شهری که بسیاری از مردمش نام آن را نمیدانند
چند دهه است که هر دو بافت در کنار همدیگر در این قاب نشستهاند، گاه بافت قدیم به حریم بافت جدید تجاوز میکند؛ اما بیشتر، این بافت جدید است که هرروزه از مرزهای گذشتهاش پا فراتر مینهد و خاطر آسوده تمدنی خاموش را پریشان میکند. با وجود اینکه این دو بافت قدیم و جدید شانه به شانه هم حرکت میکنند اما بهنظر میرسد مردم ساکن در بافت جدید نمیدانند که مردمانی که قرنها پیش از آنها در خاکی که اینک آنها میزیند چه زندگی شکوهمندی داشتهاند. محمد موسوی، فردی ۶۳ ساله ساکن این شهر است. بیشترین مطلبی که وی از شهرش میداند مربوط به تاسیس شهر جدید دهدشت در دهه ۴۰ شمسی بر ویرانههای بلاد شاپور است. او میگوید: در سال ۱۳۴۲ فردی به نام سرهنگ علیزاده که فرماندار استان تازه تاسیس کهگیلویه و بویراحمد بود این شهر را بنیاد نهاد. به گفته وی در روز پایهگذاری شهر، برخی کدخدایان محلی، سرمایهداران بهبهانی، مردم و سرهنگ علیزاده فرماندار نظامی کهگیلویه و بویراحمد در آن حضور داشتند. او بیان میکند: از این دست ساختمانهای گچی قدیمی در روستاهای اطراف نیز زیاد است و در گذشته، عشایر از آنها برای نگهداری دامهای خود استفاده میکردند و معمولا به خانههای گبری معروف است. گبر، یک اصطلاح پارسی میانه بهمعنای زرتشتی است.
دهدشت، مرکز فرهنگی استان : بهروز نیک اقبالی، کارشناس میراث فرهنگی صنایعدستی و گردشگری استان نیز در اینباره میگوید: در روستاهای اطراف شهرستان کهگیلویه ساختمانها و دهکدههایی وجود دارد که مربوط به دورههای گوناگون تاریخی ازجمله صفویه است. مدیرکل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان راهحل به یادماندن تاریخ گذشته این شهر را اختصاص عنوان مرکز فرهنگی استان به آن میداند و میگوید: اگر مسئولان همکاری کنند و چنین عنوانی برای آن در نظر گرفته شود این شهر آوازه گذشته خود را بیش از پیش بهدست میآورد. علیرضا ایزدی درباره برنامههای سازمان میراث فرهنگی درباره مرمت این شهر تاریخی میگوید: ۱۳میلیارد ریال در سال مالی ۱۳۹۱به مرمت و بازسازی بافت تاریخی دهدشت اختصاص یافت. به گفته وی، با این اعتبار کار مرمت و بازسازی کاروانسرا، حمام کهیار و حمام ضلع شرقی، مسجد مورک و کاوش مسجد چهل ستون، مسجدجامع و امامزاده شفیعالله انجام خواهد شد. برخی از مردم در خانههای نیمه مخروبه بافت قدیم، ساختمانهای تاریخی را به طویله جانوران اختصاص داده بودند و خودسرانه در بافت قدیم برای خود خانه ساخته بودند.
تغییر کاربری بافت تاریخی : با وجود این تلاشها که مدیرکل میراث فرهنگی از آنها سخن میگوید، همواره بیتوجهی به این شهر تاریخی که برخی از آن بهعنوان خواهرخوانده اصفهان صفویه یاد میکنند مورد انتقاد برخی علاقهمندان میراث فرهنگی بوده است. در همین رابطه اسحاق آقایی، یکی از هنرمندان عکاس استان که عکسهای بسیاری از بافت تاریخی این شهر تهیه کرده است، میگوید: سالها بیتوجهی به این بخش از استان موجب ویرانی بخش اعظم آن شده است، علاوه بر آنکه قسمتهای باقیمانده نیز بهخوبی نگهداری نمیشود. وی اضافه میکند: بهعنوان نمونه میدانهای بزرگ باستانی آن توسط کودکان محله به مکانی برای فوتبال بازیکردن تبدیل شده است و بخشهایی از آن نیز بهصورت جای امنی برای معتادان درآمده، علاوه بر آنکه این شهر تاریخی به مکانی برای چرای گوسفندان نیز تبدیل شده است. ساسان، نوجوان ۱۳سالهای که در زمین خاکی شهری که در دوره ساسانی بنیانگذاری شده است، بازی میکند، میگوید: تا یاد دارم اینجا جای بازی ما بوده است، چون جای بهتری برای بازی کردن نداریم.