کهکیلویه و بویراحمد
آبشار کمر دوغ
در سکوت کوهستان و در میان کوهپایه های کوه سر به فلک کشیده سیلوم صدای جاری شدن آبشاری به گوش می رسد که همانند یک موسیقی دلنواز روح انسان را آرامش می بخشد. آبشاری گمنام با صد متر ارتفاع که یکی از بلندترین آبشارهای ایران به شمار می رود. آبشار کمردوغ کهگیلویه و بویر احمد بسیار دیدنی و زیباست. سفر به مقصد این آبشار به ویژه برای طبیعت گردان تجربه ای فراموش نشدنی است. برای رسیدن به این آبشار رویایی باید به شهر قلعه رئیسی بروید. از جاده کوهستانی و زیبای چرام به دهدشت بروید. پس از رسیدن به دهدشت به سمت شمال بروید در جاده دیشموک ۱۸ کیلومتر که عبور کنید به قلعه رئیسی خواهید است. پس از آن مسیر خود را در شرق ادامه دهید تا به دوراهی برسید. در آنجا تابلویی مسیر حرکت به سمت آبشار کمردوغ را به شما نشان خواهد داد. از شهر قلعه رئیسی تا آبشار ۱۵ کیلومتر فاصله هست. رسیدن به آبشار کمردوغ از دو مسیر قابل دسترس است. یکی از مسیرها به سمت بالای آبشار می رود و دیگری به دره و روبروی آبشار می رسد. راه دوم برای دیدن زیبایی آبشار مناسب تر است.
زیبایی های آبشار : قبل از رسیدن به آبشار و در طول مسیر از زیبایی جنگل های بلوط بهره مند خواهید شد. کم کم جاده مرتفع تر می شود و منظره دره در پایین دست جاده ای که در حرکت هستید بسیار زیباست. آبشار کمردوغ هفتمین آبشار بلند ایران است. طول این آبشار ۱۰۰ متر و عرض آن بیشتر از ۶۰ متر است و به عنوان یک جاذبه طبیعی در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. تصاویر بینظیر این آبشار نشان دهنده شکوه و عظمت آن است. آب در عرضی وسیع از روی صخره ها پایین می ریزد. قطرات آب در نور خورشید رنگین کمانی زیبا درست می کنند. اگر باد بیاید می توان ریزش قطرات آب را روی صورت خود احساس کرد. کمردوغ از دو واژه کمر که در اصطلاح معنی به دیوار سخت و صاف گفته می شود و دوغ به جهت شباهت آب این آبشار به دوغ تشکیل شده است. برای رسیدن به این آبشار باید اندکی از بین تنگه ای زیبا پیاده روی کنید. مطمئن باشید که این پیاده روی برای شما جذاب و مفرح است. در طول مسیر سوژه ها و مناظر فوق العاده ای برای عکاسی از طبیعت و یا از خود پیدا خواهید کرد. جالب است بدانید که در اطراف این آبشار پرستوهایی نیز در حال پرواز مشاهده می کنید. این پرستوها در میان سنگ های اطراف آبشار کمردوغ لانه دارند. در بین سنگ های پایین آبشار، آب حوضچه های کوچک و بزرگی ایجاد کرده که بهترین مکان برای آب بازی و شیطنت کودکان و حتی بزرگسالان است. دقت کنید حتما قبل از شیرجه زدن از عمق آب آگاهی پیدا کنید. برخی از این حوضچه ها عمیق هستند و ممکن است برای کودکان خطرناک باشد. اگر کوهنورد و یا صخره نورد هستید مکان های مناسبی برای این کار در اطراف آبشار پیدا خواهید کرد. لطفاً در صورت تمایل تجهیزات خود را به همراه ببرید و در صورتی که با اصول صخره نوردی آشنایی ندارید برای جلوگیری از خطرات احتمالی هرگز صخره نوردی نکنید. یکی از ویژگی های منحصر به فرد این آبشار شور بودن آب آن است. بر خلاف بقیه چشمه های این استان که شیرین هستند. زیرا چشمه های نمکی کمتر در مناطق کوهستانی به چشم می خورند. در مسیر سقوط آبشار بر روی سنگ های مسیر جلبک هایی روییده اند که حضور آنها در کنار آبشار تصویری زیباتر به چشمان ما هدیه می دهد. بهترین فصل سفر به این آبشار بهار و تابستان است. زیرا در نیمه اول سال این منطقه از آب و هوایی معتدل و طبیعتی بسیار زیبا برخوردار است. در فصول سرد سال به علت بازندگی های متعدد دسترسی به این آبشار دشوار خواهد شد.
دریاچه کوه گل سی سخت یاسوج
این دریاچه در شمال شرقی شهر سی سخت ودر حدود ۸ کیلومتری آن همچون نگین آبی انگشتری که اطراف آن را گلهای زرد نرگس، بنفشه وزنبق قرار گرفته یکی از استعدادهای با القوه ای است که با سرمایه گذاری وتوجه به توانایی های این جاذبه گردشگری می توان آن را به استعدادهای بالفعل در آورد. این دریاچه که در ارتفاعات دامنه نزدیک به قله کوه گل دنا واقع شده دارای جاده دسترسی آسفالته تا اردوگاه بوده ودقایقی کوهپیمایی این جاذبه زیبای خدادادی قابل رویت وبهره برداری است. در ضمن بهترین فصل بازدید گردشگران عزیز فصول بهار وتابستان بوده وزیبا ترین موقع آن در اردیبهشت است.
شهری که بسیاری از مردمش نام آن را نمیدانند
چند دهه است که هر دو بافت در کنار همدیگر در این قاب نشستهاند، گاه بافت قدیم به حریم بافت جدید تجاوز میکند؛ اما بیشتر، این بافت جدید است که هرروزه از مرزهای گذشتهاش پا فراتر مینهد و خاطر آسوده تمدنی خاموش را پریشان میکند. با وجود اینکه این دو بافت قدیم و جدید شانه به شانه هم حرکت میکنند اما بهنظر میرسد مردم ساکن در بافت جدید نمیدانند که مردمانی که قرنها پیش از آنها در خاکی که اینک آنها میزیند چه زندگی شکوهمندی داشتهاند. محمد موسوی، فردی ۶۳ ساله ساکن این شهر است. بیشترین مطلبی که وی از شهرش میداند مربوط به تاسیس شهر جدید دهدشت در دهه ۴۰ شمسی بر ویرانههای بلاد شاپور است. او میگوید: در سال ۱۳۴۲ فردی به نام سرهنگ علیزاده که فرماندار استان تازه تاسیس کهگیلویه و بویراحمد بود این شهر را بنیاد نهاد. به گفته وی در روز پایهگذاری شهر، برخی کدخدایان محلی، سرمایهداران بهبهانی، مردم و سرهنگ علیزاده فرماندار نظامی کهگیلویه و بویراحمد در آن حضور داشتند. او بیان میکند: از این دست ساختمانهای گچی قدیمی در روستاهای اطراف نیز زیاد است و در گذشته، عشایر از آنها برای نگهداری دامهای خود استفاده میکردند و معمولا به خانههای گبری معروف است. گبر، یک اصطلاح پارسی میانه بهمعنای زرتشتی است.
دهدشت، مرکز فرهنگی استان : بهروز نیک اقبالی، کارشناس میراث فرهنگی صنایعدستی و گردشگری استان نیز در اینباره میگوید: در روستاهای اطراف شهرستان کهگیلویه ساختمانها و دهکدههایی وجود دارد که مربوط به دورههای گوناگون تاریخی ازجمله صفویه است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان راهحل به یادماندن تاریخ گذشته این شهر را اختصاص عنوان مرکز فرهنگی استان به آن میداند و میگوید: اگر مسئولان همکاری کنند و چنین عنوانی برای آن در نظر گرفته شود این شهر آوازه گذشته خود را بیش از پیش بهدست میآورد. علیرضا ایزدی درباره برنامههای سازمان میراث فرهنگی درباره مرمت این شهر تاریخی میگوید: ۱۳میلیارد ریال در سال مالی ۱۳۹۱به مرمت و بازسازی بافت تاریخی دهدشت اختصاص یافت. به گفته وی، با این اعتبار کار مرمت و بازسازی کاروانسرا، حمام کهیار و حمام ضلع شرقی، مسجد مورک و کاوش مسجد چهل ستون، مسجدجامع و امامزاده شفیعالله انجام خواهد شد. برخی از مردم در خانههای نیمه مخروبه بافت قدیم، ساختمانهای تاریخی را به طویله جانوران اختصاص داده بودند و خودسرانه در بافت قدیم برای خود خانه ساخته بودند.
تغییر کاربری بافت تاریخی : با وجود این تلاشها که مدیرکل میراث فرهنگی از آنها سخن میگوید، همواره بیتوجهی به این شهر تاریخی که برخی از آن بهعنوان خواهرخوانده اصفهان صفویه یاد میکنند مورد انتقاد برخی علاقهمندان میراث فرهنگی بوده است. در همین رابطه اسحاق آقایی، یکی از هنرمندان عکاس استان که عکسهای بسیاری از بافت تاریخی این شهر تهیه کرده است، میگوید: سالها بیتوجهی به این بخش از استان موجب ویرانی بخش اعظم آن شده است، علاوه بر آنکه قسمتهای باقیمانده نیز بهخوبی نگهداری نمیشود. وی اضافه میکند: بهعنوان نمونه میدانهای بزرگ باستانی آن توسط کودکان محله به مکانی برای فوتبال بازیکردن تبدیل شده است و بخشهایی از آن نیز بهصورت جای امنی برای معتادان درآمده، علاوه بر آنکه این شهر تاریخی به مکانی برای چرای گوسفندان نیز تبدیل شده است. ساسان، نوجوان ۱۳سالهای که در زمین خاکی شهری که در دوره ساسانی بنیانگذاری شده است، بازی میکند، میگوید: تا یاد دارم اینجا جای بازی ما بوده است، چون جای بهتری برای بازی کردن نداریم.
نقوش برجسته تنگ سروک
این نقوش در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال بهبهان، بخش لیکک شهرستان کهگیلویه قرار دارد و قدمت آن به ۲۹۹ میلادی یعنی به دوره اشکانی میرسد و منسوب به شاهزادگان الیمائی است.نقوش برجسته تنگ سروک در سال ۱۸۴۱ میلادی به وسیله «بارون دبود» (سیاح روسی) تشخیص داده شد و برای اولین بار الستین درکتاب موسوم به جادههای قدیم ایران غربی منتشر شد. از تاریخ ۱۹۵۲ هنینگ این نقوش و کتبیههای آن را با دقت مورد مطالعه قرار داد. نقش تنگ سروک که بر صخرهای در یک دره بلند از پایههای زاگرس در شهرستان کهگیلویه تراشیده شده، به یک شاهزاده الیمائید که یک شاهزاده نشین تابع اشکانیان بوده منسوب است.
در تنگ سروک حداقل چهار مجموعه نقش برجسته موجود در سنگی که از کوه جدا شده و به شرح زیر میباشد:
الف) اولین نقش دو نفر را در حال ایستاده نشان میدهد که هر دو قبا و شلواری به سب لباسهای عهد اشکانی پوشیدهاند. نمای شرقی این تخته سنگ شخصی را نشان میدهد که روی تختی دراز کشیده درحدود ۶۰۰ متر دورتر در مجموعهای از نقوش برجسته دیگری است که احتمالا قسمت اصلی این مجالس را نشان میدهد.
ب) روی نمای غربی تخته سنگ اولی، نقوش در سه ردیف دیده میشود که در نقوش دیگر بهتر محفوظ ماندهاند. در ردیف بالا از قسمت چپ ابتدا فردی که شاید شاه باشد روی تختی نشسته در طرفین او اشخاصی ایستادهاند، در نقش وسط سواری به شیری حمله کرده است و در بالای او کتبیهای به خط پهلوی اشکانی دیده میشود. در ردیف پایین مردی با یک شیر در حال جنگ است. در طرف شمال غربی این تخته سنگ یک نفر روحانی در کنار آتشدانی ایستاده و آتشدان روی سکوی سه طبقهای قرار دارد. روی طبقه زیرین این سکو کتبیهای به خط پهلوی اشکانی است. روی نمای شمالی آن نیز مجلسی در دو طبقه مشاهده میشود. در طبقه بالا مردی خوابیده و تاجی در دست دارد و بر روی دست چپ خود لمیده است و در سمت چپ این شخص سه سرباز نیزه به دست دارند و در لابلای آنها سه خط به زبان پهلوی اشکانی نوشته شده است. در طبقه زیرین شبیه سه نفر نمایان است که کمی پاک شده است.
ج) به فاصله کمی در طرف شمال این تخته سنگ نقش برجسته دیگری است که روی نمای جنوبی آن یک اسب سوار نشان داده شده است.
د) در حدود شش متر دورتر یک تخته سنگ دیده می شود مه از کوه بیرون آمده و روی آن مجالس مذهبی مانند، اشخاصی که در کنار آتشدان نقش شده است دیده میشود.
روستای بی بی خاتونین
روستایی در منطقه مارگون شهرستان بویراحمد وجود دارد که نام آن متفاوت از سایر روستاهای استان است نام مبارک امامزاده بی بی خاتونین (س) بر فضای دل انگیز روستا همچون خورشید تابان می درخشد. به استناد موجود امامزاده بی بی خاتونین (س) دو خواهر هستند به نام های مبارک زبیده خاتون (س) و رقیه خاتون (س) که از اولاد حضرت امام موسی کاظم (ع) هستند و در اوخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری هنگامی که برای دیدار حضرت امام رضا (ع) از حجاز به ایران و از راه بهبهان به شیراز عاضم توس بودند به دستور مامون کاروان علویان مورد تهاجم دشمن قرار گرفت و هر کدام در نقطه و مکانی به شهادت رسیدند. شهرستان بویراحمد دارای امکان متبرکه فراوانی است که در بعد دینی از اهمیت و جایگاه خاص برخوردار است از جمله مرقد امامزاده بی بی خاتونین (س) باعث شده که هر ساله زائران و مسافران زیادی جهت انجام اعمال و فرایض دینی و عبادی به این مکان سیاحتی سفر کنند. تنوع آب و هوایی و قرار گرفتن روستای بی بی خاتونین (س) درمنطقه سردسیری شهرستان بویراحمد جلویه خاصی به خصوص در فصل بهار ایجاد کرده است .