قدیمی
روستای لافت هرمزگان
روستای تاریخی لافت یکی از زیباترین جاهای دیدنی قشم است که با وجود جاذبههای متعدد تاریخی و طبیعی از جمله اکو موزه، اسکله باستانی، چاههای تلا، ساحل، معماری بینظیر و نخلستان، هر سال گردشگران بسیاری را از داخل و خارج از کشور بهسمت خود میکشاند. این روستا از قدیمیترین روستاهای ایران در کرانههای خلیج فارس است و یکی از مناطقی است که امکان بازدید از جنگلهای حرا را نیز در اختیار شما میگذارد. روستای لافت با نام روستای بادگیرها در جنوب ایران مشهور است و مکانی فوقالعاده برای تماشای غروب آفتاب و آشنایی با پیشینه تاریخی جزیره قشم به شمار میآید. روستای بندری لافت از جاهای دیدنی استان هرمزگان به شمار میآید و در شمال غربی جزیره قشم و در پیشآمدگی خشکیهای جزیره واقع شده است. این روستا با مختصات ۵۵ درجه و پنج دقیقه شرقی طول جغرافیایی و ۲۶ درجه و ۵۴ دقیقه شمالی عرض جغرافیایی در شرق جنگل حرا قرار دارد و از نظر تقسیمات کشوری یکی از مراکز جمعیتی دهستان سلخ در شهرستان قشم استان هرمزگان به شمار میآید.
تاریخچه روستای لافت قشم : روستای بندری لافت قدمت زیادی دارد و تاریخ شکلگیری آن به هزاره اول قبل از میلاد مسیح بازمیگردد. روستای لافت اولین سکونتگاه انسانها در جزیره قشم بوده است؛ البته منبع مکتوبی درباره تاریخچه این روستا در دسترس نیست. گفته میشود که روستای لافت بهمدت طولانی مرکز جزیره قشم بوده است و در زمانی دور، جزیره قشم را نیز با نام لافت میشناختند. بسیاری از تاریخدانان منطقهای مشهور به هلال مشهور خصیب را بهعنوان مهد تمدن بشری میشناسند؛ منطقهای که در قسمت جنوبی خود به سواحل خلیج فارس میرسد؛ بنابراین میتوان اینطور اظهار کرد که کرانههای خلیج فارس نقطه آغاز تمدن بشری هستند. بهعلاوه، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد به احتمال زیاد خلیج فارس اولین دریایی بوده که انسان روی آن کشتیرانی کرده است. طبق همین شواهد تاریخی، فنقیان، سومریان، بابلیان و ایلامیان و سپس ایرانیان، یونانیان و اعراب اولین گروه های انسانی و اولین تمدنهای تاریخی بودند که در آبهای خلیج فارس به کشتیرانی پرداختهاند. در ضمن باید بدانید که بقایای گورهای باستانی در ایلام و بحرین و کاوشهای مقدماتی باستانشناسان در پیرامون بندر لافت، همه و همه شواهدی هستند که آغاز تمدن از این نقطه را تایید میکنند. بندر لافت در گذشته نقش بسیار مهمی در تجارت بین ایران و دولتهای مختلف داشت و مردان این روستا از گذشته تا روزگاران نه چندان دور با لنجهای بادبانی اقیانوس را میپیمودند و با کشورهای آفریقایی و کشور هند تجارت میکردند؛ بهطوری که هنوز برخی ساکنان سالمند روستای لافت مسلط بر زبانهای هندی، سواحلی، عربی، انگلیسی و غیره هستند؛ مردانی که نقش مهمی در گسترش اسلام در شبه قاره هند بازی کردند. جالب است بدانید که در حال حاضر افراد زیادی در بندرلافت هستند که به خاطر ازدواج پدرانشان در کشور هند خواهر و برادر دارند. امروزه نیز همهروزه کشتیهای بسیاری در بندر لافت پهلو میگیرند. روستای لافت با توجه به وجود راه دریایی و تسهیل ارتباط آبی، وجود جنگلهای حرا، دسترسی به آب شیرین و وزش بادهای موسمی، شرایطی ایدئال را برای زندگی مردمان فراهم میکرد. این روستا از گزند دشمنان در امان بود و مردم میتوانستند در امنیت و با خیالی آسوده در آن زندگی کنند. معماری روستای لافت بهدلیل وجود بادگیرهای فراوان، معماری کویری است. در این جزیره دمای هوا در طول تابستان به بیش از ۵۰ درجه سانتیگراد میرسد و انعکاس آفتاب در آب در کنار رطوبت شدید هوا، شرایط را برای زندگی بسیار دشوار میکند. امروزه همه مردم از کولرگازی استفاده میکنند؛ اما در گذشته خبری از برق و کولر نبود. به همین دلیل مردم روستای لافت سیستم مناطق کویری را در ساخت خانههای خود به کار میگرفتند. آنها برای ایجاد هوای خنک در خانه، از بادگیر استفاده میکردند. بادگیر ارتفاع بسیاری دارد؛ زیرا باد در ارتفاع قدرت بیشتری پیدا میکند و وارد بادگیر میشود. به این ترتیب باد به خانه راه پیدا میکند. معماری کویری در خانههای روستا نیز به چشم میخورد؛ بهطوری که اتاقهای تابستانی و زمستانی خانه در اطراف یک حیاط مرکزی و چهارگوش شکل گرفتهاند و باغچهها، شکل نردهها و پنجرهها، همه و همه نشانههایی از معماری ایرانی کویری را به نمایش میگذارند. ترکیب اتاقها، راهروها و ارتباط آنها با حیاط نیز کاملا تحتتاثیر معماری نواحی مرکزی و حاشیه کویری ایران ایجاد شده است. در قاب پنجرههای خانههای لافت، تصاویر زیبای حجاری شده از اشیایی چون شمعدان، لاله، چراغ و قوری دیده میشود. در ساخت دیوارهای خانهها از خشت و گل و در ساختار سقف و بام خانهها از چوب استفاده شده است؛ البته در ساختمانهای جدید مصالحی مانند آجر، بتن، سیمان و آهن نیز به کار رفتهاند. خانههای روستای لافت در طول سالها مرتب مرمت شدهاند و به همین دلیل نمیتوان سن آنها را بهطور دقیق حدس زد. در بافت روستای لافت، میدانهای بسیاری وجود ندارد و مراکز محلهها، پیرامون مساجد و در گذرگاههای تنگ و باریک شکل گرفتهاند. میدان مرکزی، گذرگاه ساحلی، بادگیر، گنبد، کناره، برکه و آبانبار، کوچههای باریک و سایهساز عناصر کلی بافت این روستا هستند. بافت روستای لافت در دورههای مختلفی ایجاد شده است و سه بخش مختلف در آن قابلمشاهده هستند. از این سه بخش، بافت اصلی را بهعنوان بافت قدیمی روستا و دو بخش دیگر (در بخش شمالی و جنوب شرقی) را بهعنوان بافت جدید روستا در نظر میگیرند. از معماران مشهور بادگیرهای منحصربهفرد و زیبای بندر لافت میتوان به استاد احمد صالح ابراهیم (احمد سفاری) و استاد حاج یحیی استاد احمد (یحیی سفاری) اشاره کرد.
بافت قدیمی و اصلی : بافت قدیمی روستای لافت در حد فاصل دریا و تپههای اطراف چاههای آب واقع شده است و بهعنوان هسته اولیه در بخش مرکزیِ ساخت و سازهای فعلی شناخته میشود. بافت فشرده ساختمانها، کوچههای کمعرض و بادگیرها از مهمترین نشانههای این بخش از روستا هستند؛ بخشی که به طول تقریبی یک کیلومتر و عرض متوسط ۱۷۰ متر است و چند راسته اصلی دارد که همگی به موازات خط ساحلی شکل گرفتهاند. رنگ سفید در بافت قدیمی روستا نشانهای برای مساجد و برکههای آب و رنگ اخرایی نشانهای از خانهها هستند. چهار مسجد از هفت مسجد این روستا در بافت اصلی قرار دارند؛ مساجدی با منارههای بلند که زمینه را برای شکلگیری محلههای مختلف ایجاد کردهاند. مسیرهای اصلی بافت قدیمی لافت بهصورت شمالی جنوبی هستند و مساجد (نقاط عطف روستا) را به هم وصل میکنند. بخش قدیمی لافت با وجود محلههای متعدد، بافتی یکپارچه و پیوسته دارد. در این بخش یک مسیر ساحلی آسفالته نیز وجود دارد که دسترسی را برای وسایل حمل و نقل فراهم میکند.
مردم روستای لافت : بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیتی بالغ بر ۴,۶۶۸ نفر در روستای لافت زندگی میکنند. گویش مردم بومی این روستا نزدیک به بومیان قشم است و زبان آنها نیز شبیه به فارسی بندری است. نکته جالب توجه در زبان مردم روستای لافت، وجود کلمات انگلیسی است؛ بهطوری که حتی سالمندان روستا در گفتگوهای روزمره خود بهجای لیوان از واژه «گلاس» و بهجای شکلات از واژه «چاکلت» استفاده میکنند. وجود این کلمات به احتمال زیاد به تاریخ استعماری منطقه مربوط میشود؛ استعماری که ۱۱۲ سال به طول انجامید. البته نقش رسانه، قرار گیری در کنار بندرگاه و استفاده از ابزار و وسایل برقی و کالاهای خانگی خارجی از دیگر دلایل استفاده از کلمات انگلیسی در این روستا هستند. زنان روستای لافت بیشتر لباسهای سنتی میپوشند. آنها از روسریهای لیو (عری) استفاده میکنند و برقع (روبند) میگذارند. جالب است بدانید که دختران لافتی قبل از ازدواج اجباری برای استفاده از روبند ندارند و معمولا پس از ازدواج برقع میپوشند. این نوع پوشش برخلاف تصور عموم، به حجاب ربطی ندارد و بهدلیل گرمای زیاد و برای جلوگیری از آفتاب شدید روی پلکها و صورت مورد استفاده قرار میگیرد. برقع، پوشش عربی نیست و از ایران به مناطق عربنشین رفته است. زنان روستا در هنگام نماز، کیسههایی به پا میکنند که سنتی قدیمی از روزگاران دور را به نمایش میگذارد. پوشش مردان روستای لافت معمولی است؛ البته آنها در مواقع خاص لباسهای سنتی شامل دشداشه و عمامه سفید به تن میکنند. بیشتر مردم لافت، مسلمان و سنی هستند. آنها با شنیدن صدای اذان، کار را تعطیل میکنند و برای خواندن نماز جماعت به مساجد میروند. زنان این روستا فقط در اعیاد و شبهای جمعه در مساجد حضور دارند.
قلعه آغشت
قلعه روستای آغشت یکی از جاهای دیدنی کرج در نزدیکی تهران است که در سالهای اخیر توجه گردشگران زیادی را به این منطقه جلب کرده است؛ قلعهای عجیب و سحرانگیز که بیننده را به یاد مجموعه فیلمهای هری پاتر و قلعه هاگوارتز میاندازد. روستای آغشت یکی از روستاهای ییلاقی و کوهستانی استان البرز است که با آب و هوایی معتدل، چشمهها و آبشارها، رودخانه و طبیعت بکر و بینظیر مکانی مناسب برای گردش یک روزه در اطراف پایتخت و کرج به شمار میآید. قلعه آغشت با نامهای قلعه برغان، دژ برغان و قلعه هاگوارتز ایران نیز شناخته میشود. قلعه اسرارآمیز آغشت در روستایی به همین نام در ۱۲ کیلومتری روستای برغان از توابع بخش چندار کردان، در شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد. روستای آغشت در شمال غرب استان البرز واقع شده است و در دل کوههای البرز در ارتفاع ۱,۶۵۰ متری از سطح دریا، در میان کرج و هشتگرد قرار دارد. فاصله قلعه روستای آغشت تا مرکز شهر کرج ۲۶ کیلومتر است و شما برای رسیدن به آن باید حدود ۴۰ دقیقه رانندگی کنید. این قلعه با مرکز شهر تهران نیز حدود ۷۶ کیلومتر (یک ساعت و نیم) فاصله دارد. مختصات جغرافیایی روستای آغشت ۵۰ درجه و ۸۷ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۹۸ دقیقه عرض شمالی است. این روستا از شمال به رودخانه گلین رود، از جنوب به روستای تکیه آغشت و باغبان کلا، از غرب و شمال غرب به آجین دوجین و ولیان و از شرق به دره سیبان و دره رده محدود میشود. قلعه آغشت به کردان نیز بسیار نزدیک است و تنها ۸٫۵ کیلومتر (۱۵ دقیقه) با آن فاصله دارد.
تاریخچه قلعه آغشت: قلعه آغشت قدمت تاریخی ندارد و از زمان ساخت آن تنها حدود ۱۰ سال گذشته است. ظاهر این قلعه به دژهای قدیمی اروپاییان و رومیان شباهت دارد و به همین دلیل، بسیاری از افراد فکر میکنند که قلعه روستای آغشت یک مکان تاریخی است. از طرف دیگر قلعه روستای آغشت به قلعهای شباهت دارد که در مجموعه فیلمهای هری پاتر بود؛ از همین روی هر فردی که آن را میبیند، به یاد قلعه آن فیلم میافتد. قلعه آغشت را با نام قلعه هاگوارتز ایران نیز میشناسند. فردی بنام آقای اسدی لاری، مالک قلعه آغشت است. او در تهران سکونت دارد و این قلعه را بهدلیل علاقه و با بهرهگیری از ایدههای خلاقانه و عجیب خود و البته کمک یکی از معماران مشهور ایران ساخته است. خلاقیت و ذوق و قریحه معمار در نمای ظاهری قلعه آغشت بهخوبی قابلمشاهده است؛ نمایی که ساخت آن ۱۰ سال زمان برده است. معمار این بنا، قلعه را با الهام از سبکهای رنسانس اروپایی، یونان و روم باستان بنا کرده است. معماران سبکهای یونان و روم باستان ساختمانها را بهشکل مجموعهای از سنگ و آجر نمیدیدند و تلاش داشتند تا با تلفیق معماری و هنر، احساسات انسانها را برانگیزند و عواطف انسانی را در آنها بیدار کنند. آنها باور داشتند که معماری بنا و فضاها باید بهگونهای باشد که حس وحدت و یکپارچگی میان انسان و روح جهان هستی در بیننده القا شود. یکی از ویژگیهای مهم در معماری رنسانس، استفاده از پنجرهها و درها با تعداد بالا و بهصورت متقارن و همچنین ستونهای کلاسیک و چسبیده به دیوار بود؛ ویژگیهایی که در قلعه روستای آغشت دیده میشود. ساختمانهای دوره رنسانس معمولا چند طبقه بودند و الگوهایی تکراری در تمام قسمتهای آنها به کار میرفت. طاقها معمولا بهشکل نیم دایره بودند و از جزئیات تزئینی و مجسمههای فراوانی در طراحی نمای ساختمانها استفاده میشد. پرداختن به جزئیات در گچبریها و طراحیها از دیگر مشخصههای اصلی این نوع معماری هستند. داخل قلعه آغشت در حال حاضر بهطور کامل تکمیل نشده و هنوز در حال ساخت است. از آنجا که قلعه آغشت یک ملک شخصی است، هیچ عکاسی نمیتواند به آن وارد شود؛ بنابراین هیچ عکسی از قسمتهای داخلی این قلعه وجود ندارد و بازدید از آن برای عموم آزاد نیست. این ساختمان پنج طبقه است و در طبقه همکف آن یک استخر وجود دارد. قلعه هاگوارتز ایران در احاطه درختانی بلندی است که گاهی ارتفاع آنها به بلندای این قلعه میرسد؛ درختانی که ظاهری زیبا و در عین حال رعبانگیز به این قلعه میبخشند. قلعه آغشت را میتوان بنایی فراتر از یک اقامتگاه شخصی یا یک ویلا معرفی کرد؛ بنایی که امروز یکی از مهمترین دیدنیهای این روستا و مناطق اطراف به شمار میآید. این قلعه در سالهای اخیر تبدیل به یک لوکیشن محبوب عکاسی نیز شده است.
حمام قلعه همدان
حمام قلعه همدان با معماری ایرانی اسلامی از بناهای تاریخی و دیدنی های همدان به شمار میرود. حمام قدیمی قلعه معروف به حمام حاج محمد سعید در یکی از محلههای قدیمی و اصیل شهر همدان به نام محله قاشق تراشان یا محله قلعه، درخیابان شریعتی قرار دارد. حمام قلعه مربوط به دورهی قاجار است و مساحتی حدود ۱۵۰۰ مترمربع دارد. ۴ ستون سنگی و طاق نماهای قوس جناغی نمونهای از زیبایی معماری ایرانی در این حمام سنتی هستند. برای اینکه دسترسی به آب قنات راحت باشد و همچنین از اتلاف انرژی جلوگیری شود، حمام قلعه کمی پایینتر از سطح زمین ساخته شده است.حمام قلعه از دو بخش سرد و گرم تشکیل شده است که ورودی هشتی شکل دارد. پس از ورودی، مجسمهای تحت عنوان پاچال قرار دارد. وظیفه پاچال در حمام سنتی گرفتن هزینه حمام بوده است. بعد از عبور از هشتی، ابتدا حمام سرد و سپس حمام گرم قرار گرفته است. این حمام بخش مردانه و زنانه داشته است. در سال ۱۳۸۷ خورشیدی، حمام تاریخی قلعه مورد مرمت و نوسازی قرار گرفت. بعد از آن این حمام تغییر کاربری پیدا کرد و اکنون به عنوان موزه مردمشناسی همدان، پذیرای گردشگران و علاقهمندان است. داخل حمام نیز سفرهخانه سنتی راهاندازی شده که گروههای موسیقی در آنجا برنامههای مختلفی اجرا میکنند.
قنات ابراهیم آباد اراک
قناتها یکی از مصادیق نبوغ ایرانی در مدیریت آب به ویژه در نواحی کم بارش و خشک است که وجود آنها از قرنها پیش بیانگر غنای فکری و فرهنگی و اصالت تمدن ایرانی است. قنات ابراهیمآباد، یکی از قدیمیترین قناتهای ایران و از جاهای دیدنی اراک است که سر راه قم به اراک قرار دارد. طول آن ۱۱ کیلومتر است و از کوههای هفتادقله سرچشمه گرفته و تا روستای ابراهیم آباد ادامه مییابد و در سال ۹۳ در فهرست آثار تاریخی ملی کشور به ثبت رسیده است. به طور معمول مقنّی برای حفر چاه قنات کلنگش را که دستهاش نیم متر است، برمیدارد و دایرهای به شعاع یک متر میزند. بعد هم این دایره تا پایین ادامه پیدا میکند. اما این چاه، مخروطی شکل است؛ یعنی هر چه چاه به سمت پایین میرود، بازتر میشود. قطر دهانه میله آن حدود یک متر و قطر محل اتصال میله به کوره به حدود ۱۰ حلقه میرسد. میلههای بعدی پس از مادر چاه که تعداد آنها به ۴۰ حلقه میرسد هر کدام حدود ۱۰۰ متر عمق دارند و مادر چاه نیز دارای عمقی حدود ۱۱۰ ذرع است. آب قنات حدود ۹۶هکتار زمین را به زیر کشت میبرد. رفتن داخل این قنات، کار سختی است؛ آنها که رفتهاند از سال ۱۳۱۸تا ۱۳۷۸ (به مدت ۶۰ سال) فقط دو نفر از محلیها توانستهاند به درون مادر چاه این قنات بروند، یکی از آنها یک مقنیو دیگری از مالکین روستا بوده است. میگویند دیوارههای چاه، سنگچین شده و سنگها را با ملات کنار هم گذاشتهاند. انتهای میله چاهها در سنگ حفر شده است و دیوارهها همه آبزا است و در مورد مادر چاه اظهار میدارند که دیوارهها آبزاست و با صدای عجیبی به قعر چاه ریزش میکند. ترس از این چاه به خاطر مخروطی شکل بودن آن است که مقنیان درون آن بدون دسترسی به دیوارهها فقط معلقاند و جز صداهای وحشتناک آب و تاریکی چیزی مشاهده نمیکنند.
این قنات در دو بافت مارنی (شولاتی) و کنگلو (مرایی) یا به زبان محلی منطقه به صورت سِر (ser) ایجاد شده و با شیب ملایمی از مبداء به مظهر قنات میرسد. اولین چاه قنات که به مادر چاه شهرت دارد در محلی به نام ‘سرزا’ Sere- za در منطقه هفتاد قله و در محل پشته قبرستان قرار گرفته است. قنات ابراهیمآباد شامل یک رشته اصلی و دو رشته فرعی است که رشتههای فرعی آن در منطقه به نامهای رونا و قوشد خوانده میشوند. در طول مسیر این قنات ۳۴۸ حلقه چاه برای هوادهی و جریان روان حرکت آب ایجاد شده که ۳۱۱ حلقه آن در شاخه اصلی، ۱۵ حلقه در رشته رونا و ۲۲ حلقه در رشته قوشد قرار دارد. قنات ابراهیمآباد که با دانش بومیان و شناخت آنها از فناوری قنات ایرانی ایجاد شده از زمان شکلگیری تا کنون نقش مهمی در تأمین آب مورد نیاز کشاورزی و شرب اهالی روستای کهن ابراهیمآباد داشته و بهعنوان عنصری تاریخی با ارزش جاری، زنده است و به حیات خود ادامه میدهد. حدود ۱۰۰ هکتار از اراضی روستای ابراهیمآباد به صورت دورهای از طریق این قنات سیر آب میشود. این اثر تاریخی، فرهنگی در سدههای پنجم و ششم شکل گرفته است.
منار مسجد (مسجد خسرو شير)
منار مسجد که با نام مسجد خسرو شير نیز شناخته میشود، در روستای خسرو شیر قرار دارد. آنچه امروزه از این مسجد بزرگ بهجای مانده است، شامل جرزهای دو طرف یک ایوان به عمق ۱۱ متر و عرض ۶ متر میشود که پوشش و دیوار سمت قبله نیز فرو ریخته است. محراب اصلی مسجد، در انتهای ایوان قرار داشت که در حال حاضر، فقط بخش تحتانی آن باقیمانده است. در کنار بقایای شبستان شرقی در حدود ۶۰ سال قبل، منارهای آجری وجود داشت که بر بدنه آن، کتیبهای به خط کوفی، تزیینات آجرکاری صلیب شکسته و گره دیده میشد. علت این نامگذاری، وجود مناره مذکور است. قدمت بنای اصلی این اثر تاریخی به دوره سلجوقی بازمیگردد و دارای الحاقاتی از دوره ایلخانی نیز است.