خانه موزه مقدم یکی از بناهای تاریخی به‌جامانده از زمان قاجار است و به یکی از بنیان‌گذاران دانشگاه هنر تهران و همسر فرانسوی‌اش تعلق داشته است. این اثر از نظر تاریخچه، معماری و اشیایی که در آن نگهداری می‌شوند، ارزش بسیار بالایی دارد. این خانه محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجار بوده است. سپس این خانه در اختیار دکتر محسن مقدم، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران و همسر فرانسوی‌اش سلما، قرار می‌گیرد. خانه موزه مقدم در محدوده میدان امام قرار دارد. وقتی در این محل قدم می‌زنید، اگر از قبل از محل این موزه آگاه نباشید، اصلا فکر نمی‌کنید چنین بنایی آنجا وجود دارد. همه ساختمان‌های اطراف آن از معماری معمولی و نسبتا جدیدی برخوردار هستند؛ اما به درب ورودی موزه که می‌رسید همه چیز عوض می‌شود. با ورود به خانه، اولین چیزی که توجه شما را در این خانه جلب خواهد کرد حوض و شمعدانی‌ها و استفاده بسیار زیاد، مناسب و زیبا از رنگ‌های شاد مانند فیروزه‌ای، آبی آسمانی و بنفش است. این خانه لقب زیباترین و باارزش‌ترین خانه جهان را از دید بسیاری از نویسندگان و بازدیدکنندگان گرفته است. در طراحی و ساخت این خانه به اصول معماری ایرانی مانند حوض ایرانی‌، شیشه رنگی ایرانی و اصول فضاسازی باغ ایرانی توجه شده است.

تاریخچه خانه موزه مقدم : خانه موزه مقدم از جمله خانه‌های مجلل دوران قاجار به شمار می‌آید و متعلق به یکی از درباریان آن دوران به نام محمد تقی خان احتساب الملک، بوده است. احتساب الملک دارای دو پسر به نام‌های حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا رفتند. حسن در فعالیت‌های ادبی، سیاسی و اجتماعی حضور فعالی داشت و در جوانی فوت کرد. از او نمایشنامه بسیار معروف «جعفرخان از فرنگ آمده» به‌جامانده است. برادر کوچک‌تر، محسن، پس از اتمام تحصیلات خود در رشته‌های نقاشی، تاریخ هنر و باستان‌شناسی در سال ۱۳۱۵ به ایران بازگشت و به‌همراه همسر فرانسوی خود «سُلما» در خانه پدری -محل کنونی موزه مقدم- ساکن شد و در کنار فعالیت‌های علمی به گردآوری آثار و اشیای تاریخی و فرهنگی پرداخت. استاد مقدم بسیاری از آثار ارزشمند جمع‌آوری شده مانند کاشی، قطعات سنگی تراشیده و… را با الهام از فضاهای سنتی تاریخی به‌نحو چشمگیری در جای‌جای این عمارت قدیمی نصب کرد. برخی دیگر را مانند کلکسیون پارچه، چپق و قلیان، سفالینه، شیشه، تابلو نقاشی، مسکوکات، مهرها و اسناد تاریخی و غیره را با نظم و ترتیب خاصی در خانه پدری نگه داشت.

معماری خانه موزه مقدم : معماری ایرانی با رعایت اصول ساخت باغ ایرانی در این خانه به‌خوبی به چشم می‌آید و گل‌کاری و فضاسازی انجام شده با گیاهان حال‌و‌هوای بسیار خوشی برای گردشگران فراهم می‌آورد. در قسمت غربی این خانه ساختمان اربابی (برج) واقع شده است که استاد مقدم به‌همراه یکی از شاگردان در دانشکده هنرهای زیبا، دکتر ابوالقاسمی، در سال ۱۳۴۵ ساخته‌اند. این ساختمان با کاشی‌هایی از دوران قاجار تزیین و بخش‌هایی از هنرهای ایرانی در آن به نمایش گذاشته شده است. در قسمت شمالی این ساختمان یک ایوان با چند طاق و ستون زیبا ساخته شده‌ که مزین به کاشی‌هایی از دوران زندیه و قاجار است. در وسط این ایوان حوضچه‌ای از جنس مرمر قرار دارد که از حمام فتحعلی شاه به اینجا منتقل شده است و آبی که از آن جاری می‌شود توسط یک جوی باریک به داخل یک استخر می‌ریزد. دکتر مقدم این استخر را پس از سفر به اسپانیا و الگوبرداری از  استخر و آب‌نماهای باغ الحمرا (باغی به‌جامانده از دوران صدر اسلام اسپانیا) ساخته است و در اطراف آن چند فواره قدیمی نیز آب را به داخل استخر می‌پاشند. حیاط‌های اندرونی و بیرونی با یک دیوار به نام دیوار تجدد از یک‌دیگر جدا شده‌اند. این دیوار از چند ستون با طاق‌های کاشی‌کاری شده ساخته شده است. پایه این ستون‌ها حجاری شده‌اند و یادآور ستون‌های کاخ چهلستون اصفهان هستند. این پایه ستون‌ها هنگام تخریب کاخ خواهر ناصرالدین‌شاه به این خانه منتقل شدند و نمایی زیبا با ستون‌های فیروزه‌ای ایجاد کرده‌اند. کار طراحی و ساخت این دیوار زیبا را استاد هوشنگ سیحون بر عهده داشته است. در قسمت شمالی حیاط اندرونی ایوان زیبایی قرار دارد که از چهار ستون با سرستون‌هایی با گچبری کرنتی تشکیل می‌شود. کار تزیینات این ایوان را نیز دکتر مقدم به‌زیبایی هرچه تمام‌تر انجام داده است. از طریق دو راه پله مارپیچ می‌توان به ایوان بزرگ دسترسی پیدا کرد. قسمت بعدی خانه حیاط اندرونی است که استاد مقدم و همسرش با الهام از طرح فرش ایرانی آن را طراحی کرده‌اند. یک حوض و آبنمای زیبا در وسط این حیاط قرار دارد و در چهار طرف آن باغچه‌هایی گل‌کاری شده تدارک دیده شده است. دکتر مقدم دیوار این حیاط را با کاشی و ظروف قاجاری تزیین کرده و در وسط این دیوار نیز یک طاق‌نمای زیبا با کاشی‌های آبی رنگ ساخته است. در ساخت خانه نیم‌نگاهی نیز به معماری و فضاسازی کشورهای دیگر صورت گرفته است؛ برای مثال دکتر مقدم و همسرش یک باغچه ژاپنی در حیاط بیرونی ساخته‌اند.

این روزها پیش از ورود به هر شهر تابلوی سبزی را کنار جاده می‌بینیم که به ما خوش‌آمد می‌گوید؛ ولی سال‌ها پیش مردم هنگام ورود به شهر یا خروج از آن، از بنایی دلربا می‌گذشتند که آجر به آجر آن با هنر چیده شده بود. آن قدیم‌ها دور تا دور شهر قزوین حصار و دروازه بوده است تا امن بماند. در نیمه‌ی قرن سوم هجری هفت دروازه داشته که مردم از آن دروازه‌ها رفت و آمد می‌کردند. تعداد دروازه‌ها در دوره‌ی قاجار به ۹ عدد می‌رسد که حصارها آن‌ها را به هم پیوند می‌داده است. این دروازه‌ها عبارت بودند از: پنبه ریسه، راه کوشک، شیخ آباد، رشت، مغلاوک، خندقبار، شاهزاده حسین، مصلی، تهران اما آنچه اکنون به جا مانده دو دروازه‌ است: یکی «دروازه تهران» در جنوب شهر است و دیگری «دروازه‌ی درب کوشک»، میراثی از دوره‌ی قاجار که در شمال شهر است و از جاهای دیدنی قزوین به شمار می‌آید. دروازه تهران بنایی آجری است که یک سر در اصلی با قوس تیزه دار و ارتفاع و عرض نسبتا زیاد دارد و در دو سوی آن درهایی کوتاه تر با طاق آهنگ نیم دایره ساخته اند که هشت گلدسته بر فراز آنها قرار گرفته است. نمای دروازه از دو طرف دارای تزئینات کاشی کاری بوده ورودی اصلی نیز از کاسه بندی و رسمی بندی نفیسی برخورداراست. در زمان قاجاریه دروازه‌ی درب کوشک به سمت الموت، رودبار و به طرف کوشک و شکارگاه‌های شمال قزوین باز می‌شده است. ورودی درب کوشک به‌شکل نیم‌دایره است و از نوع قوس کلیل است. نمایی از دروازه که رو به شهر است، تزیین نشده و نمایی آجری دارد. اما نمای رو به بیرونِ آن کاشی‌کاری و رسمی‌بندی شده است. این کاشی‌کاری در زمان فرمانروایی عضدالملک قاجار انجام شده است. در قزوین کنونی درب کوشک در انتهای خیابان آزادی یا نادری قدیم قرار گرفته است. دروازه تهران قدیم شهر قزوین نیز از دیگر دروازه هایی از این نوع است ولی در سال ۱۳۴۸كاشی كاری مجدد شده و مورد مرمت و باز سازی قرار گرفت و این اثر در تاریخ ۳۰ مرداد ۱۳۵۴ با شمارهٔ ۳۹۲ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران ثبت به ثبت رسیده‌است.

کاخ سلیمانیه عمارتی است که بوی خانه می‌دهد. پله‌های فیروزه‌ای رنگش، پنجره‌های بلند و نورگیر و اتاق‌های تو در تو یادگاری از زندگی در گذشته هستند. کاخ سلیمانیه در محدوده مرکزی شهر قدیم کرج استان البرز و حدفاصل بلوارهای شهید چمران و امامزاده حسن، در محل کنونی دانشکده کشاورزی بنا شده است. این بنا در بین سال‌های ۱۲۲۵ تا ۱۲۲۷ هجری قمری در دوران فتحعلی‌شاه قاجار، به فرمان یکی از پسران وی به نام سلیمان‌میرزا، برای اقامت تابستانی در باغ بزرگی بنا شده است. این بنا توسط محمد حسین خان نظام الدوله اصفهانی (صدر اصفهانی) ساخته شده است. برای رسیدن به کاخ سلیمانیه ابتدا باید خود را به میدان امام حسین (ع) کرج برسانید. سپس وارد بلوار هفتم تیر شوید. پس از ورود به بلوار، ورودی کاخ در اولین کوچه از سمت راست به نام کوچه شهید کیانپور، جنب مدرسه استقلال واقع شده است.

معماری کاخ سلیمانیه : ساختمان کاخ سلیمانیه بنایی است آجری، متقارن و کشیده به نسبت پنج به یک با سقف شیروانی و دارای تمامی مشخصه‌ها و مولفه‌های سبک معماری دوران قاجار که می‌توان آن را از جمله ساده‌ترین، زیباترین و با احساس‌ترین ساختمان‌های دوران خود دانست. تالارها، ارسی‌ها، نقاشی‌ها، آیینه‌کاری‌ها، قوس‌های نیم دایره نما، سقف شیروانی، تناسبات نما و نقشه، دواشکوبه (طبقه) بودن آن، همگی از جمله خصوصیات بارز کاخ سلیمانیه بوده که در ترکیب نهایی و بسیار ساده خود و در کنار مجموعه ساختمان‌ها و باغ پیرامونی، منجر به شکل‌گیری ساختمانی دوست‌داشتنی، با هویت و صمیمی شده است. این ساختمان از آجر و خشت با تیر‌ها و مهاربندهای چوبی ساخته شده است. تالارها و فضاهای داخلی از انواع تزئینات، شامل نقاشی‌های دیواری بزرگ و آینه‌کاری‌ها با سقف چوبی و همچنین تزئینات گچی اندود شده و نمای بیرونی ساختمان دارای قاب‌های آجری، جرزها اندود گچ و خاک و اندکی نقش و نگار دارد.

تزئینات بنا : در تالار این بنا، دو نقاشی از عبدالله‌خان نقاش‌باشی روی دیوارها کشیده شده که یکی تصویر آقا محمدخان و دیگری تصویر فتحعلی‌شاه و اطرافیانشان است. ساختمان کاخ آجری است و نمای آن تزیینات ویژه‌ای ندارد. بنای این کاخ روی پیلوت ساخته شده که در زمان خود نوعی نوآوری به شمار می‌رود. در شرق ساختمان کاخ برجی در پنج طبقه ساخته شده بوده که هم‌اکنون تنها ویرانه‌های طبقه همکف آن باقی‌مانده است.

کاخ سلیمانیه چگونه نام‌گذاری شد؟ یکی از پسران فتحعلی شاه که سلیمان میرزا نام داشت، فرمانروای منطقه کرج بوده و این قصر هم مقر اقامت او بوده است. بنابراین، طبیعی است که نام او بر روی این قصر گذاشته شود.صدر اصفهانی، بانی آن نیز پدر زن سلیمان میرزا بوده است . علاوه بر این در یکی از تابلوهای نقاشی تالار اصلی کاخ، دریای تخت فتحعلی‌شاه تاریخ (سند ۱۲۲۸) خوانده می‌شود. می‌توان احتمال داد که ساختمان بنای اولیه در سال ۱۲۲۵ آغاز شده ودر سال ۱۲۲۷ فتحعلی‌شاه دستور تکمیل و گسترش این مجموعه را داده است که با این حساب در این سال بنای اصلی (کاخ ) به بنای اولیه الحاق شده است و در سال ۱۲۲۸ ه.ق با تکمیل تزیینات داخلی به پایان رسیده است. کاخ سلیمانیه از جاهای دیدنی کرج به شمار می‌رود و در تاریخ ۲ اسفند ۱۳۲۷ با شماره ثبت ۳۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

این کاخ زیبا که هم اکنون در محدوده پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران قرار دارد تبدیل به یکی از منحصربه‌فردترین موزه‌های جانور‌شناسی کشور شده است که دارای مجموعه جالبی از گروه‌های مختلف جانوری شامل پستانداران، پرندگان، خزندگان، آبزیان خصوصاً حشرات و گونه‌های زیان‌آور و یا مفید کشاورزی را در خود جای داده و در کنار آن روش‌های مبارزه با حشرات نیز به نمایش گذاشته شده است. برای نمونه می‌توان به نگهداری زرافه شش‌متری، مورچه‌خوار، ببر، مار بوآ و کانگورو به صورت تاکسیدرمی در این موزه اشاره کرد.