تاریخی
آتشکده ورهرام و آتش ۱۵۰۰ ساله
یکی از تاریخی ترین شهرهای ایران، شهر یزد است که به گواه تاریخ زرتشتیان زیادی در این شهر در کنار مسلمانان زندگی می کردند. یکی از آثار تاریخی و باستانی یزد که از دوره ایران باستان به جا مانده است، آتشکده ورهرام زرتشتیان است که در حال حاضر به یکی از مکان های دیدنی تبدیل شده است و از جهت تاریخی و معماری، بنایی ارزشمند است. آتشکده ورهرام یزد محل نیایش زرتشتیان بوده است و مانند تمام عبادتگاه ها و آتشکده هایی که برای زرتشتیان وجود دارد، بی زرق و برق و ساده ساخته شده است. این بنا در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در زمینی که چند نفر از زرتشتیان آن را وقف کرده بودند ساخته شد. اهمیت آتشکده ورهرام یزد به خاطر آتشی است که درون آن می سوزد و بر اساس گفته های تاریخ شناسان، این آتش ۱۵۰۰ سال قدمت دارد و به همین جهت برای زرتشتیان از قداست زیادی برخوردار است. این آتشکده که به آتش بهرام یا آتش ورهرام معروف است، در داخل ساختمان و در اتاقی وسط عمارت قرار گرفته است که به دور از تابش نور خورشید است. این آتش ۱۵۰۰ ساله در ظرفی بزرگ و با شکوه از جنس برنز و در یک محفظه شیشه ای قرار دارد. اینجا محلی برای نیایش زرتشتیان است.
ورود به آتشکده ورهرام یزد : در سال ۱۳۱۳ بود که پادشاه ایران رضا خان، با ساخت یک آتشکده مخصوص زرتشتیان در شهر یزد موافقت کرد و معماری آن توسط مهندسان پارسی طراحی شد. این آتشگاه محل نیایش و ارتباط با خداوند بوده است و به همین دلیل ورود به آن آداب و رسوم خاصی دارد. لازم است هر شخصی که می خواهد وارد آن شود، پاکیزه باشد. زنان و مردان باید لباس های روشن بپوشند و بدون کفش وارد این محل شوند. لازم است مردان کلاه سفید به سر کنند و زنان از روسری های سفید استفاده کنند.
معماری آتشکده ورهرام یزد : معماری آتشکده ورهرام یزد به سبک هخامنشی است و البته از معماری آتشکده های پارسیان هند هم الهام گرفته است. وقتی به آتشکده وارد می شوید، باغی را می بینید که عمارتی بین آن قرار گرفته است و حوضی روبروی آن است. ساختمان این آتشکده ۲۱ متر ارتفاع دارد و در محیط آن درختان سرسبز قرار گرفته است. شاید برخی فکر کنند حوض این محوطه برای زیبایی است اما این طور نیست و برای قرار گرفتن عنصر آب در کنار آتشکده است. در جلوی ایوان آتشکده ورهرام یزد هم ستون های سنگی قرار گرفته است که به دست هنرمندان اصفهانی تراشیده شده است. کاشی کاری های این بنا هم خیره کننده است که روی آن ها نقش فروهر قرار گرفته است و هنر دست استادان یزدی است.
مسجد النبی (سلطانی) قزوین
یکی از بزرگترین و با شکوه ترین مساجد ایران است که با ۱۴۰۰۰ متر مربع مساحت از نظر گستردگی صحن و شبستان ها، شیوه معماری و استواری بنا در قزوین و ایران منحصر به فرد به شمار می رود. براساس کتیبه ها و منابع معتبر، بنیان مسجد را باید به وسیله فتحعلی شاه قاجار بدانیم هر چند بعضی صفوی بودن اساس مسجد را مطرح کرده اند . سه در ورودی شمالی، غربی و شرقی با سردرهای رفیع و شکوهمند که با کاشی های لاجوردی و خطوط ممتاز نستعلیق و ثلث آراسته اند به حیاط وسیعی باز می شوند که به شکل مربع مستطیل و از شمال به جنوب گسترده است و حوض سنگی بزرگی در میانه آن، ایوان های بلند شمالی و جنوبی را با آسمان مینایی انعکاس می دهد. چهار ایوان که با دو گوشواره در هر طرف به رواق های هشتگانه مسجد می پیوندند و تزیینات کاشی و کتیبه های نفیس را بر پیشانی خود دارند، جلوه ای خاص به مسجد بخشیده اند. هر یک از رواق های شمالی و جنوبی دارای چهار طاقنماو رواق های شرقی و غربی دارای نه طاقنما هستند که هر شبستان ۲۸ طاق کوچک دارد که وسعت هر کدام ۱۶ متر مربع است و به فاصله شش متر از همدیگر، روی ۱۸ ستون استوار شده اند. ارتفاع هر یک از ستون ها ۲۵/۲ متر است. برفراز مقصوره جنوبی، گنبد بزرگ و زیبایی به قطر دهانه ۱۵ متر قرار دارد. این گنبد به صورت دو پوسته پیوسته ساخته شده و ارتفاع تیزه داخلی آن تا کف بنا ۸۳/۲۰ و ارتفاع راس خارجی آن تا کف حدود ۲۵/۲۳ متر است.
ضخامت بدنه گنبد در پاکار نیز حدود ۷۰/۱ متر، سطح خارجی آن با کاشی پوشیده شده و دارای طرح های هندسی و خطی است. پیش از این در طرفین گنبد، مناره رفیعی قرارداشته که مادام دیولافوا به آنها اشاره کرده است. سردر شمالی مسجد بسیار مجلل و رفیع است و سرتاسرآن با کاشی های مینایی و اسلوب بدیعی تزیین گردیده و دارای کتیبه ای از کاشی لاجوردی به خط نستعلیق ممتاز به تاریخ ۱۲۰۲ هـ . ق است و به ایوانی می پیوندد که سطح زمین آن به شکل کثیر الاضلاع مخمس به مساحت ۸۲ متر بنا شده و بربالای آن ماذنه بزرگی ساخته اند. این مسجد نیز همانند مسجد جامع دارای شبستانی زیرزمینی است که اینک به عنوان کتابخانه نبویه از آن استفاده می شود.
نفیس ترین کاخ رضاشاه در رامسر
کاخ سلطنتی یا کاخ مرمر رامسر یکی از نفیسترین آثار دوران پهلوی در شمال ایران است. این کاخ به دستور رضا شاه پهلوی در سال ۱۳۱۶ به بهرهبرداری رسید و تا انقلاب سال ۱۳۵۷ به عنوان اقامتگاه خانواده پادشاهی استفاده میشد. ساختمان کاخ مرمر رامسر در میان باغی به مساحت ۶۰۰۰۰ متر قرار دارد که اولین نهالهای مرکبات اصلاح شده و گیاهان تزیینی نایاب در این باغ کاشته شدهاست و یکی از جالبترین و متنوعترین باغهای ایران است. تنها ۴ سال میزبان موسسش بود و آن هم تنها برای چند روز اقامت درسال، کاخی که به علت کثرت استفاده از سنگ مرمر به کاخ مرمر شهره شد و مکان استراحت خاندان سلطنتی و البته محل اسکان دوست و همکلاسی انگلیسی محمدرضا پهلوی بود. حسب دستور رضا خان پهلوی احداث کاخ در شهر رامسر شروع و کاخ در سال ۱۳۱۶ جهت استراحتگاه خاندان سلطنتی به اتمام رسید و کاخ مرمر رامسر تنها ۴ سال میزبان رضاخان بود و پس از آن محمدرضا پهلوی در کاخ رامسر استراحت می کردند. کاخ مرمر رامسر تا انقلاب سال ۱۳۵۷ به عنوان اقامتگاه موقت و چند روزه خاندان پهلوی استفاده میشد، البته ارنست پرون همکلاسی محمدرضا شاه در سوئیس با توجه به تجربیاتش در باغداری مدتی در این کاخ اسکان داشت. پس از وقوع انقلاب در سال ۱۳۵۷ مالکیت کاخ رامسر به عهده بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بود و در سال ۱۳۵۸ تنها به مدت ۴۵ روز بازدید از کاخ برای عموم بازگشایی شد، اما به دلیل مسائل امنیتی کاخ به مدت ۲۱ سال بدون استفاده باقی ماند!! و اقلام داخل کاخ موزه جهت نگهداری به تهران منتقل شد (البته مردم بومی اظهار می کردند بسیاری از اشیاء سرقت شد و به همین دلیل درب کاخ بسته و اشیاء باقی مانده کاخ سلطنتی رامسر به تهران انتقال داده شد). در اواخر سال ۱۳۷۷ پرونده ثبت ملی کاخ رامسر تهیه و در نهایت امر «باغ رامسر و مستحدثات واقع در آن» در اردیبهشت ماه سال ۱۳۷۸ در سیاهه آثار ملی قرار گرفت و پس یکسال مرمت و آماده سازی در سوم اسفند ۱۳۷۹ کاخ موزه رامسر (کاخ موزه مرمر) به منظور نمایش کاخ استراحتی رامسر و آثار متعلق به این کاخ و پژوهش روی آثار متنوع مربوط به حوزه ی حاشیه ی دریای مازندران گشایش یافت و با عنوان «تماشاگه خزر» به صورت موزه برای عموم قابل بازدید شد.
معماری کاخ مرمر:
کاخ موزه رامسر با مدیریت مهندس هوانس غریبیان با زیربنایی حدود ششصد متر و همکاری معماران ایرانی و آلمانی احداث شد. عمارت کاخ مرمر مستطیل شکل و در جهت شرقی، غربی دارای یک هال و تالار مرکزی و ۲ اطاق بزرگ در طرفین و حمام و سرویس است. کف اطاقها تختته و پارکت و در و پنجره ها از جنس چوب می باشد. کاخ مرمر رامسر با سنگ مرمر رگه دار اونیک مشهد به قطر ۳۰سانتی متر نما کاری شده است. حوض مدوری در جلوی کاخ رامسر احداث شده که گویی جزئی از بناست پس از طی حدود یازده پله بالاتر از حوض به ورودی اصلی از شمال می رسید. پله های ورودی شمالی که جهت ورود به کاخ تعبیه شده ، عرض آنها از پایین به بالا کم می شود، جلوه خاصی به کاخ رامسر داده، در مدخل ورودی شمالی ۴ ستون مرمری یکپارچه ۱۰ متری استفاده شده، تاج و پای ستونها حجاری شده و بدنه کل ستونها در ارتفاع به شکل ۸ قوس نیم دایره است. در سقف تراس، هال و اطاقهای اصلی طرفین هال و در فاصله بین دیوارها و سقف گچبری های زیبایی نظیر حیوانات، گیاه هان و چهره انسان (زن) به صورت غیر مشابه دیده می شود. چهره انسان در گچبریها، چهره ایرانی نیست و ظاهراً هنرمند گچکار ایرانی نبوده و حجاری ستونها و سرستونهای کاه رامسر نیز یادآور هنر هنرمندان یونانی است. هال و اطاقها دارای شومینه است که آتشخانه آن از چدن و آتش بران و اطراف آن از برنج است و اطراف شومینه، گچبری های از گل و گیاه دیده می شود. در جبهه جنوب کاخ سلطنتی رامسر که راه دیگر ورود به کاخ می باشد، دو ببر نشسته از جنس سنگ مرمر در طرفین پله های ورودی قرار گرفته است. ارتفاع کف کرسی بنا ۲ متر است و محوطه تحتانی کاخ رامسر خالی است که بدین ترتیب یک طبقه زیرزمین بوجود آمده است. البته بازدید از زیرزمین کاخ امکان پذیر نبوده و سوال در این باره هم انگار جرم است! سقف زیرزمین برای جلوگیری از پیش آمدهای زلزله تیر گذاری و بتون شده است. در باغ رامسر ۵ عمارت دیگر بنا شده (۳ عمارت در جنوب شامل حمام ، انباری و تاسیسات و در ۲ عمارت در شمال واحد سرایداری و نگهبانی است) حمام قدیم کاخ رامسر تنها در زمان رضاخان مورد بهره برداری قرار گرفته و بعد از آن در سال ۱۳۲۰ در داخل عمارت کاخ، حمام جدیدی بنا شد، حمام قدیمی شامل خزینه آبگرم، خزینه آب سرد (سربین و رخت کن) ، حوض سربین و … بوده و منبع گرمایش آن آتش خانه با سوخت هیزم می باشد و آب آن از چشمه واقع در جنوب غربی محوطه تامین می شده، البته متاسفانه در جوار حمام باغ رامسر کافی شاپ و رستورانی با مصالح آجر و ایرانیت بنا شده است!! و عمارت انباری به محل فروش صنایع دستی تبدیل شده و یک آلاچیق چوبی در شرق فروشگاه نیز برای فروش سوغات احداث شده و در نهایت در جنوب شرق باغ رامسر سرویس بهداشتی برای بازدیدکنندگان تعبیه شده است. نکته جالب در طراحی معابر این باغ به گونه ای است که شما به صورت مستقیم نمی توانید به کاخ وارد شوید و راه ورودی از دو سمت شرق و غرب دیده شده است و مسئله پیچ حجاب ایرانی در این باغ به خوبی رعایت شده است. مسیرها با شن و ماسه کفپوش شده و با شمشاد و انواع گلهای دیگر تزئین شده است.
آدرس کاخ رامسر: استان مازندران، شهر رامسر، خیابان شهید رجایی (سخت سر سابق)، غرب هتل رامسر.
مسجد کرسی محلات
این بنا در روستای بیجگان محلات در استان مرکزی واقع گردیده و از آثار دوره صفوی است . این مسجد به ابعاد ۱۰×۱۴ متر، از خشت و گل و با پوشش مسطح تیرپوش ساخته شده است . پوشش بنا بر روی سه ستون چوبی قطور قرار گرفته است . مسجد دارای دهلیزی دوطبقه است که غرفه های آن به جانب مسجد گشوده می شوند و ضلع شمالی آن را سه ارسی پوشانده است. در جدار شرقی مسجد، درون طاقچه ای، لوحی سنگی نصب شده که بر آن به خط ثلث برجسته ، عبارات ذیل حجاری شده است : ” قد بنی هذاالمسجد الرفیع فی ایام السلطنة السلطان سید الاعظم الخاقان الافخم السلطان بن السلطان ابوا لمظفر السلطان شاه طهماسب الصفوی الحسینی بهادرخان خلدالله تعالی ملکه و سلطانه خادم الفقراء خواجه امیر احمد بن خواجه محمد بن الشیخ البیجقانی فی منتصف شهر شعبان سنة اثنتین و ستین و تسعمائه ”
قلعه یزدگرد کرمانشاه
دالاهو، بر فراز یکی از بلندترین قلههایش دژی دارد به یادگار مانده از ایران باستان که از زیباترین نقاط باستانی کشور محسوب میشود.هنگامی که از شرق روستای بانزرده در منطقه ریجاب استان کرمانشاه به سوی کوههای سر به فلک کشیده دالاهو پیش میروی، پس از طی جنگلهای سرسبز بلوط و قدری کوهپیمایی در هوای تازه و فرحبخش کوهستان و گذر از چند قله کوچک مجموعه قلعه یزدگرد را میبینی که مسلط و مقتدر، دشت ریجاب را زیر پای خود دارد. قلعه یزدگرد که افسانههای بیشماری را در ذهن اهالی دالاهو نقش داده، از آنجا نامگذاری شد که مردمان این خطه باور کردند که یزدگرد و دخترش شهربانو پس از ورود اعراب به ایران در این قلعه مأمن گرفتهاند. بر اساس اولین تحقیقات و کاوشهای باستانشناسی در این منطقه، زمان ساخت این مجموعه به دوره ساسانی نسبت داده شده، اما کاوشهای بعدی نشان داد که بسیاری از بناهای این محوطه دستساخت اشکانیان است. مجموعه قلعه یزدگرد که از سمت شمال غرب با پرتگاه تندی به جلگه ذهاب و از طرف شمال و شرق به صخرههای پلکانی دالاهو محدود میشود با وسعت تقریبی ۴۰ کیلومترمربع یکی از مستحکمترین قلعههای ساخت شده در ایران است. حصارکشی اطراف آن، محصور بودن از ۳ طرف توسط موقعیت طبیعی و دیدهبانی قوی قلعه، دسترسی دشمنان را به آن غیرممکن میساخته است.
این مجموعه تاریخی شامل محوطههای زیر است :
۱ـ دیوار گچی (خطی از استحکامات به طول ۵/۲ کیلومتر و عرض ۲ تا ۴ متر که با قلوه و لاشه سنگ همراه ملات گچ ساخته شده است.
۲ـ آشپزخانه (در انتهای پایین دیوار مجموعهای از استحکامات قرار دارد و به احتمال زیاد محل استقرار سربازان میباشد.
۳ـ دروازه
۴ـ جای دار در حال حاضر بین باغهای روستای زرده قرار دارد
۵ـ تپه رش که در زبان کردی به معنای تپه سیاه است و محل کشف مقدار زیادی سفال از دورههای مختلف میباشد.
۶ـ قلعه یزدگرد (در بلندترین ارتفاعات دالاهو قرار دارد که با حصاری از برجهای نیمدایره که با فاصله ۶ تا ۱۶ متر از یکدیگر محصور شده است).
۷ـ گچ گنبد (این محوطه به نام میدان شناخته میشود و وسعتی حدود ۸۰۰ ×۴۰۰ متر دارد. اطراف این مجموعه را حصاری با برجهای نیمدایره شکل در برگرفته که در قسمت جنوبی آن پردیس و در قسمت شمالی آن کاخی به چشم میخورد که تزئینات گچی منحصر به فردی از داخل آن به دست آمده.
۸ـ قلعه داور (این بنا در داخل روستای بان گنبد قرار دارد و آتشکدهای از دوران ساسانی بوده و در دوران اسلامی به کارگاه شیشهگری تبدیل شده است.
۹ـ نقارهخانه
۱۰ـ آسیاب.
مجموعه قلعه یزدگرد با اینکه از نظر معماری و ارزشهای تاریخی و طبیعت بکر منطقه از اهمیت خاصی برخوردار است، اما آنچنان که شایسته است معرفی نشده به طوری که تعداد زیادی از کرمانشاهیان از وجود آن یا آگاه نیستند یا اطلاعات کمی در مورد آن دارند. این قلعه جزو بناهای ملی ما قلمداد میگردد و از اماکن کمنظیر و جذاب برای علاقهمندان به تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم است.