دامغان

 
 

روستای نمکه

201631323406533200a

روستا سرسبز وزیبا نمکه (Namakeh) در ۸۰ کیلومتری شمال دامغان واقع می باشد. این محل به عنوان آخرین روستای شهرستان دامغان در ناحیه شمالی محسوب می گردد. حدود ۵ کیلومتر بالاتر از نمکه محدوده استان سمنان پایان می یابد و وارد استان مازندران می شویم. روستای نمکه یکی ازروستاهای تاریخی دامغان محسوب شده که در آن اشیای باستانی بسیاریبه دست آمده است. در داخل روستا قلعه ای قدیمی قرار دارد که منازل روستاییان در داخل و اطراف آن ساخته شده است. بیشترین محصولات کشاورزی این منطقه گندم ، جو و سیب زمینی می باشد. روستای نمکه پس از شهر دیباج و روستای تویه رودبار قرار گرفته است. جاده ای که به سمت نمکه می رود پس از روستای تویه رودبار با پیچ و خم فراوان به این روستا می رسد. قبل از ورود به روستا بنایی خشتی امامزاده که در فاصله ۱۰۰ تا ۲۰۰ متری جاده اصلی و بر روی تپه ای مرتفع قرار گرفته است به چشم می خورد که مردم محلی آن را معصوم زاده می نامند. بنای این معصوم زاده از گنبدی نوک تیز و ساختمانی تقریباً مربعی شکل با ایوانی مسقف در محل ورودی بنا تشکیل شده است. گنبد آن در قسمت پشت ، خراب شده و ریزش کرده است. آثار یک ساختمان خشتی ویران شده نیز در نزدیکی بنای امامزاده مشاهده می شود. با این که ساختمان این محل رو به خرابی می رود اما هنوز هم در ایام هفته محل زیارتی مردم منطقه به شمار می آید.

کوه شگفت انگیز

a015233519174102a

در نزدیکی روستای عوض آباد در ۲۰ کیلومتری غرب دامغان کوهی عجیب و تاریخی وجود داره که بسیار جالب و دیدنی است. این کوه که به گرده کوه معروف است، فقط یک راه برای صعود دارد و به هیچ عنوان نمی توان از مسیر دیگری به بالای آن صعود کرد. در بالای این کوه گرد که به کلیه مناظر اطراف و از جمله دامغان مشرف است بقایای شهری قدیمی با کلیه امکانات دیده می شود که توسط قاچاقچیان نابود شده اما هنوز بقایای قلعه قابل دیدن است؛ قلعه ای دست نیافتنی که حدود ۲۰ سال در محاصره ارتش مغول بود. تا اینکه در زمان آباقاخان، این دژ سقوط کرد و تمام ساکنان آن کشته شدند و دژ کاملا ویران شد. در دامنه و پایین کوه سنگ های کاملا گردی به وزن ۵۰ الی ۲۰۰ کیلو دیده می شود که در هنگام حمله دشمن، به سوی آنها پرتاب می شده است. در بالای کوه هم بقایای شکسته خمره های بزرگی را می بینید که از قرار معلوم برای نگهداری غذا و آب در مدت طولانی استفاده می شدند. حتی چندین استخر نگهداری آب نیز در قله این کوه صخره ای ایجاد شده است. احداث این شهر تاریخی را به دوره حسن صباح و هواداران او نسبت می دهند. که در مسیر حرکت کاروان های بزرگ و در کنار جاده ابریشم ساخته شده است. شگفتی های این کوه زیبا هر بیننده ای را به تحسین وا می دارد. البته اطراف این کوه از طرف سازمان محیط زیست به دلیل تنوع حیات وحش، منطقه حفاظت شده اعلام شده است.

قلعه دست نیافتنی : می گویند در دژ گردکوه اسفندیار روئین تن مدتی به فرمان پدرش گشتاسب زندانی بود، این قلعه، دژ عجیب و جالبی است که یکی از مهم ترین پناهگاه های مستحکم و غیرقابل تسخیر فرقه اسماعیلیه در ایران بوده است. بعد از سقوط اسماعیلیه گرد کوه به دست حکام مغول افتاد، و بعدها، فردی به نام امیر ولی در یک درگیری با سپاه تیمور لنگ، گرد کوه را از تیموریان گرفت و جزو قلمرو خود قرار داد، ولی کمی بعد در استرآباد از لشکر تیمور شکست خورد و زن و فرزندانش را به گردکوه آورده و خود فرار کرد، از آن به بعد قلعه رو به ویرانی نهاده و اهمیت خود را از دست داد. چند عمارت در نقاط مختلف کوه به منظور دیده بانی ساخته شده بود و حوض ‌هایی در کنار آن ها درست کرده بودند. تمام این ساختمان ها به غیر از یک ساختمان، همه از سنگ و ساروج بنا شده و کوه را به صورت قلعه پابرجایی درآورده است. راه صعود به این کوه از سمت مشرق بوده و پیوسته زیرنظر دیده بانان قلعه قرار داشته است. در گردکوه کلیه وسایل زندگانی برای عده نسبتاً زیاد در مدت زیادی فراهم بوده و قطعه ‌های سنگ آسیای دستی و شکسته‌ های ظروف سفالی و سایر چیز ها که اکنون در آن جا مشاهده می‌ شود، مؤید این مطلب است.

آبشار پیر خوشتر

300

آبشار و چشمه پیرخوشتر در استان سمنان واقع است. منطقه “پیر خوشدر” در شمال غرب شهرستان “کلاته رودبار” دامغان واقع شده که در آن چشمه ای وجود دارد که از درون کوههای آهکی می جوشد. این منطقه به دلیل برخورداری از آب و هوای متنوع و گونه های مختلف جانوری، قابلیت جذب گردشگران را داراست. این چشمه به صورت آبشاری با ارتفاع ۳ متر به پایین میریزد. دسترسی به این منطقه از طریق جاده ارتباطی سد شهید شاه چراغی، روستای آهوانو، روستای آستانه و سپس شهرستان کلاته رودبار امکانپذیر است. کلاته رودبار یکی از شهرهای استان سمنان در بخش مرکزی شهرستان دامغان است. جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۲٬۸۲۶ نفر بوده است شهر کلاته رودبار در شمال غربی شهر دامغان که از شهرهای کهن و معروف ایران به نام صددروازه ایران قدیم می باشد واقع گردیده است . طبیعی است که این منطقه با توجه به موقعیت جغرافیایی از شرایط آب و هوایی مناسب تر از دامغان برخوردار می باشد و با عنایت به پیشینه تاریخی آن از آثار و بناهای تاریخی ارزنده بی نصیب نمانده است. مکان اصلی آن کهنه کلاته بوده با توجه به مهاجرین بیرونی که بیشتر از استان مازندران بوده در مکان فعلی به عنوان کلاته رودبار شکل گرفته است . که امروزه بزرگترین روستای استان و شهرستان بوده است که در حال حاضر به شهر ارتقا یافته است.

قدم زنی در عصر اشکانی!

4

اگر اهل گشت و گذار در بناهای تاریخی و شهرهای باستانی هستید، تماشای دامغان را از دست ندهید. سرزمینی که به عقیده تاریخ نگاران، در سده چهارم پیش از میلاد با سکونت جمعی از مردم مغان در مسیر رودخانه چشمه علی به ده مغان معروف شد و بعد از مدتی به دامغان تغییر نام داد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید دامغان پیش از میلاد مسیح آنقدر عظمت داشته که اشک سوم و تیرداد اشکانی در سال ۲۴۹ قبل از میلاد آن را پایتخت خود قرار داده بودند. این شهر تا قرن اول میلادی اهمیت خود را حفظ کرد و همچنان مرکز ایالت بزرگ قومس بود و در طول دوران رفته رفته تبدیل به زنده ترین موزه تاریخ ایران شد که در هر گوشه آن، بخشی از تاریخ کهن کشور به چشم می خورد.

 از ناری خانه؛ تا تاری خانه : اگر گذارتان به دامغان افتاد، مسجد تاریخانه این شهر را از دست ندهید. مسجدی که در جنوب شرقی دامغان قرار گرفته و نه تنها یکی از بهترین نمونه‌های مساجد نخستین ایرانی است، بلکه از قدیمی‌ترین بناهای پس از اسلام هم به شمار می رود. مسجد تاریخانه، با تمام سادگی اش، یکی از گیرا ترین بناهای باستانی ایران است که احساس شکوه و زیبایی تمام تاریخ را با اولین نگاه در چشم شما می ریزد. بنایی که خیلی از معماران ایرانی معتقدند با شکوه‌ترین بناهای اسلامی ‌به شمار می رود. درباره وجه تسمیه این مسجد می گویند که تاری به معنای خداست و تاریخانه یعنی خدای خانه. هر چند در این باره نظرات مختلفی وجود دارد که به ورود اعراب به ایران بر می گردد. بر این اساس، گفته می شود که مسجد تاریخانه در گذشته آتشکده بوده و پس از تسلط اعراب‌، آن را ناری‌خانه خوانده‌اند و سپس به تاریخانه معروف شده است. زمان ساخت بنای اولیه تاریخانه هم روایت های مختلفی دارد. نویسنده مرآه البلدان، دستور ساخت تاریخانه را به امیرالمؤمنین علی(ع) نسبت داده و آندره گدار، تاریخ ساخت این بنا را اواسط قرن دوم هجری ذکر کرده است. آرتور پوپ، زمان ساخت این مسجد را بین سال‌های ۱۳۰ تا ۱۷۰ هجری دانسته و محمد کریم پیرنیا – معمار و محقق ایرانی- تاریخ ساخت آن را حدود سال ۱۵۰ هجری می‌داند. در دوره سلجوقی‌، مناره دایره‌شکل دیگری ساخته شده که کتیبه‌ای به خط کوفی از آیات قرآنی روی آن دیده می شود و علاوه بر این، نام بانی آن، بختیار، فرزند محمد در تاریخ ۴۲۰ هجری هم دیده می شود .

1_FunSara.Com-16_8806040749_l600

مسجد تاریخانه دامغان‌، یکی از قدیمی ترین ساختمان‌هایی است که به سبک خراسانی ساخته شده است. این بنا به شدت تحت تأثیر معماری ساسانی و ساختمان‌ها و کاخ‌های سروستان و فیروزآباد قرار دارد با این حال، بنای امروزی مسجد تاریخانه، دقیقا همان چیزی نیست که بنیانگذاران اولیه آن در نظر داشتند. ظاهرا در قرن سیزدهم هجری قمری‌، تنها چند ستون از این بنا باقی مانده بود که میرزا آقا عاملی‌، از وعاظ دامغانی‌، با کمک مالی مردم، تصمیم به بازسازی طاق‌های مسجد می گیرد. اما در زمان بازسازی این مسجد به جای طاق‌های بیضی شکل اصلی آن که اغلب فرو ریخته بودند‌، طاق‌های  نوک‌تیز جناغی بنا شدند و صورت کلی بنا را تغییر دادند. هر چند که در بخش‌هایی از بنا‌، نمونه‌هایی از طاق‌های بیضوی اولیه هنوز هم به چشم می‌خورد که نشان دهنده اصالت معماری بنا است. طرح اصلی این بنا به سبک صحن مرکزی است‌؛ یعنی یک صحن بزرگ تقریبا چهارگوش در میانه و در گرداگرد آن رواق‌هایی با طاق ضربی روی ستون‌های مدور. به این ترتیب، ۲۲ دهانه طاق به صحن باز می‌شود. در سمت چپ بنا، نمای سه بعدی از کاخ سروستان به چشم می‌خورد و در سمت راست، نمایی از فضای شبستان جنوبی. برای نگهداری طاق‌ها‌، ستون‌های عظیمی از آجر بر پا شده که اگر دقت کنید می بینید که با قوس‌هایی به همدیگر و به دیوار وصل شده‌اند. بر روی این قوس‌ها هم دیواری به بلندی یک متر ساخته اند و بعد، طاقی گهواره‌ای را بر آن سوار کرده‌اند. برای حفظ تعادل و اتصال محکم قوس‌ها به ستون، از قطعات چوب استفاده شده است. دهانه طاقی که در مرکز رواق به سمت قبله قرار می‌گرفته‌، از دهانه‌های دیگر عریض‌تر و بلندتر ساخته شده و بیانگر مراحل اولیه شکل‌گیری ایوان در مساجد شبستانی ایران است. به این ترتیب‌، علاوه بر تداوم سنت معماری دوره ساسانی‌، به مرکز جایی که محراب و منبر در آن قرار دارد، اهمیت خاصی شده است. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که مسجد تاریخانه دامغان‌، جزء اولین مساجد ایران است که در آن، مناره ساخته شده است. در بخش غربی مسجد‌، بناهای دیگری می بینید که اگرچه امروز به طور کامل از بین رفته‌اند، اما بقایای آنها قابل تشخیص است. درست مثل مناره ای با مقطع چهارگوش… می گویند ساخت این مناره می‌تواند به تأثیر از مناره مساجد عراق باشد، هرچند ممکن است آن‌ها خود از معماری دوره ساسانی تأثیر پذیرفته باشند. اما در کنار این مناره‌، در دوره سلجوقی‌، مناره دایره‌شکل دیگری ساخته شده که کتیبه‌ای به خط کوفی از آیات قرآنی روی آن دیده می شود و علاوه بر این، نام بانی آن، بختیار، فرزند محمد در تاریخ ۴۲۰ هجری هم دیده می شود. روی این مناره، تزیینات آجری بسیار زیبایی دیده می شود که سبک و سیاق سلجوقیان را به خوبی در آن می توان دید.