ایرانشناسی
قلعه کاظم داشی اورمیه
اثر باستانی قالا داشی یا قلعه‌ی کاظم داشی در روستای گورچین قلعه در ۷۰ کیلومتری ارومیه واقع شده است که در زمان‌های مختلف از جمله جنگ جهانی اول، پناهگاه اهالی هفت روستای اطراف بوده است و نام آن به یاد «کاظم خان»، فرمانده افراد محافظ روستا که خود اهل قوشچی بوده، نامگذاری شده است. نام کاظم داشی در اصل، قالا داشی می‌باشد و در قدیم به قیرخلار (۴۰ نفر) نیز معروف بوده است. بخش قلعه بر فراز کوه مخروطی شکل ناقصی استوار است که در ۲ کیلومتری سمت جنوب غربی و نزدیک ساحل دریاچه‌ی ارومیه، مشرف به جلگه‌ای خرم و سبز، واقع شده است. کاظم داشی، صخره‌ای طبیعی است که به علت موقعیت خاص جغرافیایی، مسیر صعب‌العبور، پرتگاه‌های مخوف و برتری ژئوپلیتیک در طول تاریخ، خصوصا در زمان جنگ و ناآرامی، همواره مورد استفادهی مردمان منطقه قرار گرفته است. از این‌رو بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی، قدمت آثار تاریخی به دست آمده در این صخره به هزارهی اول پیش از میلاد باز می‌گردد. به روایت کهن سالان منطقه، گویا در سال‌های دور، چهل نفر از اهالی از دست حاکمان ظالم گریخته و در صخره پناه می‌گیرند. از آن پس و تا پیش از حضور کاظم خان، این صخره با عنوان قیرخلار قالاسی (قلعه‌ی چهل نفر) و قالا داشی (قلعه‌ی سنگی) شناخته می‌شد. از اوایل قرن بیستم، کاظم خان با پناه بردن به صخره، به مقاومت و مبارزه با اشغال‌گران روس و دفاع از مردم منطقه می‌پردازد. مبارزات کاظم خان تا سال‌ها پس از خروج روس‌ها در ناآرامی‌های داخلی و غائله جیلوها ادامه داشته است. این صخره‌ی طبیعی به شکل یک کلاه نظامی است. از شگفتی‌های طبیعت این است که صخره‌ی دیگری با شباهت حیرت‌انگیز و در اندازه‌ای کوچکتر، در جوار کاظم داشی وجود دارد، به طوری‌که از آن به عنوان قل دیگر کاظم داشی یاد می‌شود. سنگ نگاره خان تختی، متعلق به دوران ساسانیان از جمله آثار مهم تاریخی منطقه است که در فاصله‌ی کمی از کاظم داشی قرار دارد.
روستای برغان کرج
دود و دم تهران را رها کنید و یکی دو ساعتی را به سمت کرج رانندگی کنید تا به یکی از دنج ترین روستاهای اطراف کرج برسید. روستای برغان از آن دسته جاهای دیدنی شهر کرج است که می توانید چند روزی با خیال راحت در آن جا بمانید و از طبیعت حیرت انگیز آن جا لذت ببرید. کوچه باغ های زیادی در این روستا وجود دارد که در کنار رودخانه های پر آب این منطقه، منظره زیبایی را به وجود آورده است. در این روستا بناهای تاریخی، درختان کهنسال، پل تاریخی، تکیه ها و مسجد جامع وجود دارد که می توانید در کنار لذت بردن از این مکان خلوت، آن ها را ببینید. این روستا در هر فصلی زیباست و در تابستان به دلیل درخت میوه های زیادش، در پاییز به دلیل درخت های رنگارنگش و در زمستان به دلیل پوشیده شدن از برف، در بهار هم به دلیل طبیعت سرسبزش زیباست. اگر به این روستا رفتید، از بازار آن دیدن کنید و آلوهای ترش و شیرینش را امتحان کنید. برای رفتن به این روستا باید در ۷۹ کیلومتری تهران و ۱۰ کیلومتری کرج، وارد جاده کردان – برغان شوید و برغان آخرین روستای این جاده است.
آرامگاه ابوعلی سینا همدان
شاعران و دانشمندان زیادی در ایران دیده می‌شوند که در این سرزمین چشم به جهان گشودند و در آن زندگی خود را آغاز کرده و پرورش یافتند. این بزرگان برای رسیدن به موفقیت، سختی‌های زیادی را به جان خریدند و پله‌های موفقیت را یکی پس از دیگری پشت‌سر گذاشته‌اند تا به مفاخر ایران زمین تبدیل شوند. در حال حاضر خاک این مرز و بوم آنها را در آغوش خود کشیده و همچون گنجینه‌ای گرانبها از آنها در دل خود نگهداری می‌کند. ابوعلی حسین بن عبدالله مشهور به ابوعلی سینا، ابن سینا، بوعلی سینا و ملقب به شیخ‌الرئیس از دانشمندان معروف ایرانی است که در بخارا پایتخت سامانیان چشم به جهان گشود و در سال ۴۱۶ هجری در همدان وفات کرد. ابوعلی سینا از مشهورترین و تأثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایران زمین به شمار می‌آید که آثارش در زمینه‌ی پزشکی و فلسفه ارسطویی ایران و جهان اهمیت بسیاری دارد. کتاب قانون و شفا از مهمترین آثار بوعلی سینا محسوب می‌شوند. کتاب قانون که در زمینه‌ی پزشکی نوشته شده در کشورهای زیادی ترجمه و در چند دوره به چاپ رسیده است. جرج سارتن (پدر علم تاریخ) از ابوعلی سینا در کتاب تاریخ علم خود به عنوان یکی از بزرگترین دانشمندان پزشکی جهان یاد می‌کند. آرامگاه ابوعلی سینا یکی از دیدنی‌های همدان است که در خیابانی به همین نام (خیابان بوعلی) قرار دارد. بنای آرامگاه توسط هوشنگ سیحون با تلفیق معماری ایران باستان و اسلامی طراحی شده است. برج آرامگاه به سبک گنبد قابوس و باغچه‌های آن متأثر از باغ‌های ایرانی و آب‌نمای محوطه با الهام از حوضخانه‌های سنتی ایران ساخته شده است. آرامگاه بوعلی سینا صرفا یک مقبره نیست بلکه از بخش‌های مختلفی همچون موزه، کتابخانه، تالار، تندیس و غیره تشکیل شده است که از آنها نیز می‌توانید بازدید کنید. در تالار جنوبی بنا موزه‌ای را مشاهده می‌کنید که در آن سکه‌ها، سفال‌ها، برنز و سایر اشیا کشف شده به هزارهی قبل از میلاد و دوران اسلامی بر می‌گردد. تالار شمالی آرامگاه بوعلی کتابخانه‌ای با ۸۰۰۰ جلد کتاب چاپی و خطی نفیس ایرانی و خارجی را در خود جای داده است و با رفتن به این کتابخانه می‌توانید از غرفه‌هایی که مربوط به آثار بوعلی سینا و شعرا و نویسندگان همدانی است دیدن کنید. با ورود به بنای آرامگاه ابوعلی سینا محوطه‌ی مربع شکل پیش روی شما قرار می‌گیرد که بر دیوارهای داخلی آن بیت‌هایی از قصیده‌ی عینیه (معروفترین اشعار ابوعلی سینا) را مشاهده می‌کنید که بر روی لوح‌های سنگی نگاشته شده است. این قصیده‌ی بیست بیتی سیر روح انسانی و ارتباط با عالم جهانی را بیان می‌کند. برج آرامگاه بر ۱۲ ستون استوار شده است و حکایت از ۱۲ دانشی دارد که ابن‌سینا بر آن مسلط بود. همچنین در بین مردم محلی همدان ۱۲ ستون این آرامگاه، نشانگر شیعه مذهب بودن بوعلی سیناست. ارتفاع کلی بنای آرامگاه بوعلی سینا ۲۸ متر و ستون‌ها از کف زیرزمین تا گنبد ۲۳ متر است. در سمت ورودی آرامگاه مقبره بوعلی سینا و مقبره ابوسعید دخدوک که از دوستان ابن سینا بود در سمت چپ این دانشمند بزرگ دیده می‌شود. در حیاط شرقی و در نزدیکی در ورودی و مقابل خیابان بوعلی مقبره ابوالقاسم عارف قزوینی، شاعر ملی ایران قرار گرفته است. اطراف بنای بوستانی بوعلی به شکل نیم‌دایره همراه با فضای سبز است. در ضلع شرقی آن تندیسی از ابن سینا را می‌بینید که کتابی در دست دارد. این تندیس بر روی پایه‌ای با ارتفاع ۳ متری که از جنس سنگ مرمر یکپارچه و سفید قم ساخته شده است و بر روی پایه‌های آن ابیاتی که به خط نستعلیق نگاشته شده به چشم می‌خورد. برای دیدن آرامگاه بوعلی سینا در استان همدان باید به آدرس میدان امام خمینی خیابان بوعلی و میدان آرامگاه بروید.
باغ فتح آباد کرمان (باغ بیگلربیگی)
باغ‌سازی در ایران پیشینه‌ی بس طولانی دارد و یکی از مکان‌هایی که باغ‌ها در آن ساخته شده کنار قنوات و چشمه‌هایی بوده که با طراحی بسیار هوشمندانه‌ای با استفاده و مدیریت صحیح آب در تاریخ ایران مکانی زیبا و مفرح را برای ساکنین شهرها ایجاد کرده‌اند. باغ عمارت بیگلربیگی (فتح آباد) باغی مربوط به دوره قاجار است که در ۲۵ کیلو متری شهر کرمان، روستای اختیارآباد واقع شده است. این اثر در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۲۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. باغ فتح‌آباد که به آن باغ بیگلربیگی هم می‌گویند، باغی زیبا و آباد بوده که توسط فضل‌علی‌خان بیگلربیگی از حاکمان کرمان ساخته شد و زمان ساخت این باغ نیز به سال ۱۲۵۵ ه ق تخمین زده می‌شود. این باغ تاریخی یکی از قدیمی‌ترین باغ‌های ایران و محل حکمرانی یکی از حاکمان کرمان بود که رفته رفته به فراموشی سپرده شد و به ویرانه‌ای تبدیل شد. عبور آب قنات از وسط این باغ مجلل و وجود عمارت‌های چهار فصل و عمارت مرکزی و برج و بارو از این باغ مکانی زیبا و مفرح ساخته است.
در فرش كهن ایرانی الگوی باغ‌های ایرانی قابل مشاهده است. چهار باغ كوروش و مینیاتورهایی كه از یك حوض مركزی به چهار طرف آب می‌ریزد، نمونه‌هایی از باغ‌های كهن ایرانی است. غلبه نقش آب بر مالكیت زمین و تبلور میزان آب دردسترس، تعیین حدود باغ است. همچنین شكل‌گیری فرم نهایی باغ ایرانی، هخامنشیان و چهار باغ كوروش و ساسانیان و محوریت نقش حوض از جمله باغ‌های كهن ایرانی محسوب می‌شوند. در باغ فتح‌آباد نیز حوض مقابل عمارت همین ویژگی‌ها را دارا است و نقش آب نیز در شکل‌گیری باغ بسیار موثر بوده است به طوری که نبود آن باعث تخریب باغ و عمارت موجود در آن شده است. حوضی بزرگ به ابعاد ۶۰ در ۵ متر در سر در این بنا احداث شده و درختان دو سمت باغ را فرا گرفته بودند و ساختمان دو طبقه مشرف به حوض وسط بنا نمایی زیبا به این باغ داده بود اما رفته رفته به دلیل خشک شدن قنات، این باغ خشک می‌شود و در نهایت یکی از حاکمان ماهان، عمارت باغ شاهزاده ماهان را که هم اکنون ثبت جهانی است، با اقتباس از باغ فتح‌آباد احداث می کند.
مسجد النبی (سلطانی) قزوین
یکی از بزرگترین و با شکوه ترین مساجد ایران است که با ۱۴۰۰۰ متر مربع مساحت از نظر گستردگی صحن و شبستان ها، شیوه معماری و استواری بنا در قزوین و ایران منحصر به فرد به شمار می رود. براساس کتیبه ها و منابع معتبر، بنیان مسجد را باید به وسیله فتحعلی شاه قاجار بدانیم هر چند بعضی صفوی بودن اساس مسجد را مطرح کرده اند . سه در ورودی شمالی، غربی و شرقی با سردرهای رفیع و شکوهمند که با کاشی های لاجوردی و خطوط ممتاز نستعلیق و ثلث آراسته اند به حیاط وسیعی باز می شوند که به شکل مربع مستطیل و از شمال به جنوب گسترده است و حوض سنگی بزرگی در میانه آن، ایوان های بلند شمالی و جنوبی را با آسمان مینایی انعکاس می دهد. چهار ایوان که با دو گوشواره در هر طرف به رواق های هشتگانه مسجد می پیوندند و تزیینات کاشی و کتیبه های نفیس را بر پیشانی خود دارند، جلوه ای خاص به مسجد بخشیده اند. هر یک از رواق های شمالی و جنوبی دارای چهار طاقنماو رواق های شرقی و غربی دارای نه طاقنما هستند که هر شبستان ۲۸ طاق کوچک دارد که وسعت هر کدام ۱۶ متر مربع است و به فاصله شش متر از همدیگر، روی ۱۸ ستون استوار شده اند. ارتفاع هر یک از ستون ها ۲۵/۲ متر است. برفراز مقصوره جنوبی، گنبد بزرگ و زیبایی به قطر دهانه ۱۵ متر قرار دارد. این گنبد به صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و ارتفاع تیزه داخلی آن تا کف بنا ۸۳/۲۰ و ارتفاع راس خارجی آن تا کف حدود ۲۵/۲۳ متر است.
ضخامت بدنه گنبد در پاکار نیز حدود ۷۰/۱ متر، سطح خارجی آن با کاشی پوشیده شده و دارای طرح های هندسی و خطی است. پیش از این در طرفین گنبد، مناره رفیعی قرارداشته که مادام دیولافوا به آنها اشاره کرده است. سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع است و سرتاسرآن با کاشی های مینایی و اسلوب بدیعی تزیین گردیده و دارای کتیبه ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ ۱۲۰۲ هـ . ق است و به ایوانی می پیوندد که سطح زمین آن به شکل کثیر الاضلاع مخمس به مساحت ۸۲ متر بنا شده و بربالای آن ماذنه بزرگی ساخته اند. این مسجد نیز همانند مسجد جامع دارای شبستانی زیرزمینی است که اینک به عنوان کتابخانه نبویه از آن استفاده می شود.