بازار قدیمی اورمیه

بازار-ارومیه8

زندگی آدمی از همان دوران آفرینش به سمت تامین نیازهای مادی خود پیش می‌رود؛ رفته رفته با پیشرفت علوم اقتصادی و گذر از دوره اقتصادی کالا به کالا، جامعه شکل و شمایلی پیچیده به خود می گیرد و انسان را به کام خود فرو می‌برد؛ آدمی برای تامین مایه احتیاج زندگی خود خواستار ساختاری منسجم تر می‌شود و رفته رفته بازارهایی متناسب با جمعیت منطقه‌ها شکل می گیرد. به گزارش ایسنا، منطقه آذربایجان غربی، بازار تاریخی ارومیه نیز یکی از این مراکزی است که بر حسب نیازهای اجتماعی در مقطعی از تاریخ شکل گرفت، بازاری که سبک معماری به کار گرفته در آن نیز نشانگر فرهنگ و ذوق اصلی آذری- ایرانی است، وقتی وارد این بازار می شوی گویا دریچه‌ای از زمان آدمی را به چند صد سال پیشتر برده و با فرهنگ و هنر ایران قدیم آشنا می سازد. بازار قدیمی شهر ارومیه در مجموعه بافت قدیمی و در گوشه جنوب شرقی شهر قرار دارد؛ قدیمی ترین بخش‌های این بازار مربوط به دوره صفویه و بعد آن تعلق دارد؛ در گوشه کنار این بازار تاریخی حمام‌هایی نیز وجود دارد که تاریخ شناسان آنها را متعلق به دوره زندیه و قاجار می دانند. با دخل و تصرفاتی که بر اثر انقلاب صنعتی و زندگی مدرن در کالبد شهر ارومیه بوجود آمده، قسمت‌های زیادی از بافت قدیمی مخصوصاً بخش تجاری شهر منهدم و یا اتصال آنها از هم گسیخته شده، به طوری که در حال حاضر قسمت کوچکی از بافت قدیمی بازار با حد فاصل دو خیابان و میدان نوساز در شمال شرقی شهر قرار گرفته و یکی از حمام های قدیمی در قسمت دیگر شهر، در حال حاضر بخش عمده و سالم بازار قدیمی ارومیه در بین خیابان های عسگرآبادی، امام، مهاباد و اقبال محصور می باشد. مجموعه بازار قدیمی ارومیه در حال حاضر در مرکز شهر قرار گرفته و پلان کلی آن به شکل مستطیل ناقص، محصور در بین خیابان های امام، عسگرآبادی، اقبال و مهاباد می‌باشد. این بازار حدوداً دارای ۶۰ هزار مترمربع مساحت بوده تنها در قسمت بافت قدیمی آن که در حال حاضر تحت مراقبت و بهسازی می باشد حدود ۱۰۰۰ باب مغازه با عملکردهای متفاوت و تعداد ۷ تیمچه و سرای نسبتاً بزرگ، پنج حمام قدیمی و یک باب مسجد با پنج هزار مترمربع مساحت(مساحت مسجد جامع شهر) و دیگر واحدهای مربوطه به مشاغل گوناگون واقع شده‌اند که در نتیجه این مجموعه را به صورت یکی از آثار ارزشمند کشور و بازارهای قدیم قابل توجه درآورده است. با توجه به اهمیت و ارزش معماری و تاریخی مجموعه مذکور، بعد از انجام مطالعات لازم در سالهای ۵۸ و ۵۹ اقداماتی برای ثبت بازار قدیمی ارومیه در ردیف آثار ملی کشور معمول و در سال ۶۱ با ثبت مجموعه، امکان حفاظت قانونی از آن فراهم و در حال حاضر مطابق ضوابط و برنامه‌های مصوب، فعالیت های عمرانی و حفاظتی این بافت تاریخی انجام می شود. نکته قابل ذکر اینکه مانند دیگر بازارهای قدیمی با گذشت زمان و براثر دخل و تصرفات غیراصولی، مقدار قابل توجهی از فضای معماری اعم از راسته بازارها، دکاکین، سراها، تیمچه‌ها و برف اندازهای آن به صورت ناهماهنگ با بافت قدیمی و به شکلی مغایر با معماری اولیه و به صورت غیر اصولی نوسازی گردیده‌اند. به همین جهت تیپ معماری چندین راسته و سرا و تیمچه دستخوش تغییرات واقع و حالت ناهماهنگی با بخش های اصلی پیدا نموده‌اند. همچنین برف اندازها و سراهای آن از میان رفته اما بلافاصله باید یادآوری نمود که خوشبختانه به علت حجم و گستردگی زیاد آثار مجموعه و با عنایت به اینکه قسمت اعظم راسته بازارها و دیگر واحدهای معماری شکل اصلی و بافت اولیه خود را حفظ نموده‌اند به همین جهت هنوز این بازار در ردیف اماکن تاریخی و معماری بسیار خوب کشور محسوب می‌شود. مجموعه بازار قدیمی ارومیه به طوریکه در ذکر تاریخچه و موقعیت آن گفته شد شامل واحدهای مختلفی با عملکردهای متفاوت می باشد، از خصوصیات بارز این مجموعه سادگی معماری آن است، با وجود تفاوت‌هایی که از نظر فرم در طاق ها و چشمه و گنبدهای بازار مشاهده می‌شود، هیچ نوع تنوعی از حیث تکنیک هنری مانند کاشی کاری، گچبری، سنگ کاری و دربهای قدیمی پرکار چوبی در بازار دیده نمی‌شود، مصالح تمام راسته بازارها و چهارسوها از آجر انتخاب و اکثراً حتی فاقد اندود ساده گچ نیز می باشند. تنها تنوع مجموعه، ذوق و سلیقه معماران دوره‌های مختلف است که هرکدام با انتخاب فرمی خاص از نظر شکل قوسها اثری از خود به یادگار گذاشته اند. بازار از طریق هشت یا نه راسته به خیابان های اطراف راه دارد. این بازار همچنان هسته مرکزی خرید و فروش اهالی این منطقه است. مصالح تمام راسته بازار و چهارسوها از آجر و اغلب بدون اندود ساده گچ است. بازار تاریخی ارومیه از قسمت های مختلف و سراهای متعدد تشکیل شده است و در هر سرا صنف خاصی فعالیت دارد. قسمتی از بازار دو طبقه است. درون بازار مسجد و حمام‌های مختلفی تعبیه شده بود. یکی از ویژگی‌های منحصر بفرد این بازار تاریخی، مجاورت آن با مسجد اعظم ارومیه است، سردر ورودی اصلی بازار ارومیه از طرف مسجد اعظم، یکی از زیباترین جلوه‌های قدیمی معماری ایران است. سبک به کار رفته در احداث این بازار، منحصرا سبک ایرانی – اسلامی است که با فرهنگ مردم آن دوران همرنگی دارد. علیرغم زیبایی و کم نظیر بودن بازار تاریخی ارومیه، باید اذعان کرد که این منطقه تاریخی با بی مهری رو به روست، به طوریکه کمتر اقدامی در جهت شناساندن ابعاد تاریخی آن صورت گرفته است چراکه سبک معماری به کار گرفته شده در این بازار، نشانگر فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی است. بازار تاریخی ارومیه سالیان درازی است که میزبان مسافران و گردشگران خارجی و داخلی است که برای آشنایی با سبک معماری ایرانی از این مکان تاریخی بازدید به عمل می رسانند. به گزارش ایسنا این بازار در تاریخ ۱۳۶۲٫۰۳٫۲۲ به شماره ۱۶۳۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

پاسخ دهید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

شما می‌توانید از این دستورات HTML استفاده کنید: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>