مسجد جامع تبریز، شاید زیباترین بنای اسلامی ایران باشد که در قلب بازار تاریخی تبریز قرار دارد و این روزها به یکی از جاذبه های گردشگری این شهر تبدیل شده است. مسجدی با طاق های گنبدی فراوان و ستون های آجری ساده ای که جلوه خاصی به این بنا داده اند. برای دیدن قدیمی‌ترین بخش مسجد باید سری به شبستان آن بزنید. شبستان دنج و وسیعی که طاق و گنبدهای آن، با ستون‌های هشت‌گوش آجری اش چشم هر تازه واردی را خیره می کند. گچ‌بری‌های ظریف و هنرمندانه این ستون ها که گفته می شود مربوط به دوره روادیان است، جلوه خاصی به مسجد داده اند. این در حالی است که هنوز هم درباره زمان ساخت این مسجد شک و تردید وجود دارد. به عبارتی، تاریخ بنای مسجد جامع تبریز هنوز به طور دقیق معلوم نیست. اما در برخی کتاب های تاریخی عمر این مسجد را متعلق به صدر اسلام می دانند و در برخی گفته می شود که عبدالله بن عامر سازنده آن بوده است. اگر از بومیان تبریز درباره تاریخ این مسجد بپرسید می شنوید که مسجد جامع تبریز از ابتدای تأسیس مسجد جامع شهر تبریز بوده و بازار تبریز، گرداگرد آن شکل گرفته‌است. آنها معتقدند مکانی که امروز این مسجد در آن قرار دارد از سال ها پیش مکانی مقدس شمرده می شده است. یعنی از زمان حکومت روادیان، سلجوقیان و اتابکان این منطقه به قسمت مقدس شهر معروف بود و بسیاری از سلاطین و امرا و وزرا در کنار مساجدی که خود ساخته بودند به خاک سپرده می شدند.

مسجد جامع در دوره ایلخانان مغول مورد توجه و تعمیر بوده و بخش‌هایی به آن افزوده شده‌است. مثل  محراب رفیع گچ‌بری شده که یادگار آن دوره است.در دوره حکومت آق‌قویونلوها در آذربایجان هم گنبدی رفیع  که با انواع کاشیکاری‌های معرق زینت داده شده، به وسیله «سلجوق‌شاه بیگم» زن اوزون حسن در بخش شمالی آن احداث شده است که هنوز هم پایه‌ها و گوشه‌هایی از کاشی‌کاری‌های آن را می توانید ببینید. اما در زمین‌لرزه سال ۱۱۹۳ هجری که بسیاری از بناهای تبریز آسیب دید، این مسجد هم از خرابی در امان نماند اما بعد از آن به دست احمد خان دنبلی تجدید بنا شد. همین باعث شده است که مسجد جامع فعلی مجموعه‌ای از بناهای مختلف باشد که در دوره‌های گوناگون احداث یا بازسازی شده است. مسجد جامع تبریز در سال های گذشته دو مدرسه داشت: مدرسه طالبیه در شمال و مدرسه جعفریه در شرق که هم اکنون کاملا تخریب شده است. اما گوشه ‌هایی از مدرسه طالبیه به صورت سه طبقه نوسازی شده است. مسجد جامع را امروز مردم «جمعه مسجد» می خوانند، که بلندی، استحکام ارکان و شایستگی آن دیده هر صاحب نظر را به استادی مهندس و مهارت معمارش متوجه می سازد.