زندیه

 
 

مسجد نظر بیگ

2016313234126673263a

مسجد حضرت علی (ع) معروف به مسجد نظربگ واقع در بلوار هگمتانه در نزدیکی تپه هگمتانه واقع شده است این بنا از آثار دوران زندیه به شمار می رود طبق سنگ قبرموجود در ضلع شمالی بنا تاریخ ۱۳۷۹ ه.ق و به نام محمد جعفر بیگ به چشم می خورد که به گفته اهالی محل بانی مجلس نظر بیگ بوده است این مسجد دارای وسعتی در حدود ۷۱۳ متر مربع می باشد و دربخش داخلی صحن اصلی دارای ۱۰ ستون سنگی در دو ردیف ۵ تایی با طاق و قوس جناقی به هم متصل گردیده اند و طاق نماهایی در قسمت نمای بیرونی ایجاد گردیده که جهت تزئین بوده است این بنا به شماره ۱۸۶۴ مورخ بیست ویک اردیبهشت ماه ۱۳۷۶ در فهرست آثار تاریخی به ثبت رسیده است مسجد بری از هرگونه تزئینات خاص است و سادگی آن در عین زیبایی است تنها قسمتی که در این مسجد دارای تزئینات است مهراب آن است که طی سالهای اخیر همراه با مرمت مسجد بدین صورت تزئین یافته است.

حمام شیشه‌ای در کردستان!

1524

روزی که معماران عصر زندیه حمام شیشه ای کردستان را بنا می کردند، هیچ فکر نمی کردند این حمام در قرن های بعد تبدیل به یکی از دیدنی ترین آثار این شهر شود. حمامی که در ضلع شمالی بلوار کردستان شهر سنندج و در مجاورت پل و مسجد «ملاویسی» قرار دارد و هر روز خیلی ها را برای بازدید از این حمام جالب به این منطقه می کشاند. در حمام شیشه ورودی، هشتی، بینه، سربینه و حمام گرم را می بینید که در حمام گرم ستون های سنگی زیبایی تعبیه شده است. همچنین این حمام مثل تمام حمام های عمومی ایرانی، سکوها، آبنماهای گرم و سردو خزینه دارد و با تزئینات آهک بری جلوه بیشتری پیدا کرده است. سر در ورودی بنا هم دارای نمای آجر کاری است. تزئینات آهکبری این بنا، نقش های مختلفی از گیاهان و حیوانات را ترسیم می کنند. چیزی که این حمام را از همردیفانش متمایز می کند، طراحی زیبای سکوها و آب نمای گرم و سرد و خزینه است. در این بنا چیزی که خیلی به چشم می آید، سادگی و خلوتی بنا است . جالب است بدانید که این حمام تا سال های پیش از انقلاب کاربرد داشته و بخش های مردانه و زنانه آن فعال بوده اند. این نکته را هم بگوییم که اگرچه ساخت این بنا را به زندی ها نسبت می دهند اما عده ای هم معتقدند شکل معماری این بنا به دوره قاجار شباهت دارد. با این حال، تقریبا زندی بودن بنای حمام شیشه ای قطعی است. حمام شیشه برخلاف اسم جذابش، شیشه ای نیست. حمامی است مثل تمام حمام های دیگر تاریخی که از سنگ و گچ و ملات ساخته شده. با این حال به کار رفتن شیشه های رنگی زیبا در این حمام، آن را به این نام معروف کرده است. چیزی که این حمام را از همردیفانش متمایز می کند، طراحی زیبای سکوها و آب نمای گرم و سرد و خزینه است. در این بنا چیزی که خیلی به چشم می آید، سادگی و خلوتی بنا است و هرچند این روزها از در و پنجره‌ها و شیشه‌های رنگی حمام آثار زیادی باقی نمانده اما حمام شیشه با معماری موزون و متوازنش هنوز یکی از زیباترین بناهای تاریخی ایران به حساب می آید. حمام تاریخی شیشه بعد از بازسازی اساسی در سال ۸۳ قرار بود به عنوان موزه دائمی عکس کردستان بازگشایی شود اما یک سال بعد، مسئولان میراث فرهنگی سنندج درهای این حمام را روی بازدیدکنندگان بستند. عبور کانال فاضلاب شهر سنندج از نزدیکی آن باعث شده بود تا آب به دیوارهای بنا نفوذ کرده و هر روز بخشی از دیوارهای حمام تاریخی شیشه از بین برود. این ها همه در حالی است که حمام شیشه شهر سنندج در سال ۱۳۹۰ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۸۳۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

قلعه پری ملایر

67db9872-7630-4088-b98c-37af2f95d217

قلعه پری محوطه ای باستانی در روستای پری (پیروز) در نزدیکی شهرستان ملایر است . این قلعه محل تولد کریم خان زند ‚ سرسلسله خاندان زند ، یکی از طوایف لک زبان است که خود را وکیل الرعایا می خواند. وی یکی از افراد نامدار ارتش نادرشاه بود که پس از پایان سلسله افشاریه، به حکومت رسید و سلسله زندیه را بنیان نهاد. در کل در تپه پری ۱۵۰ قبر شناسایی و مطالعه اولیه شده که اکثر سنگ قبرها از جنس سنگ آذرین و ساختار آن مستطیل شکل هستند. روی قبور زنان زندیه معمولا نقش مهر و تسبیح، شانه دوطرفه، آئینه و جانماز حک و روی قبور مردان مهر و تسبیح، قلیان، خنجر، تفنگ برنو و گاهی اسب نقش شده است. باباپیری افزود: « بالای قبر خان ها و بزرگان ایل یک سنگ ایستاده قرار می گرفت. روی این سنگ معمولا صحنه های آوردن قلیان و چای برای خان یا بزرگ ایل به تصویر کشیده شده است.» وی افزود: « همچنین بررسی ها روی سیستم آبرسانی قلعه زندیه کشف شده در تپه پری نشان دهنده شباهت سیستم آبرسانی در این قلعه با حمام فین کاشان است. در این سیستم، لوله های سفالی به صورت مارپیچ از رودخانه به طرف قلعه کشیده شده اند تا بتوان آب را با فشار به داخل بنا رساند.» کشف ۲ قطعه لوله سفالی یا تن پوشه که حدود ۴۵ سانتی متر طول و ۱۵ سانتی متر قطر دارد ، باستان شناسان را متوجه سیستم آبرسانی محوطه تپه پری کرد. لوله های سفالی کشف شده مربوط به دوره زندیه است و اطراف آن با ساروج و نخاله های خشت پخته پوشانده شده است. این لوله ها در جبهه غربی گمانه های زده شده در حاشیه رودخانه پری به دست آمده است. مسیر لوله های آبرسانی شناسایی شده و با توجه به آثار به دست آمده مقصد این سیستم ابرسانی قلعه زندیه است. این قلعه برای نخستین بار در سال ۱۳۴۹ توسط مهندس حکیمی کاوش شد و منجر به پیدایی قبور مربوط به هزاره اول میلادی گردید. قرار گرفتن اسکلت در درون قبر به این شکل بود که مرده روی بازوی چپ و یا راست (بسته به زمان دفن مرده) قرار داده می شد، به طوری که زانوها خم می شد و دست ها روی سینه قرار می گرفت. قراین و شواهد نشان می دهد که طرز تدفین مرده ها ارتباط مستقیم با سمت استقرار خورشید در آسمان داشت و سعی بر این بود که صورت جسد رو به خورشید قرار گیرد. پیدایش قبور در این تپه همچنین نشان می دهد که ظروف و تزئیناتی از قبیل دست بند، گردن بند و انگشتر را، که در زمان حیات با شخص بوده است همراه جسد دفن می کردند. ارتفاع تپه در حدود ۱۵ متر است و در ۲۰۰ متری جاده آسفالته اراک – ملایر واقع شده است. به رغم قدمت تاریخی این تپه و ارزش باستان شناسی آثار به دست آمده از آن، هنوز هم این مکان به ثبت نرسیده و از آن استفاده باستان شناسی یا جهانگردی نمی شود.

” بند درّه ” از نقاط گردشگری بیرجند در استان خراسان جنوبی

image_gallery

این سد تاریخی در نزدیکی جنوب بیرجند در منطقه‌ای کوهستانی از رشته کوه باقران قرار دارد. قدمت این سد به اواخر دوره‌ زندیه و اوایل دوره‌ قاجاریه می‌رسد. این بند چون آب آن از دره بالا و پایین عبور می‌کند به این اسم مشهور گشته است. این بند که مهمترین بند تاریخی و بزرگترین بند کوهستانی شهر بیرجند محسوب می‌شود به دستور امیر شوکت‌ الملک در سال ۱۲۹۴ قمری ساخته شده‌است. بنای این سد با پیروی از شیارهای واقع در کوه و در مناسب‌ترین قسمت دره پایین روی طبقات رسوبی کف رودخانه بنا شده است. بند دره با مصالحی چون سنگ‌های شکسته شده کوه‌ ها و آجر و آهک و در بعضی نقاط با ساروج ساخته شده و با توجه به گذشت زمان مقاومت خوبی از خود نشان داده است.
این بند یک سازه وزنی بوده و جهت تقویت دیواره‌ بند، پشت بند عظیمی احداث شده است. در وسط دیواره بند یک محفظه‌ای عمودی به شکل چاه وجود دارد که در هر یک متر ارتفاع به سمت بند دریچه‌ای تعبیه شده که به داخل بند راه دارد. بند دره از سنگ، آجر و ملات ساروج ساخته شده و تاج آن ۳۱ متر طول، ۳ تا ۵ متر عرض و حدود ۱۳ متر ارتفاع دارد. ضخامت دیوار سد در پایه به ۸ متر می‌رسد و در قسمت تاج از ۳ تا ۵ متر متفاوت است. بند دره ازجمله نقاط گردشگری استان خراسان جنوبی و شهرستان بیرجند نیز به حساب ‌می‌آید. بند دره در سال ۱۳۸۱ از سوی سازمان سازمان میراث فرهنگی با شماره ۴۸۱۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.