طبیعی
سراب نیلوفر کرمانشاه
استان زیبای کرمانشاه را بیشتر افراد به جاذبههای تاریخی معروف آن میشناسند؛ اما این استان سرسبز و کوهستانی جاذبههای طبیعی فراوانی در دل خود دارد. یکی از مناطق طبیعی مهم کرمانشاه، مجموعه تفریحی توریستی سراب نیلوفر در نزدیکی روستای سراب نیلوفر است که بسیاری از مسافران را به بازدید از خود فرا میخواند. سراب نیلوفر یکی از مقاصد مهم گردشگری در شمال غرب کرمانشاه به شمار میرود. گلهای نیلوفر که در بستر دریاچه زندگی میکنند، سوژهای عالی برای عکاسان جلوههای ناب طبییعی هستند و همین ویژگی هرساله گردشگران بسیاری را به سوی دریاچه سراب نیلوفر میکشاند. سراب نیلوفر در حاشیه روستایی به همین نام، در ۲۰ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه قرار دارد. این مجموعه تفریحی در ابتدای منطقه «سنجابی» و در دامنه کوههای «کماجار» واقع شده است. سراب نیلوفر مملو از نیلوفرهای آبی است که در نیمه اول سال غنچهها و برگهای آنها سر از آب برمیآورند و سطح زیادی از آن را میپوشانند. وزش باد روی تالاب سبب حرکت گلها میشود و منظره زیبایی را ایجاد میکند. سراب نیلوفر در واقع دریاچهای طبیعی با وسعت ۱,۳۳۱ هکتار است که از تعدادی چشمه در کف و اطراف آن تغذیه میشود. آب زلال و شفاف دریاچه سبب میشود که در تمام طول سال ریشه و ساقههای نیلوفرهای آبی قابل دیدن باشند. در صورتی که بارندگی سالانه خوب باشد، تالاب در طول سال پرآب است و عمق بخشهایی از آن به ۳۲ متر میرسد. این تالاب دارای غارهای زیرزمینی است. آب دریاچه سراب نیلوفر نوعی مواد معدنی خاص دارد که شرایط رشد نیلوفرها را فراهم میکند. سراب نیلوفر یکی از زیستبومهای مهم انواع ماهی، مرغ ماهی خوار و غازهای وحشی به شمار میرود. تعداد زیادی از پرندگان مهاجر در فصل زمستان به سراب نیلوفر سفر میکنند و همین موضوع این منطقه را به یکی از نواحی مهم پرندهنگری کشور تبدیل کرده است. برای رفتن به سراب نیلوفر از شهر کرمانشاه، باید در میدان اصلی شهر یا همان میدان آزادی وارد بلوار کارگر شده و تا بلوار باهنر مسیر را ادامه دهید. بلوار با هنر به جاده سراب نیلوفر میرسد. تابلوهای راهنما در جاده بهخوبی مسیر رسیدن به این جاذبه را مشخص میکنند. برای رفتن به سراب نیلوفر قطار یا اتوبوس در کرمانشاه وجود ندارد و بهترین راه استفاده از تاکسی یا وسیله نقلیه شخصی است. سراب نیلوفر در ۲۷ اسفند سال ۱۳۸۷ از طرف سازمان میراث فرهنگی بهعنوان میراث طبیعی ملی بهثبت رسیده است تا اهمیت حفظ و حراست از آن برای همگان مشخص شود.
وجه تسمیه نام سراب نیلوفر : در کرمانشاه به چشمههای پرآبی که در کنارشان حوض بزرگی وجود دارد، «سرآب» یا «سراب» میگویند؛ علاوه بر این، «سراب» یک نام کلی است و به دریاچههایی اطلاق میشود که آب آنها از چشمههای داخل یا کنار دریاچه تامین شود. در استان کرمانشاه سرابهای زیادی وجود دارد و سراب نیلوفر از زیباترین آنها است. گلهای نیلوفر نشان سلطنتی ایران باستان و نماد پاکی و سادگی هستند. سراب نیلوفر به یمن وجود گلهای نیلوفر به سرآب نیلوفر معروف شده است. دریاچه سراب نیلوفر جایگاه و تقدس ویژهای در مردم داشته است و همین امر سبب شده تا افسانههای بسیاری در مورد آن میان مردم محلی نقل شود. شنیدن این داستانها خالی از لطف نیست. مشهورترین این روایتها گنج بزرگی است که در کف دریاچه توسط خسرو پرویز، پادشاه ساسانی، مخفی شده است. دریاچه سراب نیلوفر بیشترین تجمع گلهای نیلوفر آبی را تا میانه دهه ۸۰ داشت. طی دهه گذشته و با به وقوع پیوستن خشکسالیهای پیدرپی و حفر چاههای غیر مجار فرعی، دریاچه بهکلی خشک شد. این خشکی دریاچه، نیلوفرهای آبی را در خطر انقراض قرار داد. در سال ۱۳۹۳ با تلاش «دکتر کهریزی» عضو هیت علمی دانشگاه رازی و تیم همراه ایشان، بهوسیله ریشه و ساقه نیلوفر آبی این گیاه در آزمایشگاه احیا شد؛ سپس با اهدا ۲۳۰ بوته نیلوفر گل زرد به دریاچه اوضاع رو به بهبودی رفت. بارندگیهای اخیر، پر شدن نسبی دوباره دریاچه از آب و رشد نیلوفرهای آبی امیدبخش هستند؛ اما باز هم بهدلیل وجود زمینهای کشاورزی ذرت و هندوانه در اطراف دریاچه و حفر چاههای غیر مجاز، خطر نابودی وجود دارد. امروزه با گذشت حدود هفت سال، هنوز تعداد نیلوفرهای آبی بهمیزان سابق نرسیده است.
آبشار کیوان لیشتر
آبشار کیوان از جاهای دیدنی استان کهگیلویه و بویراحمد در شهر گچساران است. شهرستان گچساران مناطق دیدنی بسیاری دارد که برای عموم ناشناخته است. امروزه با افزایش تمایل افراد به تفریح و حضور در طبیعت، این مناطق نیز بهتر شناخته شده و تبدیل به تفریحگاههایی برای مردم شدهاند. آبشار کیوان یکی از زیباترین چشماندازهای طبیعت در دشت لیشتر است که چشم انسان از دیدن آن لذت میبرد. این صحنه دلانگیز رویایی، حاصل یک پدیده زمینشناسی است که در آن آب از یک مکانی مرتفع با سرعت زیاد به پایین یک رده یا دامنه میریزد. آبشار کیوان طبیعتی یکر و دستنخورده دارد که در محل برخورد دو رودخانه یا دره که در اصطلاح محلی به آنها دره تنگ درک و دره شور میگویند، در دشت لیشتر تشکیل شده است. لیشتر از روستاهای گچساران است که به روستای عربها با نام علیآباد نیز شهرت دارد و دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی کمنظیری است. در دشت لیشتر، علاوه بر آبشار کیوان، آبشارهای دیگری نیز وجود دارند که ارتفاع زیادتری دارند و پوشش گیاهی مناسب، برکهها یا به اصطلاح محلی برمهای بزرگ در آن قرار دارد. از سمت دیگر و روی شاخه دیگر آبشارهای پلهپله همراه با استخرهای طبیعی که برای شنا مناسب است قرار گرفته است. آبشار کیوان در حقیقت ریزش ناگهانی آب از ارتفاعی سنگی و بلند است که ناشی از وجود بستری از سنگ سخت در مسیر رودخانهای است که با ملایمت به سمت قسمتهای بالای رودخانه شیب دارد و روی سنگ نرمتر قرار میگیرد. سنگهای نرمتر زیرین بهوسیله رودخانه سایش مییابند بهطوری که سنگ سختتر آویزان میشود و نهایتا آبشار را ایجاد میکند. این آبشار که از هفت طبقه تشکیل شده چشماندازی شفاف و زیبا دارد. آبشار کیوان که در دشت لیشتر و روستای هفتچشمه قرار گرفته در ۲۵کیلومتری گچساران است. این آبشار زیبا به شکل پلکانی تعبیه شده و یا ایجاد هفت آبشار کوچک، منظرهای بدیع را ایجاد کرده است. شکلگیری آبشارهای پله پله به طور طبیعی و بکر به ایجاد استخرهای طبیعی انجامیده و به طور کاملا بکر مکان هایی مناسب رای شنا ایجاد کرده است. بیشتر از سه چهارم مسیر دسترسی به آبشار با اتومبیل و بقیه آن با پیادهروی امکانپذیر است. آب کوههای دیل، آب گرمو و چهاربیشه در نزدیکی پاسگاه عبداللهی به هم پیوسته و تشکیل نهری فصلی را میدهند که از اواسط پاییز تا اواخر بهار جریان دارد. آبشار کیوان دارای چشماندازی زیبا و شفاف است و چون شکل پلکانی دارد، ارتفاع چندان زیادی را در بر نمیگیرد. این آبشار زیبا که به شکل پلکانی و طبیعی است و پلکانی بودن آن سبب گرفتن فشار زیاد آبشار و کاستن از تندی آن میشود، چشماندازی کمنظیر را به نمایش میگذارد. این آبشار در مسیر خود تشکیل رودخانهای فصلی را در شهر گچساران میدهد. آبشار کیوان در یک مسیر پلکانی، ۷ آبشار کوچک را به وجود آورده که جاری بودن آنها در بستر سنگی کوه، منظرهای بسیار زیبا و چشمگیر را به نمایش گذاشته است. این آبشار بکر، هر ساله در ایام تعطیل سال، بویژه در ایام نوروز، پذیرای گردشگران و طبیعتگردان است و یکی از مکانهای پربازدید در گچساران بویژه برای اهالی جنوب کشور محسوب میشود. این آبشار از مکانهای گردشگری و طبیعتگردی دیدنی در این شهرستان محسوب میشود. رفتن به آن برای کسانی که قصد درهنوردی غیرحرفهای دارند، تجربهای به یاد ماندنی برجای خواهد گذاشت. دسترسی به این محل از طریق راه دسترسی به روستای هفت چشمه امکانپذیر است كه بخشی از مسیر آن پس از روستا خاكی است. اگر به گچساران سری زدید از این آبشار زیبا دیدن کرده و از فضای اطراف آن جهت تفریح و گشت و گذار استفاده کنید.
روستای نوژی وران کرمانشاه
-
کرمانشاه یکی از شهرهای قدیمی ایران زمین است که علاوهبر آثار تاریخی و دیدنی فراوان روستاهای زیبایی برای گشت و گذار دارد. روستای نوژی وران کرمانشاه که در ۴۰ کیلومتری شهر کرمانشاه و ۵ کیلومتری شهر بیستون واقع شده است، روستایی زیبا با آب و هوایی دلپذیر است که بهترین زمان سفر به این منطقه فصل بهار تا نیمه تابستان است. این روستا را نجوبران نیز مینامند که در زبان محلی لکی به معنای عدس است و بران یا وران به سرزمینی گویند که محصول آن عدس است. روستای نوژی وران جمعیت زیادی ندارد و شغل اصلی مردم این روستا کشاورزی و دامداری است. طبیعت بکر و زیبای روستا شما را به وجد میآورد و میل به گشت و گذار را در شما زنده میکند. رودخانه پرآب و خروشان دینور که در شرق روستا قرار دارد، از میان طبیعتی سبز در حال عبور است و صدای گوشنواز آب آرامشی عجیب به شما میبخشد. همچنین غارهای دیدنی گلستان و زری نیز در جنوب غربی نوژی وران قرار دارند. از دیگر مکانهای دیدنی و تاریخی این روستا گورستان قدیمی و پل آجری نوژی وران است که نشانگر قدمت طولانی این روستاست. بخشی از این روستا زیستگاه بسیاری از گونههای نادر گیاهی و جانوری است و از این لحاظ نیز اهمیت زیادی دارد. جانورانی مثل بزکوهی، خرس، پلنگ، گرگ و روباه از جاذبههای حیات وحش روستای نوژی وران هستند و گیاهانی همچون زالزالک، بلوط، انجیر، گلابی، آلبالوی وحشی و انواع داروهای گیاهی از جاذبههای طبیعی این منطقه محسوب میشوند.
قنات قصبه
قنات روش ابتکاری و منحصربه فرد در زمینه مهندسی آبرسانی با توجه به شرایط اقلیمی ایران و مظهر تمدن در ایران باستان است. در حال حاضر هزاران رشته قنات در سراسر ایران وجود دارد که بسیاری از آنها همچنان در حال بهرهبرداری هستند. قناتهای گناباد به دو گروه كوهستانی و دشت تقسیم میشوند. قناتهای كوهستانی گناباد كه معمولا در میان درههای شیبدار حفر شدهاند از آب باران و برف تغذیه میشوند. میزان آبدهی آنها بین ۱ تا ۲۵ لیتر در ثانیه است. طول این قناتها بین ۵۰ تا ۵۰۰ متر و مادرچاه آنها از ۳ تا ۲۰ متر عمق دارد، اما قناتهای دشت كه در زمینهای نسبتا هموار حفر شدهاند باید در مسیری طولانی پیش روند تا به سفره آبهای زیرزمینی برسند؛ بنابراین دارای چنان عظمتی هستند كه گویی از حیطه توانایی بشر خارج هستند. قنات قصبه عظیمترین قنات گناباد و شاید یكی از عجایب تاریخ تمدن بشر باشد كه از گذشتههای دور توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. این قنات از حیرتانگیزترین پدیدههای ساخت دست بشر و نمادی از همنوایی بشر با طبیعت است که از جاهای دیدنی گناباد به شمار میآید و در حاشیه جنوبغربی شهر و کیلومتر یک مسیر گناباد به کاخک و در فاصله ۲۷۱ کیلومتری جنوب شهر مشهد واقع است. این قنات که مربوط به ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش است در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز واقع شده است. این قنات به طول ۳۳ کیلومتر، از دو رشته اصلی به نام قصبه و دولاب تشکیل شده که مجموعا ۴۲۷ میله چاه دارد. حفر کانالی بدین عظمت با ژرفای مادر چاه ۳۴۰ متر و حجم افزون بر ۷۳ میلیون متر مکعب خاکبرداری در عمق ۳۰۰ متری، آن هم بدون کمترین خطا در مسیر با شیببندی از زمان هخامنشیان، یک شاهکار بینظیر در سراسر جهان است. این قنات شگفتانگیز یکی از پر آبترین قناتهای ایران بوده و دبی آب آن که حدود ۱۵۰ لیتر بر ثانیه است، تقریبا در تمام طول سال ثابت است. آب این قنات در گذشته تا ۳۴ کیلومتری شمال مظهر آن منتقل میشده و سطح وسیعی از اراضی کشاورزی را سیراب میکرده است.
نخستین کسی که توصیف نسبتا مفصلی از قنات گناباد آورده ناصر خسروی قبادیانی است که در سال ۴۴۴ هجری از شهر تون عازم گناباد بوده و آن بخش از سفرنامهاش را چنین نگاشته است: چون از شهر تون برفتیم آن مرد گیلکی مرا حکایت کرد که وقتی ما از تون به گناباد میرفتیم دزدان به بیرون آمدند و بر ما غلبه کردند، چند نفر از بیم خود را در چاه کاریز افکندند. بعد از آن جماعت یکی را پدری مشفق بود و یکی را به مزد گرفت و در آن چاه گذاشت تا پسر او را بیرون آورد، چندان ریسمان و رسن که آن جماعت داشته حاضر کردند و مردم بسیار آمدند، هفتصد گز رسن فرو رفت تا آن مرد به بن چاه رسید، رسن در آن پسر بست و او را مرده بیرون کشیدند و آن مرد چون مرده بیرون آمد گفت آبی عظیم که در این کاریز روانست و آن کاریز چهار فرسنگ میرود و آن را میگفتند که کیخسرو فرموده است.
حمدالله مستوفی در سال ۷۴۰ هجری قمری ظاهرا با استفاده از روایت ناصر خسرو، اینگونه در مورد قنات نوشته است: چهار فرسنگ درازای کاریز است و چاه آن تخمینی هفتصد گز و چند موضع باشد و آب از کاریز و بیشتر کاریزها از طرف جنوب به شمال میرود.
این کاریز که یکی از شاهکارهای آبی جهان است از دو رشتهی اصلی و شش شاخهی فرعی تشکیل شده و مادرچاه آن در دامنهی شمالی سیاه کوه و خروجی کنونی قنات در جنوب محلهی معروف به قصبه شهر (کوی شرقی) قرار دارد. قنات قصبه گناباد از میانه اراضی كوی شرقی گناباد در سمت جنوبغربی از محلی معروف به «برج علی ضامن») از داخل رسوبهای ریزدانه آغاز شده و به طول كلی ۳۳۱۳۳ متر در یک رشته اصلی «قصبه» و چهار رشته منشعب از آن دولاب كهنه، دولاب نو، رشته فرعی اول قصبه و رشته فرعی دوم نام دارد. رشته اصلی قصبه ۱۳۱۳۵ متر طول دارد و در امتداد دره پر آب خانیک حفر شده كه عمق مادر چاه آن بیش از ۲۰۰ متر است. قطعه سفالهای پراکنده در اطراف دهانهی چاههای این کانال حاکی از این است که رشته قصبه واقع در مسیر اولیهی اصلی قنات بوده که در زمان هخامنشیان حفر شده و به دنبال آن رشتههای دیگر قنات در مواقع خشکسالی حفر شده است، اما ریزش پیدر پی قنات، پیشینیان را به یافتن راه چارهای ترغیب کرد که طی آن در فاصلهی۶۸۳ متری، قنات را به دو شاخه تقسیم کنند تا در صورت ریزش و بسته شدن یکی از کانالها، آب از دیگری خارج شده و در داخل انباشته نشود.
این قنات با تدبیر سازندگانش چنان ساخته و پرداخته شده است که سالیان سال از دست دشمنان طبیعی و غیرطبیعی خود در امان بوده و ۲۵۰۰ سال آب منطقه را تامین کرده است. از جمله تدابیر به کار رفته در معماری این قنات تعدد چاههای آن است که به بیش از ۴۷۰ حلقه میرسد. تعدد چاهها سبب پیشگیری از کور شدن چاهها توسط دشمنان هنگام حمله و همچنین کاهش وزن طناب در زمان حفر و تخلیه چاهها شده است. چاههای قنات قصبه به دو صورت چاههای کمعمق و عمودی و چاههای عمیق و پلهای هستند، به این معنی که ابتدا هفتاد تا یکصد متری چاه عمودی حفر شده و سپس با زاویه قائمه در کف آن کانالی افقی و بلند هوا، به سمت مسیر قنات به طول سه تا پنج متر حفر شده و مقنی به تعداد هر چاه چرخی در انتهای کانالهای افقی و بر فراز چاههای عمودی استوار میکرد. این نوع چاهها به دو منظور حفر شدهاند: اول اینکه در موقع حمله و هجوم دشمنان نتوانند قنات را کور کنند، چون در نهایت جلوی کانالهای افقی بسته میشد و دیگر اینکه از وزن طنابها بکاهند، زیرا اگر مثلا در چاه ۳۰۰ متری بخواهند از یک ریسمان و یک چرخ استفاده کنند، وزن طناب خیس شده حدود یک تن خواهد رسید و انتقال آن مشکل خواهد بود. فضای داخلی قنات دارای کانالها و تونلهای اعجابانگیزی است که با بررسیهای انجام یافته روی آن حفرههایی مشخص شده، ظاهرا این قسمتها برای قرار دادن چراغ و پیه سوز و وسایل روشنایی به کار میرفته است. قنات قصبه یکی از بهترین مکانهای گردشگری محسوب میشود و هر ساله بازدیدکنندگان بسیاری را به خود جذب میکند. هم اکنون ۵۰۰ متر اولیه قنات قصبه جهت بازدید مورد بهربرداری گردشگری واقع شده و مابقی مسیر آن نیازمند مستحکمسازی و ایجاد امکانات رفاهی است. ۶۰ درصد از چاههای قنات مسدود شده و ۴۰ درصد آنها با آبدهی ۱۵۰ لیتر در ثانیه باقی مانده است. اگر برای دیدن قنات قصبه به گناباد رفتید، بازدید از دیگر جاذبههای گردشگری این منطقه باستانی را فراموش نکنید؛ جاذبههایی چون مسجد جامع قدیم گناباد، مسجد جامع عبدالله نوقاب، بقعه امامزاده سلطان محمد عابد، روستای تاریخی ریاب، آرامگاه بهلول، قلعه تاریخی عمرانی، سرو کهن نوقاب، آب انبار شریعت و موزه آب، خانه شریعت، موزه تاریخی گناباد و خانه خانیکی که بازدید از هر کدام لطفی دگر دارد.
گنبد نمکی جاشک
گنبدهای نمکی از جلوههای زیبا و شگفتانگیز ایران هستند. در استانهای جنوبی ایران نمونههایی از این گنبدهای دیده میشود. گنبد نمکی جاشک از این موارد است. گنبد نمکی جاشک یا کوه نمک جاشک (گنبد نمکی دشتی) ناحیه وسیع و مرتفع شمالی کوه جاشک منتهیالیه جنوبی رشته کوه زاگرس، حدفاصل شهرستان دشتی و دیر در استان بوشهر، یکی از بزرگترین و فعالترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه و از جاذبههای طبیعی است. مهمترین خصوصیات بارز و متفاوت کوه نمکی جاشک به نوع نمکهای این کوه نمکی، گنبدها و غارهای منحصربهفرد، آبشارها، بلورها و… میتوان اشاره کرد. گنبد نمکی جاشک (دشتی) در بخش کاکی و بخش بردخون و حدفاصل دو شهرستان دشتی و دیر در استان بوشهر قرار دارد. این گنبد شرق روستای گنخک در شهرستان دشتی و شمال روستای جاشک در شهرستان دیر قرار دارد. این گنبد نمکی در دل کوه جاشک چیزی مانده به انتهای شمالی آن، جا خوش کرده و مرتفعترین قسمت کوه را تشکیل میدهد. طول آن شمال شرقی به جنوب غربی است. غرب آن روستای گنخک، شرق آن روستای کردلان و شمالشرقی آن روستای درویشی (شهرستان دشتی) و جنوب آن روستای جاشک قرار دارد. این گنبد یا کوه نمکی در دل کوه جاشک ۱۲ کیلومتر درازا و ۴ و نیم کیلومتر پهنا دارد. وسعت گنبد حدود ۳۶۶۶ هکتار بوده و ارتفاع قله آن ۱۳۵۰ متر از سطح دریا است.
موقعیت خاص گنبد نمکی جاشک (دشتی) که باعث شوری آب رودخانه مند شده است، شاید تنها عامل زیانرسان به منطقه باشد، زیرا رودخانه تا قبل از روستای باغان شیرین و قابل شرب و استفاده کشاورزی است. اما پس از عبور از کنار گنبد و دور زدن آن آب رودخانه با درصد زیادی شوری همراه میشود که نشان از فعالیت زیاد گنبد و روان بودن آب آن تا بستر رودخانه مند است و در فصل پربارش آب رودخانه سطح دشتهای چغاپور و دشتی را فراگرفته و به علت تبخیر زیاد نمک بر روی سطح خاک باقیمانده و باعث شوری زمینهای منطقه میشود. راه دسترسی به گنبد از سمت شرقی از فاصله ۳ کیلومتری بعد از روستای گنخک، از طریق جاده خاکی معدن قدیمی سنگ نمک است که در منطقه فعالیت میکرد و از سمت شرقی گنبد اگر بعد از پل روستای کردلان جاده خاکی را به سمت گنبد پیش بگیرید، به پای کوهپایههای گنبد میرسید. این منطقه کوهستانی بوده و به علت شرایط خاص توپوگرافی و اقلیمی فاقد هر گونه چشمههای آب شیرین، آبشخور و چاه است و تنها غارهای نمکی و چشمههای نمکی به تعداد فراوان وجود دارد. کوه نمک جاشک در محدوده درویشی رودخانه مند قرار گرفته است. بخشهایی از گنبد نمکی کاکی که نمک دارد، فاقد هر گونه پوشش گیاهی است اما بیشتر لایههای سازنده آن آهکی است که از میان کوه نمک سربرآورده و از پوشش گیاهی بسیار خوبی برخوردار است و در دامنههای کوه نیز گیاهان مقاوم به شوری مشاهده میشود. در کل پوشش گیاهی منطقه شامل گون، گیشدار و قیچ است که در فصل زمستان و بهار انواع گیاهان یکساله سطح زمین را میپوشاند و زیبایی خاصی به آن میبخشد. همچنین در درههایی که از نمکزارهای نمکی در امان ماندهاند، درختچههای کنار و اشک به وفور دیده میشود.
کوه نمک با دارا بودن چشماندازهای زیبای زمینشناسی، انواع سنگهای مختلف، غارهای طبیعی و طبیعت بکر درون آنها، آبشارکوهها و آویزههای نمکی نه تنها چشم هر بینندهای را برای تفریح و کوهنوردی به طرف خود جلب کرده، بلکه بهترین محل مطالعه برای محققان علاقهمند به علم زمینشناسی است. برخی ویژگیهای گردشگری زمینشناسی گنبد نمکی جاشک به شرح ذیل است: رنگ سفید نمکهای طعام گنبد به منطقه جلوهای زیبا بخشیده است به نحوی که از جاده خورموج دیر به صورت یک کوه برفی زیبا در بخش شرقی دشت برهنه ظاهر شده است. یخچالهای نمکی از جمله پدیدههای زیبای گنبد نمکی دشتی به شمار میرود و در ناحیه شمال غربی گنبد به وضوح دیده میشود. این یخچالها که حاصل حرکت ثقلی تودههای نمکی در جهت شیب زمین است در حاشیه کناره گنبد تشکیل میشود و به دلیل مشابهت آن با یخچالهای یخی به این نام شهرت یافته است. آبشارهای زیبای نمکی از دیگر ویژگیهای گردشگری گنبد نمکی دشتی است که چهرهای بس زیبا و دلنشین را به آن بخشیده است. این آبشارها که در واقع مسیر طبیعی جریان آب گنبد بوده در فصول کمآبی به واسطه تبخیر کامل آب، بلورهای زیبای نمکی ضخیمی در جهت جریان و به ویژه در مسیر آبشارها ایجاد شده است و منظره تماشایی آبشار نمکی را ایجاد کرده است. این پدیده نادر در اواسط بهار تا تابستان و پائیز دیده میشود.
غارهای نمکی دیگر از جلوههای تماشایی گنبد نمکی دشتی است. این غارها که بر اثر انحلال رسوبات نمکی ایجاد میشوند در جایجای گنبد دیده میشود. در بخشهای داخلی این غارها بلورهای زیبای نمک به صورت استلاگمیت و استلاکتیت جلوهای دیدنی به غارها بخشیده است. تخت دیو یکی از زیباترین پدیدههای زیبای فرسایشی گنبد دشتی است که به دلیل اختلاف در میزان فرسایشپذیری سنگها به صورت ستونهایی در میان نمکهای گنبد ظاهر شدهاند. بلورهای زیبای نمک و بسیاری کانیهای غیر سیلیکاته نظیر پیریت و فلورین با تنوع رنگ و جلای فلزی و غیرفلزی آنان خیرهکننده چشمان هر بینندهای است. گنبد نمکی دشتی میزبان کانیها و بلورهای زیبای فراوانی است که در پهنه گنبد گستردهاند. تنوع رنگ نمکهای صنعتی گنبد پدیدهای متحیر و شگفتانگیز است که در هیچ جای استان مشابه آن را نمیتوان یافت. رنگهای متنوع قرمز، قهوهای، سفید، زرد، سیاه و نارنجی نمکها یکی از ویژگی گنبد دشتی است که نقش مهمی در جذب گردشگران به استان میتواند ایفا کند. پلایا از پدیدههای زیبای فرسایش حاصل از گنبدهای نمکی است که در دشتهای دامنهای پایین دست گنبدها به دلیل شور بودن آبهای فصلی حاصل از این گنبدها و سیلان آن روی دشت و تمرکز در نواحی خطالقعر آبرفتها به صورت پهنههای نمکی ایجاد میشود. این جاذبههای طبیعی در منطقه کوه نمک و ظرفیت فراوان آن برای گردشگری به همراه یک مدیریت صحیح زیستمحیطی میتواند بهترین منطقه گردشگری در آن ناحیه با ترویج فرهنگ زیستمحیطی جهت حفاظت از منابع طبیعی با رواج نوع خاصی از گردشگری به نام گردشگری طبیعی باشد، چرا که پیشگامان طبیعتگردی در جهان براین باورند که برای حفظ واقعی محیطهای طبیعی باید گردشگران را در این محیطها پذیرا باشند. کوه نمکی جاشک به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان بوشهر در سال ۱۳۸۸ به ثبت رسیده و اکنون در اختیار محیط زیست قرار گرفته است.