عید
گزارش تصویری فعالیت موسسه در ایام نوروز ۹۷
امسال هم مثل چند سال اخیر اعضای موسسه جویندگان برنای اورمیه با تیم تحصیلکرده و باتجربه خود پذیرای مسافرین عزیز کلانشهر اورمیه در ورودی شهرها ، اتوبوس های گردشگری و اماکن تاریخی و گردشگری بودند تا با مهمان نوازی ، راهنمایی و معرفی تاریخچه و پتانسیل های گردشگری شهر و استان خاطرات به یادماندی در ذهن آن بزرگواران رقم بزنند . با آرزوی سالی سرشار از شادی و موفقیت همراه با سلامتی برای همه مردم ایران و خسته نباشید ویژه به همکاران محترم که با تلاش و حضور خود باغث سربلندی موسسه شدند .
گزارش مختصر تصویری از حضور اعضای موسسه در ستاد خدمات سفرهای نوروز ی ۹۷
آداب و رسوم ماه رمضان در میان ترکمن های ایران
ترکمن‌ها به ماه رمضان، «اورازا» می گویند. کلمه ای که احتمالا شکل تغییر یافته ای از لفظ «روزه» یا «رمضان» بوده است. رمضان در میان ترکمن های ایران، آنقدر متنوع و رنگین است که با فرا رسیدنش، فصل تازه ای را در زندگی مردم این منطقه باز می کند. فصلی پر رونق، پر برکت و به یاد ماندنی…
استقبال از رمضان : ترکمن ها حداقل یک هفته قبل از حلول ماه مبارک رمضان، مقدمات ورود به این ماه را فراهم می‌کنند؛ زنان بیشتر از همیشه خانه را نظافت می کنند و مردان هر روز با دستانی پر تر از گذشته به خانه بر می گردند. در بسیاری از مناطق ترکمن نشین، رسم است که زنان و دختران ترکمن آخرین جمعه قبل از ماه رمضان، به شـکل دستـه جمعی به مسجـد محل می روند و مسجد را نـظافت می‌کنند. بعضی از خانواده‌ها هم سجاده‌هایی از جنس قالیچه و نمد را که به آن «نمازلیق» می‌گویند، به مسجد محل خود اهدا می‌کنند تا با طولانی تر شدن صف های نماز جماعت در ماه مبارک رمضان، مسجد با کمبود تجهیزات نماز مواجه نشود. اگر در روزهای پایانی ماه شعبان گذرتان به بندرترکمن بیفتد، خواهید دید که نگاه بیشتر مردم رو به غرب آسمان است تا زودتر هلال ماه را ببینند. آنها عقیده دارند هرکس زودتر از بقیه هلال ماه را ببیند چشمانش روشن می شود و ثواب بیشتری می‌برد. به همین دلیل هم پیر و جوان به پشت بام ها می روند و هر زمان که هلال ماه را دیدند، آیاتی از قرآن را قرائت می‌کنند و با خوشحالی و صدای بلند فرا رسیدن ماه رحمت را به همه تبریک می گویند. رسم بر این است که هر فرد ترکمن، چه آنها که در همان شب ماه را می‌بینند و چه آنها که در شب های دیگر آن را رؤیت می‌کنند، به محض دیدن ماه، دست خود را به سمت آن دراز می‌کنند و به پیشانی می‌کشند و این کار را سه بار تکرار می‌کنند. بعد می‌گویند: «گلجک ئیلا خدای یتیرسین!» (یعنی: خداوند دیدن این ماه را در سال آینده هم قسمت ما کند!)
آغیز آچار (افطار) : در بین ترکمن‌ها رسم بر این است که هر روز هر کدام از خانه‌های یک محله، غذایی درست می‌کنند و آن را به مسجد محله خود می‌فرستند تا نمازگزاران با آن افطار کنند. در قدیم که هنوز وسایل ارتباط جمعی زیاد نبود، هر روز قبل از اذان افطار، کودکان هر محله در ورودی مسجد محل شان جمع می‌شدند و منتظر اعلام فرارسیدن وقت افطار می‌شدند. بعد، به محض اینکه موذن مسجد اذان را می گفت، به سمت خانه می دویدند و با صدای بلند فرارسیدن زمان افطار را به اطلاع دیگران می‌رساندند.
مراسم «یارمضان» : یکی دیگر از مراسم ماه رمضان در میان ترکمن‌ها، مراسم شعرخوانی «یارمضان» است. این مراسم در بین ترکمن‌های ایران، در شب چهاردهم ماه رمضان و در ترکمنستان یک روز پیش از حلول این ماه مبارک برگزار می‌شود. «یارمضان» را از این لحاظ که خاستگاه مردمی دارد و سینه به سینه از نسل‌های گذشته به نسل امروزین ترکمن‌ها رسیده، باید در ردیف ادبیات شفاهی که با ماه رمضان ارتباط مستقیم دارد، قرار دهیم. ساکنان مناطق ترکمن‌نشین هر سال در این شب به انتظار رسیدن این گروه‌ها می‌نشینند تا بعد از شنیدن اشعاری در وصف رسول اکرم (ص)، برکات ماه مبارک رمضان و دعا برای اهل خانه، هدایایی به آنان تقدیم کنند. ترکمن‌ها معتقدند که این مراسم برکت را به خانه های آنها می آورد. «یارمضان» در حقیقت واگویه‌های عامیانه‌‌ای است که به مناسبت ماه مبارک رمضان به زبان ترکمنی خوانده می‌شوند. به این ترتیب که جوانان، نوجوانان و کودکان ترکمن دسته‌هایی را تشکیل می‌دهند و به در خانه‌های ترکمن رفته و مقابل آن تجمع می‌کنند و ابیاتی که غالبا در باره فضیلت ماه مبارک رمضان و دعا و نیایش در باره‌ی اهل آن خانه است، می خوانند. مراسم «یارمضان» را به معنی «یاری رمضان» (نیمه ماه رمضان) می‌دانند و بر این باورند که دسته‌ها به در خانه‌ها می‌روند و با خواندن فضیلت‌های این ماه و اعلام این که نیمی از ماه مبارک سپری شده، مردم را تشویق به ادامه امساک و روزه داری می‌نمایند. پس از پایان یافتن مراسم، صاحب خانه انعامی به نماینده آن دسته می‌دهد. از پول نقد گرفته تا آرد، شیرینی و شکر. در پایان این مراسم که معمولا تا نیمه شب طول می‌کشد، افراد گروه نذورات جمع آوری شده را بین خود یا مستمندان تقسیم می‌کنند.
«اورازا بایرامی» (عید فطر) : آخرین مراسم ماه مبارک رمضان در میان ترکمن‌ها مراسم عید فطر است که به عنوان یکی از اعیاد بزرگ جشن گرفته می‌شود. صبح اول وقت، مردها، جوانان و نوجوانان ترکمن با پوشیدن بهترین لباس، سواره و پیاده به سمت عیدگاه می‌روند تا ضمن گوش سپردن به مواعظ علما، نماز عید فطرشان را برجا آورند. بعد از پایان یافتن نماز، همگی به سمت ردیف‌های جلو هجوم می‌آورند تا ضمن دست دادن به امام جماعت و دیگر روحانی‌ها، عید را به آنها تبریک بگویند. در این مواقع، صفی طولانی ایجاد می‌شود و همگی صبر می‌کنند تا نوبت به آنها برسد. ترکمن‌ها عقیده دارند که دست دادن به روحانی‌ها در عیدگاه، باعث قبولی بیشتر طاعات می‌شود.
آشنایی با آداب و رسوم مردم استان اذربایجان‌غربی در ماه مبارک رمضان
آغاز ماه مبارک رمضان در همه شهرهای ایران با آیین‌های مختلفی همراه است و گذران آن نیز با آداب و سنن مخصوص هر منطقه انجام می‌شود.
مردم آذربایجان غربی نیز که به دینداری و خداپرستی شهرت دارند از همان روزهای ابتدای‌ماه شعبان آماده استقبال از این بهار معنوی می‌شوند و روزها قبل از فرارسیدن این‌ماه، مقدمات مهمانی و افطاری دادن را فراهم می‌کنند.
زنان بیشتر از روزهای معمول به نظافت خانه و حیاط منزل می‌پردازند تا به عقیده آنان با این خانه تکانی، برکت را نیز در این‌ماه به خانه خود مهمان کنند ومردان خواربار و ملزومات مورد نیاز این‌ماه را خریداری می‌کنند.
«قاباخلاما» یکی از مهم‌ترین سنت‌های مردم این استان پیش از آغاز‌ماه مبارک رمضان است که سه روز پیش از فرارسیدن رمضان به پیشواز این‌ماه می‌روند و روزه می‌گیرند.
مردم آذربایجان غربی بر این باورند که روزه گرفتن برای پیشواز از رمضان اجر و ثوابی برابر با روزه در یک‌ماه رمضان دارد. این اعتقاد به حدی نزد مردم ریشه دارد که بیشتر آنان این سه روز را روزه می‌گیرند.
رویت هلال رمضان
نگاه کردن به آیینه و فرستادن صلوات بعد از رویت هلال‌ماه هنوز هم به‌عنوان یک رسم بین سالخوردگان مرسوم است.
به اعتقاد آنان باید در‌ماه رمضان دل مومن همچون آیینه صاف و روشن باشد و از ناپاکی‌ها صیقل یابد و نگاه کردن به آیینه این هدف را برای آنان دست یافتنی می‌کند.
مناجات خوانی در سحر
از متداول‌ترین رسوم این استان در‌ماه رمضان اباش یا سحری است که مردم روستاها هنوز هم مثل سالیان قبل یک ساعت قبل از اذان صبح در خانه همسایه‌ها را می‌زنند و آنها را برای خوردن سحری بیدار می‌کنند.
در برخی روستاها نیز موذنین روستایی، با صدای نافذ و گیرایی وقت سحر را بر پشت بام‌های منازل یا مساجد روستایی با دعایی که در محل به آن مناجات می‌گویند، اعلام می‌کنند.
طولانی‌ترین سفره افطار
پهن کردن سفره افطاری و احسان به مستمندان، اعضای خانواده و دوستان بین مردم این دیار از جایگاه بالایی برخوردار است که هریک سعی می‌کنند بر دیگری پیشی گیرند و به ندرت می‌توان بعد از شب دهم این ماه از فامیل وعده مهمانی گرفت.
این مراسم به قدری بین مردم آذربایجان غربی ارج دارد که از سه سال پیش‌خیران این استان طولانی‌ترین سفره افطاری کشور را در ارومیه و در چندین روز متوالی می‌گشایند و هدف از آن را فرهنگسازی برای اطعام و احسان در‌ماه رمضان عنوان می‌کنند.
در نخستین سال گشایش این سفره مردم ارومیه یک شب مهمان خیرین و اداره کل اوقاف بودند اما در سال‌های بعد به‌دلیل استقبال مردم و جاری شدن کمک‌های خیرین، در سه شب متوالی از‌ماه رمضان این سفره در هر شب به طول ۱۶۰۰متر در خیابان‌های شهر برپا شد و ۱۰هزار نفر از مردم شهر در کنار آن روزه خود را افطار کردند.
رنگ باختن سنت های قدیمی
درصف ایستادن و انتظار کشیدن برای خرید زولبیا و بامیه صحنه‌ای تکراری اما خوشایند در همه محله‌های شهر است که نشان از برکت و دمیدن روح زندگی ناشی از فرارسیدن این‌ماه به حیات همه مردم شهر دارد.
نان روغنی، سبزی تازه، حلوای محلی معروف به ترح، نان محلی ارده، آش دوغ، دلمه، مربا و شیربرنج پای ثابت سفره‌های افطاری مردم آذربایجان غربی در‌ماه رمضان است و تازه عروس و دامادها مهمان ویژه این جمع هستند.
اما در کنار گرامیداشت این رسوم آنچه بسیاری از قدیمی‌تر‌ها را آزرده خاطر می‌کند، انتقال این مهمانی‌ها به غذاخوری‌های شیک و گران قیمت است تا گرمای لذتبخش گردهم آمدن اعضای فامیل را به فضایی بی‌روح تبدیل کند.
گویی خانم‌ها نیز برخلاف سال‌های گذشته رغبتی برای کدبانوگری و پخت‌وپزهای هنرمندانه ندارند. نیمه‌ماه رمضان و روز تولد امام حسن مجتبی(ع) نیز در آذربایجان غربی گرامی داشته می‌شود.
هرچند مراسم عقد و عروسی در این‌ماه بین مردم متداول و معمول نیست اما بسیاری از خانواده‌ها فراهم کردن مقدمات یک زندگی مشترک و مراسم بله برون را در ایام رمضان و به‌ویژه پانزدهم این‌ماه پر برکت و میمون می‌دانند.
در این‌ماه حفظ شعائر اسلامی بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد و مجالس قرائت قرآن و خواندن دعا در منازل و مساجد برگزار می‌شود.
شب های قدر
فرارسیدن شب های احیا با عطر حلواهای خانگی، کلوچه ، نان محلی معروف به یاغلی فطیر، دوختن چادر نماز در جمع‌های زنانه، غبارروبی از مساجد و آماده‌سازی حسینیه‌ها و تکیه‌ها مورد استقبال مردم قرار می‌گیرد وجای خیرات افطاری با احسان سحری تغییر می‌کند و مردم با نان و پنیر و گردو، کلوچه، شیر و بسیاری از غذاهای خانگی از شب زنده‌داران پذیرایی می‌کنند.
کیسه لعن ابن ملجم
رسم کیسه‌دوزی در روز ۲۷ماه رمضان هنوز هم در بسیاری از مناطق این استان پابرجاست که در قالب آن زنان کیسه‌ای می‌دوزند که به کیسه لعن ابن‌ملجم یا کیسه مراد معروف است و با هر سوزنی که به این کیسه می‌زنند، یک‌بار به ابن‌ملجم لعنت می‌فرستند.
شب آخر
در عصر آخرین روز از ماه رمضان بسیاری از خانواده‌ها در بسیاری از شهرها و روستاها به زیارت اهل قبور رفته و نذر و احسان می‌کنند.
شب آخر‌ماه رمضان ساکت‌ترین شب بین کل ایام این‌ماه مبارک است چراکه مردم در خانه خود می‌مانند تا فطریه‌شان به گردن کس دیگری نیفتد.بلافاصله پس از اعلام عید، بزرگ خانواده‌ها پول فطریه را جدا کرده و لای قرآن قرار می‌دهد تا در نخستین فرصت به فردی که نیازمند است بدهد.
روز عید فطر
مردم آذربایجان غربی معتقدند که روز عید فطر نباید در خوردن زیاده‌روی کنند و با پخت شله زرد در روز قبل از عید ، صبح این روز خجسته نذر خود را خیرات کرده و وقت صبحانه تنها به خوردن شله زرد اکتفا می‌کنند.