شهر درخت و سایه ها
به فاصله ۲ ساعت از یزد، بعد از طی جاده پرپیچ و تابی که مسیر خودش را از بین کوهها باز میکند، به شهری میرسید که مردمش اصرار دارند شهرشان را «ابرکوه» بگویی نه ابرقو. شهری افسانهای که میگویند لااقل ۴ هزار سال عمر دارد؛ شهری که محل سکونت اصحاب رس بوده و زمانی محل عبور جاده ابریشم به حساب میآمده و یک عالمه خانههای کاهگلی زیبا دارد. ابرکوه امروزی اما شهر کوچک و کم سر و صدایی است که دیگر جاده ابریشمی از آن رد نمیشود و شاید در نگاه اول چندان مهم و قابل توجه بهنظر نرسد اما کافی است گشت کوچکی در آن بزنید تا بزرگی و رونق از یاد رفتهاش را به رختان بکشد و البته سر و کارتان به مردمی بیفتد که مهربانی را به نهایتش رساندهاند.
بد نیست بدانید که… ابرکوه را بهخاطر قرارگرفتن پای کوه، برکوه یا ابرکوه گفتهاند؛ علاوه بر اینکه «ابر» در فارسی باستان همان کاربرد و معنی بر را داشته، نشان از بزرگی و اهمیت نامی دارد که همراه آن میآید. اعراب همان کاری را که با خیلی از اسامی ایرانی کردند، با اسم ابرکوه هم کردند و آن را ابرقو گفتند. وقتی حرف از قدمت ابرکوه به میان میآید همه چیز با افسانه آمیخته میشود. سرو کهنسال ابرکوه که مسنترین موجود زنده دنیا به حساب میآید، حدس و گمانها را به ۴ تا ۵ هزار سال قبل میبرد.الکساندروف روسی معتقد است که این تنه قطور و شاخههایش حداقل ۴ هزار سال است که دارند سنگینی ۲۵ متر شاخ و برگ بالای سرشان را به دوش میکشند؛ هر چند آندره گدار سنو سال درخت را ۵ هزار و یک باستان شناس ژاپنی ۸هزار سال میدانند. از ابرکوه در کتب و سفرنامههای عهد اسلامی، همیشه با صفت بزرگی، وسعت، زیادی جمعیت، فراوانی و بسیاری نعمت یاد شده؛ نمونهاش هم کتب «الممالک و المسالک»، «حدود العالم» و «معجم البلدان». ابرکوه در دوران رونق جاده ابریشم یک چهارراه به حساب میآمد و سر راههایی که از مرکز کشور میگذشت و به جنوب میآمد قرار داشت.تنها همین امر کافی بود تا ابرکوه تبدیل به شهری بزرگ و مهم شود. از آنجا که ابرکوه شهر نسبتا آرامی بود و کمتر روی شورش به خود دید، تبدیل به محل سکونت و اقامت عرفا و صوفیان زیادی ازجمله ابوالخیر اقبال شد. همین حالا هم دراویش ابرکوه در محلهای به نام درویشها و در کنار مقبره پیر و مرادشان، ابوالخیر اقبال- طاووس الحرمین- سکونت دارند. آقای حمیدرضا شمس اسفندآبادی در کتاب «با من به ابرکوه بیایید»، تعداد آثار تاریخی ابرکوه را ۱۸۰ اثر آورده که در این ۲ صفحه بیشتر از ۹تای آنها را نتوانستهایم جا بدهیم.