-اسب

عشایر جهت پوشاندن چهارپایان خصوصاً اسب و الاغ از این بافته استفاده می کنند. بافت جل شبیه به گلیم و بسیار ساده است . جهت بافت این محصول ساده و بدون نقش در گذشته از پشم استفاده می شد، ولی در حال حاضر بیشتر نخ پنبه ای به مصرف می رسد. بندرت دیده شده است که روی جل ها سوزندوزی هندسی انجام شود. این نوع جل از یک طرف دارای نقش و یک رویه است. جل از صنایع دستی جامعه عشایری است. جل بافته ای است از خامه سیاه و سفید که آن را در ابعاد مختلف می بافند و بر روی چهارپایان می اندازند تا هم بتوانند بر روی آنان بار قرار دهند و هم در مواقع بارندگی از خیس شدن چارپایان جلوگیری شود. جل را زنان عشایر با کوبیدن میخ های چوبی بر روی زمین و گذراندن تارهای پشمی از روی چوب ها و عبور دادن عرضی تارهای پشمی دیگر از لابلای تارهای طولی می بافند. این صنعت جنبه خود مصرفی دارد و جهت رفع احتیاجات خانوار به بافت آن اقدام می گردد.

جل ابزاری برای گرم نگه داشتن حیوانات : جل اسب یکی از دست بافته های زیبا و عشایری ایران است. جُـــل اسب هم نقشِ گرم نگاه داشتن و عرق گیر اسب را دارد و هم جنبه تزیینی و تشریفاتی که در مورد شتر، مورد تزیینی دارد. بدنه اصلی جُـــل، یک مستطیل است که دو دستک به آن وصل شده که این دستک ها، پشت اسب را می پوشاند. تفاوت جُــــل اسب با جُـــل شتر درآن است که جُل شتر بزرگتر از جُــل اسب می باشد و توسط دو قطعه پارچه به یکدیگر دوخته شده تا کوهان شتر از آن بیرون بماند. به طور کلی در بیشتر مناطق ایران جُل اسب و شتر با اشکال و تزیینـات گوناگون تولید می شود و به صورت گلیم، قالی، جاجیم، و سوزنی تهیه می گردد. عشایر آذربایجان، دشت مُغان، کُردهای خراسان، ترکمن ها، عشایر فارس، ورامین و ایل افشار هر کدام به گونه ای جُل را بافته و تزیین می کنند. بطور مثال در ترکمن صحرا، جُل از جنس پارچه و تکه دوزی ماهوتی و پنبــــه ای، با سوزندوزی های زیبایی تهیه می گردد. در ایلات کرمان، به صورت گلیم، نقوش سوزنی، شیریکی پیچ با تار و پود پشم و عشایر آذربایجان با تکنیک بافت جاجیم برای تولید جُل، استفاده می کنند.