دریاچه
دریاچه الیمالات مازندران
به هرکدام از دریاچههای ایرانی که سر میزنید، طبیعتی در مقابلتان قرار میگیرد که همتای آن را جایی نخواهید دید؛ پهنهای آبی که بر فرش زمین گسترده شده است و باشکوه و آرامشی خاص خودنمایی میکند. یکی از این دریاچههای دیدنی، دریاچه الیمالات است؛ دریاچهای تماشایی که هیچ چیز در برابر این زیبایی به چشمتان نخواهد آمد. خنکای آب، سرسبزی جنگل، شکوه آسمان، نور ملایم خورشید و سکوتی وصفناپذیر در الیمالات در انتظار شما است. دریاچه الیمالات از جاهای دیدنی نور به شمار میآید و در مسیر آن به چمستان قرار دارد. نور در سمت شمال با دریای خزر هممرز است و میتوان دریاچهها و رودخانههای زیادی را در آن مشاهده کرد. شهر چمستان نیز مرکز بخش چمستان، یکی از بهترین نقاطی است که میتوان برای سفر برگزید. دریاچه الیمالات بهدلیل قرارگیری در میان جنگل، مناطق استوایی را برایتان تداعی میکند. بخشی از مسیر دسترسی به دریاچه از میان درختان سر به فلک کشیده میگذرد و چشماندازهایی بینظیر را ارائه میدهد. دریاچه الیمالات تنها دیدنی چمستان نیست. روستای لاویج یکی دیگر از نقاط پرگردشگر این منطقه به حساب میآید که در میان کوهها واقع شده است و هر ساله گردشگران زیادی را بهسمت خود جذب میکند. بهتر است بازدید از این نقطه را نیز در برنامه سفر خود به چمستان بگنجانید. طبیعت زیبای اطراف دریاچه با درختانی که تا نزدیکی لبه ساحل رشد کردهاند و دریاچه را در آغوش کشیدهاند، خالق چشماندازی به واقع دیدنی خلق هستند که در کمتر دریاچهای میتوان مشابه آن را پیدا کرد.
دسترسی به دریاچه الیمالات : برای دسترسی به دریاچه، در مسیر نور به چمستان پیش برانید. پس از طی هشت کیلومتر، درون فرعی دریاچه بپیچید. اگر از مسیر نور راهی این مکان نیستید و مستقیما از تهران قصد بازدید از آن را دارید، از جاده هراز عازم آمل و از کمربندی آمل، وارد چمستان شوید. از چمستان بهسمت نور حرکت کنید. پس از حدودا ۴۰ دقیقه رانندگی، نرسیده به نور، وارد فرعی دریاچه الیمالات در سمت چپ جاده شوید. گردشگاه دریاچه الیمالات در دل جنگل واقع شده است. در آنجا همه چیز برای چند ساعت تفریح و البته آرامش مهیا است. بعد از پارک اتومبیل، باید مسیری پنج دقیقهای را پیادهروی کنید و بعد از طی این مسافت، از بلندی بهسمت پایین (محل دریاچه) هدایت میشوید. پلی زیبا شما را به آنجا وصل میکند. زیر پل سدی قرار دارد که گاهی اوقات پرآب است. پس از پشت سر گذاشتن چند پله به سنگهای زیبای کنار رودخانه نزدیک میشوید. خبر خوب برای علاقهمندان به ماهیگیری اینکه ماهیانی از جمله قزل آلا و آمور در این دریاچه زندگی میکنند. البته بهدلیل اینکه اغلب مردم این ناحیه ماهیهای قرمز شب عید خود را درون آب دریاچه رها میکنند، میتوان تعداد قابل توجهی از این نوع ماهی را نیز مشاهده کرد.
دریاچه سوها اردبیل
دریاچه سوها، یکی از مقاصد بکر و کمتر شناختهشده استان اردبیل است که مناظر خیرهکننده و طبیعت سرسبزی را در اطراف خود دارد. این دریاچه حیرتانگیز یکی از منزلگاههای محبوب طبیعتگردان اردبیل نیز محسوب میشود و با آبوهوای خنک و دلپذیر خود در فصل تابستان، از ظرفیتهای بسیاری برای جذب گردشگران برخوردار است. دریاچه سوها بهعنوان یکی از جاهای دیدنی استان اردبیل، مقصدی ایدئال برای عکاسان حیاتوحش و علاقهمندان به فعالیت و ورزشهای آبی نیز به شمار میآید؛ جایی که آنان قادرند تا از زیباییهای این منطقه رویایی، بهره لازم را ببرند. با ما همراه شوید تا در این مقاله به دریاچه سوها، پهنهای فیروزهای و مهآلود در دل کوهستانهای سرسبز اردبیل سفر کنیم. شهرستان «نمین»، میزبان یکی از شگفتیهای استان اردبیل است. دریاچه سوها که در ۳۵ کیلومتری شرق اردبیل قرار دارد، همچون نگینی در مناظر بدیع کوهستانی استان اردبیل خودنمایی میکند. دریاچه سوها که در واقع آبگیری نهچندان بزرگ محسوب میشود، محل تامین آب روستایی بههمین نام است که در چهار کیلومتری دریاچه قرار دارد. این آبگیر بهواسطه جمع شدن آب پشت سد کوچکی بهوجود آمده که جهت بهرهبرداری از آبهای جاری منطقه احداث شده است. عمق این دریاچه که در زبان مردم محلی به «سوا» نیز معروف است، در مناطق میانی به ۶ متر نیز میرسد. پهنای دریاچه سوها به نیمکیلومتر و طول آن به ۱٫۵ کیلومتر میرسد و اطراف آن، محل رویش گلهای بابونه وحشی است. روستای سوها در در دهستان «ویلکیج» با ۳۵۰ خانوار، روستایی خوشآبوهوا در مجاورت جنگلهای فندقلو است. نام این روستا بهمعنی «آبها» است و وجه تسمیه آن را میتوان دریاچه پرشکوه و چشمهسارهای منطقه دانست. همچنین خاک مرطوب این منطقه بهگونهای است که گویا اگر گامی را محکم بردارید، از جای پای شما چشمهای جاری میشود. سوها را که در فاصله ۶۲۵ کیلومتری پایتخت قرار گرفته است، سرآغاز جنگلهای افسانهای گیلان میدانند و آنگونه به نظر میرسد که دروازه ورود به بهشت، در این روستا قرار دارد.
مسیر دسترسی به دریاچه سوها : دسترسی به دریاچه سوها از طریق مسیر مواصلاتی اردبیل به «بریس» امکانپذیر است. پس از گذر از این جاده و رسیدن به «نیارق»، با توجه به تابلوهای راهنما بهسمت روستای سوها در شهرستان نمین حرکت کنید. برای بازدید از دریاچه سوها، از طریق مسیری چهار کیلومتری و خاکی بهسمت شمال شرق روستا حرکت کنید.
آدرس دریاچه سوها: استان اردبیل، ۳۶ کیلومتری شهر اردبیل، شهرستان نمین، ۴ کیلومتری شمال شرقی روستای سوها
آبوهوای سرد و کوهستانی منطقه سوها، این مکان را به یکی از مقاصد گردشگری مناسب در فصل تابستان تبدیل کرده است. هوای مطبوع و غیرشرجی منطقه در کنار طبیعت سرسبز و بکر، دریاچه سوها را به بهشتی وصفناشدنی و یکی از رویاییترین مقاصد اردبیل تبدیل میکند. تلفیق نسیم خنک کوهستان، درختچههای جنگل فندقلو، جنگلهای هیرکانی، چشمهسارهای گوارا و آبهای فیروزهای سوها، مژده روزی خاطرهانگیز و فراموشنشدنی را به گردشگران میدهد. در تیرماه، مه نسبتا غلیظی سراسر منطقه سوها را میپوشاند و هر نسیم خنک، قطرات آب را با چهره گردشگران آشنا میکند. بهترین زمان سفر به دریاچه سوها اردبیل : بهترین زمان سفر به شهرستان نمین و دریاچه سوها، ۶ ماهه اول سال است. هوای این منطقه از فصل پاییز رو به سردی میگذارد و در زمستان، دریاچه سوها به منطقهای صعبالعبور تبدیل میشود؛ گرچه تماشای مناظر پوشیده از برف و زمستانی اردبیل نیز خالی از لطف نیست.
ماهیگیری در دریاچه سوها : دریاچه سوها، آبی راکد دارد که برای شنا و آبتنی مناسب نیست؛ در عوض، همین راکد بودن آب این دریاچه را برای فعالیتهایی مثل ماهیگیری و قایقرانی بهینه ساخته است؛ البته به یاد داشته باشید که ماهیگیری در دریاچه سوها بههیچوجه کار آسانی نیست. این دریاچه زیستگاه قزلآلای رنگین کمان محسوب میشود و اداره حفاظت از محیط زیست استان اردبیل، نظارت بر این مکان را عهدهدار است و از ماهیگیری در فصل تخمریزی جلوگیری بهعمل میآورد. اطراف دریاچه سوها، محل زندگی اسبهای وحشی و زیبایی است که کرههای آنان در فصل بهار به جستوخیز و بازی میپردازند و گردشگران را به خود مجذوب میکنند.
امکانات رفاهی اطراف دریاچه سوها: در سالهای اخیر، امکانات رفاهی اولیه مانند آب قابلشرب و سرویس بهداشتی در اطراف دریاچه سوها فراهم شده است؛ البته باید گفت که همانند گذشته، آنتندهی تلفن همراه در این منطقه نامطلوب است. گهگاه دستفروشان محلی و اغذیهفروشان سیار در منطقه حاضر میشوند. هنچنین شما میتوانید ملزومات و مواد غذایی موردنیاز خود را در روستای سوها خریداری کنید یا خود را برای کاسهای آش محلی دلچسب، املت یا خوراک لوبیا وعده بگیرید. شایسته است که برای کمک به اقتصادهای کوچک محلی، از فروشگاههای منطقه سوها خرید کنید. روستا و دریاچه سوها از نظر امکانات اقامتی کمبهره است. نزدیکترین اقامتگاه بومگردی در منطقه، در شهرستان نمین قرار دارد؛ البته طبیعتگردان معمولا ترجیح میدهند که اطراف دریاچه اتراق کنند و با برپایی چادر، از اقامت شبانه در طبیعت بکر و افسانهای سوها لذت ببرند.
تالاب کانی برازان آذربایجان غربی
یکی از زیباترین تالاب های استان آذربایجان غربی تالاب کانی بارازان است. کانی برازان واژه ای کردی و به معنای گرازها است. این تالاب که در کنوانسیون بین المللی تالاب ها یعنی رامسر نیز به ثبت جهانی رسیده است در سی کیلومتری شهر زیبای مهاباد واقع شده و یکی از هفت تالاب شهرستان مهاباد است. تالاب که در ضلع جنوبی دریاچه اورمیه واقع شده است از تالاب های اقماری این دریاچه به حساب می آید. این تالاب با وسعتی در حدود نهصد و هفت هکتار در ارتفاع ۱۲۷۵ متری از سطح دریاها قرار گرفته است. تالاب بین المللی کانی برازان مهاباد به عنوان نخستین سایت پرنده نگری کشور معرفی شده است و به دلیل کثرت و تنوع پرندگان موجود در آن به بهشت پرنده نگری ایران شهره است.
این تالاب همه ساله به خصوص در فصول پاییز و زمستان مامنی امن برای پرندگان مهاجر است. تالاب کانی برازان به دلیل اهمیت ان هم کنون به عنوان پناهگاه حیات وحش کانی برازان با وسعت ۹۲۷ هکتار تحت نظارت سازمان محیط زیست قرار دارد. تالاب که در شمال روستای قره داغ قرار دارد مشرف به ارتفاعات قره داغ نیز می باشد و تا تالاب گروس امتداد پیدا کرده است. در ابتدا تنها چشمه های قره داغ منبع تامین آب این تالاب زیبا بوده اند که با توجه به استفاده کشاورزان از این چشمه ها تالاب گاهی در تابستان و پاییز رو به خشکی می رفت اما با ایجاد در این تالاب زیبا چهل و پنج گونه گیاهی مختلف شناسایی شده است که بیشتر حجم آن را نی، جگن، بوریا و گز تشکیل داده است. در این تالاب مهم بیش از هفتاد و پنج گونه پرنده آبزی و غیر آبزی به چشم می خورد که برای استراحت، تغذیه و همچنین زاد و ولد به تالاب کانی برازان مهاجرت می کنند. فلامینگو، اردک سرسفید، اردک بلوطی، حواصیل، چنگر، آنقوت، اردک مرمری، پرستوی دریایی، باکلان، پلیکان سفید، عروس غاز و کشم بزرگ تنها بخشی از پرندگان این تالاب بزرگ و زیبا را تشکیل می دهند که در این بین برخی گونه ها در معرض خطر انقراض قرار داشته و از گونه های نادر به حساب می آیند. نیزارهای انبوه اطراف این تالاب مکان مناسبی برای لانه سازی و تخم گذاری این پرندگان است. عمق تالاب کانی برازان در حدود شصت سانتی متر است که این عمق به احشام روستاهای مجاور تالاب نیز اجازه استفاده از آب و گیاهان تالاب را می دهد.
خاكهاي منطقه ازرسوبات آبرفتي كه درپائين دست حوضه آبريز رودخانهها انباشته شده تشكيل گرديدهاند. چنين خاكهائي اساساً بافت ريز دارند و عموماً از رس و سيلت با قابليت زهكشی بسيار كند تشكيل شدهاند. نزديك كوهپايههاي جنوبي، قطعات كوچك سنگ و دانههاي سنگريزه با رسوبات ريز بسترتالاب درهم آميخته اند. اقليم منطقه نيمهخشك با زمستانهاي سرد و تابستانهاي معتدل است. ميانگين حداكثر درجه حرارت ماهانه ۶/۳۲ درجه سانتيگراد درمرداد ماه وميانگين حداقل آن ۴- درجه سانتيگراد دردی ماه است. ميانگين بارش ساليانه ۴۱۰ ميليمتراست و بيشترين بارش درفاصله زمانی ابتداي پائيز تا اواسط بهار رخ ميدهد. بارش درماه هاي تابستان كمتر از ۵% كل بارش ساليانه را تشكيل ميدهد. در طول ماههای سرد زمستان بارش عموماً به شكل برف رخ مي دهد. ميانگين تبخير اندازهگيري شده از تشت تبخيركلاس A ، ۱۸۶۱ميليمتراست كه حدود ۴ برابرميزان بارش است. اراضی تالاب جزو منابع طبيعی و متعلق به دولت است. تالاب نیز جزو مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست بوده و تحت عنوان پناهگاه حیات وحش کانی برازان محافظت می شود ، بنابراین از اراضي تالابي بهره برداري صورت نميپذيرد. هر از گاهی دربخشهای كم عمقتر تالاب (تالاب شمالی وحواشی تالاب جنوبی)،گه گاه گاوميشها و گوسفندان روستاهاي مجاور چرا مي کنند. نی های تالاب نيز گه گاه برای کارهای ساختمانی برداشت مي شود. تپههاي واقع درحاشيه جنوبي تالاب عموماً اراضی دیم بوده و جهت كشت گندم ديم مورد استفاده قرارميگيرند. اهالی روستاهای مجاور بطور سنتی و معمولاً ازمنابع آبهای اطراف نیز استفاده مي نمايند.
دریاچه سقالکسار گیلان
روستای سقالکسار در فاصله بسیار کوتاهی از رشت، مکانی بینظیر با امکانات مناسب است. دریاچه سقالکسار، پاکترین دریاچه گیلان، شاید برای شما بسیار آشنا باشد؛ بله درست حدس زدید، این دریاچه لوکیشن فیلم ماهی و گربه است. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را به سفری به میان این دریاچه نیلگون ببریم که آیینهای شفاف از زیباییهای اطراف است و انعکاس درختان انبوه در آن، آرامش و سکونی عجیب را به گردشگران هدیه میکند؛ چشماندازی که نمیتوان از آن چشم برداشت. روستای سقالکسار از توابع بخش مرکزی شهرستان رشت در استان گیلان است که در دهستان لاکان در ۱۶ کیلومتری جنوب شهر رشت (حدود نیمساعت از مرکز شهر) و در جاده جیرده قرار دارد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ در این روستا که با نام «سالکه سار» نیز شناخته میشود، ۶۸۹ نفر زندگی میکنند. روستای سقالکسار در ارتفاع ۵۰ متری از سطح دریا واقع شده است و آبوهوایی معتدل دارد. فاصله روستای سقالکسار تا تهران ۳۲۴ کیلومتر است و برای رسیدن به آن باید حدود چهار ساعت و نیم رانندگی کنید. در اطراف مزار آقا سید شریف در نزدیکی شهرستان شفت، دریاچههای متعدد و جاذبههای طبیعی بسیاری وجود دارند که دارای طبیعت بکر و هیجانانگیزی هستند. سد خاکی سقالکسار، بزرگترین دریاچه این منطقه و دلیل شهرت این روستا است. مردم مهربان و خونگرم روستای سقالکسار اغلب به کشاورزی، دامپروری، زراعت برنج و پرورش ماهی مشغول هستند و شما بهمحض ورود به روستا با مزارع برنج و خوشههای طلایی رنگ و عطر دلانگیز شالی روبهرو میشوید.
بهدلیل توجه مردم بومی به نظافت دریاچه سقالکسار و محیط اطراف آن در این منطقه زبالهها به چشم نمیآیند. به همین دلیل لقب پاکترین دریاچه گیلان را به سقالکسار اختصاص دادهاند. البته یک رسم جالب نیز در این دریاچه وجود دارد. در زمان ورود به سد خاکی سقالکسار، یک کیسه زباله به شما داده میشود و اگر شما زبالههای خود را در طبیعت رها نکنید و در هنگام بازگشت این کیسه زباله را بهصورت پر به نگهبانی تحویل دهید، بیش از ۵۰ درصد مبلغ ورودی به شما بازگردانده میشود. این طرح توسط شورای اسلامی این روستا از سال ۱۳۹۰ اجرایی و سبب تشویق مردم شد تا زبالههای خود را در این مکان پاک نریزند. متاسفانه شنیدهها حاکی از این است که این رسم در حال کمرنگ شدن است و طرفداران پیشین را ندارد. جالب است بدانید که از این زبالهها در تهیه ورمیکمپوست استفاده میشود. ورمیکمپوست متشکل از ورمی (کرم خاکی) و کمپوست (کود آلی) است که از فعالیت کرم خاکی حاصل میشود.
درباره وجه تسمیه سقالکسار چند نظریه وجود دارد؛ در نظریه اول گفته میشود که واژه سقالکسار از سه واژه سقا، لک و سار تشکیل شده است. سقا بهمعنای محل آبخوری و لک و سار نام دو پرنده زیبا است که دریاچه آنها را سیراب میکند. پس این واژه به «محل آبخوری لک و سار» ترجمه میشود. به نظر میرسد که این وجه تسمیه اصلی سقالکسار باشد؛ زیرا در گذشته پرندگان بسیاری به نام سار (سیتی، لکلک و غیره) برای آب خوردن به این روستا مهاجرت میکردند؛ البته در آن زمان، سد خاکی وجود نداشت و آنها از چشمه روستا آب میخوردند. طبق نظریه دوم، سقالک معرب شده «سیالخ» بهمعنای خار سه پهلو است و سار، معنی سر را میدهد. به این ترتیب معنی سقالکسار، «سرِ خار سه پهلو» است. نظریه سوم نیز میگوید که سقالک به معنی تپه است و ترکیب آن با «ار» معنای بالای تپه را میدهد.
در کنار روستای سقالکسار یک سد خاکی به همین نام وجود دارد که دریاچهای بینظیر و بیبدیل را در منطقه جنگلی و در احاطه انبوهی از درختهای سر به آسمان کشیده بلوط پدید آورده است. این دریاچه با مساحت ۱۵ هکتار، ۶۰۰ متر طول و ۵۰۰ متر عرض دارد و گردشگران را از دور و نزدیک بهسمت خود میکشاند. ارتفاع دریاچه سقالکسار از سطح دریا ۶۴ متر است و آب آن از ریزشهای جوی و چشمهساران منطقه تامین میشود. سد خاکی سقالکسار از ابتدا در این روستا وجود نداشت و بر اثر تلاش یکی از اهالی روستا به نام جعفر خوشحال احداث شد. آقای خوشحال که کشاورز بود در سال ۱۳۶۲ در این روستا بهعنوان کشاورز نمونه انتخاب شد و برای دیدار از ریاست جمهوری به تهران رفت. مسئولان در تهران از وی خواستند که تقاضای خود را مطرح کند. او نیز بهدلیل خشکسالیهای آن سالها از آنها تقاضا کرد که یک سد خاکی در روستا احداث کنند تا مشکل آبیاری زمینهای کشاورزی برنج و چای حل شود. به این ترتیب سد خاکی سقالکسار ساخته شد. تندیسی از این کشاورز جهت تشکر از زحمتهای وی در ورودی سد خاکی بنا شده است.
- آدرس: استان گیلان، رشت، فلکه انتظام، ۱۰ کیلومتری جاده جیرده، بعد از بقعه آقاسید شریف، روستای سقالکسار
تالاب میقان
میقان در لغت به معنای خوش باور یا آنچه که هر که بشنود باور کند، معنی شده است. تالاب در گذشته به نام «نمکزار فراهان» مشهور بوده است. در متون قدیمی نام تالاب را «چغاناوور» نیز ذکر کردهاند به علاوه در برخی از متون قدیمی پرندهشناسی، نام «توزلوگل» را به تالاب نسبت دادند که به معنای آبگیر دارای گرد و خاک است. علت این نامگذاری، جابهجایی ذرات نمک و خاک رس توسط باد در فصل گرم بوده است. از این تالاب با نام «کویر میقان» نیز یاد میشود که علت نامگذاری آن، تبخیر زیاد آب در تالاب است. اما نهادن نام کویر به معنای بیابان نیست، زیرا در فرهنگ ایران واژه کویر به جای پلایا بکار برده میشود. ارتفاع تالاب از سطح دریاهای آزاد ۱۷۰۰ متر است و سطح آب در آن نسبت به فصل سال از مانداب(عمق بسیار کم) تا حدود ۱٫۴۰ تغییر میکند. منابع تامین آب تالاب را بارشهای جوی، آب سه رودخانه قره کهریز، فراهان و شهراب و پساب تصفیه فاضلاب اراک تشکیل میدهند. وسعت تالاب حدود ۲۵٬۰۰۰ هکتار است که شامل دریاچه با سه جزیره در وسط، قسمت کویری و دشتهای اطراف میشود. از نظر دیرینهشناسی قدمت آن به دوره پالئوسن باز میگردد که در آن دوره به دلیل حرکت صفحههای تکتونیکی اطراف شکل گرفته است. تالاب کویری میقان شامل یک دریاچه فصلی، کویر و دشتهای آبرفتی است. نزدیکترین کوه به تالاب در ۱۰ کیلومتری جنوب شرقی آن واقع شده که «کوه تخت زرد» نام دارد و ارتفاع آن ۲۲۶۹ متر است. در وسط تالاب سه جزیره وجود دارد که بزرگترین آنها ۵۰۰ متر است. این تالاب در پست ترین نقطه دشت فراهان و منطقه اراک واقع شده است . این تالاب دارای ویژگیهای بومشناسی خاصی است، از جمله اینکه سالانه تعداد زیادی از پرندگان مهاجر را در خود جای میدهد که در میان آنها بعضی از گونههای نادر و حمایت شده دیده میشوند. به علت جمعیت بالای درنا در تالاب نسبت به زیستگاههای دیگر کشور، این تالاب اهمیت بیشتری پیدا کرده است. همچنین پوشش گیاهی منطقه بیشتر از نوع گیاهان شورپسند یا هالوفیت بوده که از این نظر نیز تالاب یکی از ذخیره گاههای مهم گیاهان شور کشور به شمار میرود. علاوه بر پرندگان، گونههای پستانداران، آرتمیا و انواع جلبک آب شور از دیگر جانداران تالاب و محیط اطراف آن هستند. این تالاب یا دریاچه در منطقه فراهان سفلی قرار دارد،که درفصل بارندگی پرآب است ودرفصول خشک به صورت باتلاق ونمک زار در میآید که به کویر و دریاچه میقان شهرت دارد خاک این منطقه از مارن و رس بوده و در هوای مرطوب و بارانی نرم میشود و هنگامی که رطوبت هوا کم میگردد قدرت تبخیر آب افزایش مییابد. در دریاچه به علت شوری آب،گنبدها و طبقات نمکی شکل میگیرد.این طبقات و لایه های نمکی تمامی سطح دریاچه را پوشانده است و از فاصله دور سفید و برفی جلوه میکند. زیبایی این دریاچه در تمامی ایام روز به ویژه در هنگام طلوع وغروب خورشید شگفت انگیز بوده و جلوهها و سرابهای ایجاد شده آن هر بینندهای را متحیر میسازد.
منابع تامین آب : بیشتر آب وارد شده به تالاب حاصل از بارشهای جوی، چشمههای اطراف و رودخانههای فصلی در منطقه مانند رودخانه فراهان، شهرآب و قره کهریز میباشد. در سالهای اخیر ورود پساب فاضلاب شهر اراک به میزان ۷۰۰ لیتر در ثانیه از دیگر منابع تغذیه آبی تالاب بوده است که بر زیستبوم منطقه تاثیر گذاشته است. میزان پساب ورودی فاضلاب به تالاب سالانه ۳۱ میلیون متر مکعب است و با توجه به شرایط اضطراری تالاب نیاز است که حق آبه ۲۵ میلیون و ۳۶۰ هزار متر مکعبی آن از پسابها تامین شود. نمک موجود در تالاب باعث ضدعفونی شدن آبهای وارد شده به منطقه میشود. در سالهای اخیر سطح سفرههای آب زیرزمینی در منطقه تالاب ۱۳ متر افت داشته است که این موضوع خطر شور شدن آبهای زیرزمینی و آسیبهای ثانویه محیطی را دوچندان میکند.
ویژگی اقلیمی : آب و هوای تالاب، مدیترانهای گرم و خشک است. میزان بارندگی سالانه آن ۳۵۴ میلیمتر و تبخیر سالانه آن چهار برابر میزان بارندگی یعنی ۱٬۴۴۶ میلیمتر میباشد. منطقه اختلاف دمای سالانه بالایی دارد و گاهی به ۶۹ درجه سانتیگراد نیز میرسد. دخالتهای بیرویه انسانی در ۲۷ سال اخیر باعث شده تا دمای تالاب یک درجه افزایش پیدا کند. یشترین دمای ثبت شده در منطقه تالاب ۴۴ درجه بالای صفر و کمترین دمای ثبت شده ۳۳ درجه زیر صفر بوده است. به دلیل قرارگیری شهر در نزدیکی تالاب، بخار آب برخاسته از سطح تالاب باعث تلطیف هوا، افزایش بخار و مه و تاثیر مثبت بر کاهش انتقال ریزگردها میشود اما از طرفی به دلیل قرارگیری فرودگاه در نزدیکی تالاب، در زمستان باعث لغو پروازها میشود.
ویژگیهای بومشناختی : این تالاب به دلیل وسعت، ویژگیهای بومشناختی و میزان تاثیرگذاری آن بر اقلیم منطقه و شهر اراک یک بومسازگان حساس تلقی میشود و به دلیل زیستبوم شکننده، در سال ۱۳۸۷ به منطقه شکار ممنوع تبدیل شد. با توجه به ویژگیهای ارزشمند و منحصر به فرد زیست محیطی، تالاب میقان شاخصهای لازم برای پیوستن به تالابهای بینالمللی و نیز منطقه حفاظت شده پرندگان مهاجر و همچنین ثبت به عنوان منطقهای ملی طبیعی را داراست.
گیاگان : پوشش گیاهی (گیاگان) در حاشیه تالاب ضعیف است و تنها در شمال غرب و جزایر میانی که سفره آب زیر زمینی بالاست گونههای گیاهی آتریپلکس و قره داغ دیده میشود که به علت تبخیر و تعرق این گیاهان سطح، ایستایی در فصل تابستان پایین میرود و گونهها برای دستیابی به آب برای ریشههای خود پایین میروند و بصورت چتری روی تپه را میپوشانند. این گیاهان همزمان با رشد کردن از حرکت ذرات ماسهها جلوگیری میکنند و باعث تشکیل نبکا میگردند. ارتفاع این نبکاها به ۱٫۵ تا ۲٫۵ متر میرسد. گونههای گیاهی اصلی منطقه، ۳ نوع هستند که شامل گونههای خانواده گندمیان، خانواده گون و خانواده شاهی میشود. در منطقه تعداد ۵۰ گونه گیاهی سازگار با شوری خاک وجود دارد. به طور کلی این منطقه ذخیره گاه مناسبی برای گیاهان هالوفیت است. بر اثر تخلیه پساب تصفیه خانه فاضلاب شهر اراک به تالاب، شوری خاک قسمت جنوب غربی تالاب بر اثر شسته شدن نمک سطحی کاهش پیدا کرده و پوشش گیاهی متراکمی از گیاه آویارسلام در این قسمت از تالاب گسترش یافته که این موضوع بومسازگان این قسمت از تالاب را دگرگون کرده است. ۱۶ خانواده از گونههای گیاهی منطقه، بصورت یکساله و چند ساله هستند و از نظر فرم رویش به صورت بوتهای، علفی، درختچهای و درختی در قالب ۱۴ نوع گیاهی وجود دارند. از گیاهان موجود در منطقه میتوان به سیاهشور،اسفناج باغی،جگن، قره داغ، شور مرغ، گوریک، شورسراجه و بتنه اشاره کرد.
زیاگان : تالاب میقان از زیستگاههای پرندگان مهاجر سیبری و از زیستگاههای مهم پرندگان مهاجر در مرکز کشور است. این تالاب به تنهایی ۶۸ درصد از پرندگان استان مرکزی و ۲۷ درصد پرندگان کشور را در خود جای داده است که از این میزان ۲۷ گونه آسیب پذیر و یا نادر حمایت شده در میان آنها وجود دارد. از جمله پرندگان تالاب درناهای خاکستری هستند که سالانه ۱۰ هزار قطعه در تالاب ساکن میشوند. این تالاب به دلیل از بین رفتن دیگر زیستگاههای پرندگان مهاجر مانند تالاب شادگان اصلیترین زیستگاه پرندگان مهاجر منطقه غرب مدیترانه محسوب میشود. بیش از ۵۰ هزار قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی شامل ۱۳۶ گونه در منطقه شناسایی شدهاند که در فصلهای مختلف سال در تالاب ساکن میشوند. از انواع این پرندهها میتوان به سرخمائی، آنقوت، غاز اشاره کرد. جمعیت درنای معمولی در این منطقه نسبت به سایر زیستگاههای درنا در کشور قابل توجه است، از این رو تالاب میقان یک زیستگاه مهم برای درنا در مرکز کشور محسوب میشود. براساس سرشماری پاییز و زمستان سال ۱۳۸۷ حدود ۱۱ هزار قطعه درنای معمولی و ۱۰ هزار قطعه خوتکا و ۵ هزار قطعه فلامینگو و غیره در منطقه مشاهده شده است. در تالاب یک نوع جلبک تک سلولی بنام دونالیلا (به انگلیسی: Dunaliella salina) شناسایی شده که یکی از مقاومترین گونهها نسبت به شوری است. این جلبک به دلیل جذب بتاکاروتن در سلولهای خود در آبهای شور موجب تغییر رنگ آب تالاب به نارنجی مایل به قرمز میشود. از جمله علتهای افزایش گونههای جانوری و به خصوص پرندگان، وجود آرتمیا در تالاب است. آرتمیا در طول دوره تولید مثل در اثر شرایط افزایش غلظت املاح آب، تغییر درجه حرارت و تغییر میزان اکسیژن بر اثر شوک تا ۴۰ تخم در آب رها میسازد. در این حالت تخمها تا مرحله گاسترولا رشد میکنند. آرتمیا بهترین غذا برای پرندگان است و حدود ۲۰ روز عمر میکند. آرتمیای تالاب میقان از نوع بکرزا است که از جلبکهای تک سلولی تغذیه میکند و سالها از وجود آنها در تالاب میگذرد.
شنیدن آواز پرندگان و جست و خیز وحوش : شنبدن آواز پرندگان و پرواز آنها در این منطقه کویری جالب ترین بخش گردشگری در کویر و تالاب میقان است. وجود برخی وحوش مانند گرگ،روباه،مار و پرندگانی چون عقاب و برخی نمونه های نادر قره داغ و آترپلیکس در لابلای شاخ و برگ های سبز جلوهای دیدنی به این کویر داده است. به تالاب که میرسید دیدن هزاران نوع پرنده مهاجر چون درنا،مرغابی های آبی و فلامینگو انسان را شگفت زده نموده و به دیدن هر چه بیشتر وا میدارد. تالاب میقان مانند کاسه ای بسته است که بیش از پنج هزار متر مربع از آبهای ریزشی و پایشی اراک به داخل آن میریزد. این تالاب با توجه به داشتن ترکیبات نمک،آبهای وارد شده را ضد عفونی میکند و بخشی از تلطیف هوای اراک به عهده کویر میقان و تالاب آن است این تالاب در مواقع پر آبی اراک،به ۳۰ هزار متر نیز افزایش مییابد. زیبایی حیرت انگیز این دریاچه را کسانی که غروب آن را دیده اند و آواز پرندگان را در سرابهای ایجاد شده در آن شنیده اند فراموش نمیکنند.
زمینشناسی : حوضه رسوبی میقان به صورت قیفی نامتقارن است که خط الراس آن در ارتفاعات و مرکز آن در تالاب قرار دارد. شیب آن از غرب و جنوب غرب به سمت مرکز و در واقع به صورت کاسهای بسته است. پست ترین نقطه حوضه دارای ۱٬۶۶۰ متر ارتفاع از سطح دریا است. آب دریاچه شور است، طوری که در هر لیتر آن در تابستان ۵۰ گرم، در بهار ۳۸ گرم و در زمستان ۲۸ گرم نمک وجود دارد و به همین علت طبقات نمکی در آن شکل میگیرد. این طبقات و لایههای نمکی در فصل خشکسالی تمامی سطح تالاب را پوشانده است و از فاصله دور سفید رنگ و برفی جلوه میکند. در بخشهای جنوبی، رسوبهای رس و سیلت و نمک سدیم سطح سخت و متراکم را بوجود آورده است و بر اثر فرایند تبخیر و حرکت آب از پایین به بالا اشکال چند ضلعی تشکیل میگردد. در شمال غربی تالاب بر اثر فعالیت باد، تپههای ماسهای ایجاد شده است. تالاب در فرورفتگی موسوم به چاله اراک حاصل از سنگهای رسوبی چین خورده مابین سنگهای آذرین متعلق به رشته کوههای آتشفشانی و سنگهای متامورفیک متعلق به رشته کوههای زاگرس قرار گرفته است.
حیات دو هزار ساله تالاب در انتظار گردشگران : به عقیده کارشناسان تالاب میقان دارای پیشینه ای دو هزار ساله است که به دلیل کهنسالی،زیستگاه پرندگان مهاجر از سمت سیبری است.این تالاب از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر در مرکز کشور است. تالاب میقان از جمله آخرین حلقههای بومشناسی حوضه آبریز دشت اراک است و تمامی آبهای سطحی منطقه و آبهای حاصل از بارشهای جوی به آن وارد میشود. تاریخ شکل گیری منطقه به دوران پالئوسن باز میگردد. در این دوره در اثر نیروهای تکتونیکی و فشار صفحه عربستان، منطقه دچار فروافتادگی شده و ارتفاعات اراک و آشتیان به موازات آن بالا آمده است. زمین شناسان معتقدند افتادگی بزرگی زون ایران مرکزی و زون سنندج – سیرجان در راستای شمال غرب به جنوب شرق که در امتداد گسل سراسری زاگرس قرار دارد، موجب تشکیل این تالاب گردیدهاست.
اقتصاد و گردشگری : این تالاب دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در جهان میباشد. در بیش از ۱۴۷ متر مربع از کویر، معدن سولفات سدیم با ظرفیت ۴۷ میلیون تن وجود دارد. نزدیک به ۶۰ درصد از منابع سولفات سدیم کشور در تالاب میقان جای دارد. میزان ذخیره ماده معدنی در تالاب ۱۳۳ میلیون تن با عیار ۳۳٫۸۸٪ اعلام شده است. این ماده معدنی در تولید شویندهها، پاککننده، خمیر کاغذ، تولید شیشه، نساجی و چرم کاربرد دارد. تالاب میقان دارای ظرفیتهای متفاوتی است که در کنار یکدیگر یک مجموعه کامل طبیعتگردی را ایجاد کردهاند. از دیگر پتانسیلهای گردشگری تالاب میتوان به پرنده نگری و گردشگری روستایی اشاره کرد. به همین دلیل این تالاب به عنوان منطقه نمونه گردشگری با محور طبیعت گردی معرفی شده است. وجود گونههای منحصر به فرد گیاهی و چشم اندازهای بکر موجود در این منطقه قابلیت آن را دارد که با رعایت استانداردهای زیست محیطی پذیرای جمع بسیاری از گردشگران و مشتاقان طبیعت باشد.