تاریخی
باغ و عمارت اکبریه، میراث جهانی در بیرجند
باغهای تاریخی استان خراسانجنوبی، ویژگیهای منحصر به فردی دارند که همین ویژگیها موجب شده یکی از باغها به نام باغ اکبریه در میراث جهانی به ثبت برسد. باغ و عمارت اکبریه مجموعه تاریخی در انتهای خیابان معلم در مرکز استان یعنی بیرجند و در داخل محدودهی روستای تاریخی اکبریه قرار گرفته است. تفاوت ویژگیهای معماری در بخشهای مختلف این بنا نشاندهندهی ساخت بنا طی چند دوره است به نحوی که ساخت این مجموعه از اوایل دوره قاجار تا اواخر این دوره و در چند مرحله انجام شده است. این مجموعه شامل چند عمارت است که هرعمارت شامل طبقات متعددی است که بهوسیله دالانهای متعدد به یکدیگر راه دارد. در بخشهایی از این اتاقها، تزئینات گچی دیده میشود و بخشهایی از آن نیز فاقد هرگونه تزئین است. همچنین درهای موجود در این عمارت چوبی بوده که با شیشههای رنگی تزئین شدهاند. وجود درختان بلندقامت کاج در دو طرف خیابان اصلی عمارت مرکزی این مجموعه، بر زیبایی و طراوت باغ و نمای آن افزوده است. در طبقهی همکف عمارت مرکزی، تالار زیبا با تزئینات گچی با طرحهای اسلیمی و دربهای چوبی وجود دارد همچنین میانهی خانه این عمارت در قسمت ساختمان مرکزی آن قرار دارد. بخش اداری این عمارت که جدیدترین قسمت آن است، در اوایل دورهی پهلوی احداث شده، درختان و گیاهان استفاده شده در این باغ به دو نوع کلی تزئینی و میوهدار تقسیم می شوند که شامل درختان کاج، بوتههای شمشاد همچنین درختان زردآلو، پسته، انار و توت است. از بخش مرکزی که در دوره قاجار احداث شده بهعنوان موزهی باستانشناسی و مردمشناسی استفاده میشود. بخش ساخته شده در دورهی پهلوی کاربری اداری دارد و بالاخره دیگر بخشها بهعنوان سفرهخانه و چایخانه سنتی اختصاص یافته است.
کلیسای نرسس
کلیسای نرسس مربوط به دوره صفوی است و در اصفهان، جلفا، محله سنگتراشها ، کوچه سنگتراشها واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۰۸۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. کلیسای نرسس مقدس واقع در محلهٔ کوچر در ۱۶۶۶ م بنا شده. پلان کلیسا مستطیل شکل در جهت شرقی ـ غربی است. بنا دو گنبد دارد که گنبد غربی قوسی شکل و فاقد نورگیر اما گنبد مرکزی بزرگ تر و دارای هشت نورگیر است. محراب کلیسا با دو اتاقک چهارگوش در دو طرف آن در قسمت شـرقـی بـنا واقـع شـده. مـصـالـح بـه کـار رفـتـه در ساختمان عبارت اند از خشت و آجر. دیوارهای داخلی با گچ پوشانده شده و فاقد نقاشی است. برج ناقوس در قسمت جنوب غربی ساختمان و بر روی سقف آن قرار گرفته و در ۱۸۸۹ م بنا شده. دیوارهای خارجی کلیسا با نمای آجری دارای قاب بندی هایی زیباست و در آن از پنجره هایی به سبک ایرانی استفاده شده. ورودی های جنوبی آن نیز دارای قاب سنگی با حجاری ای زیباست که در آنها از نقش صلیب هم استفاده شده است.
کندوله؛ روستایی از آل بویه
کندوله یکی از ۱۴ روستای هدف گردشگری استان کرمانشاه در شهرستان صحنه است که در ۶۲ کیلومتری شهر صحنه و ۸۰ کیلومتری مرکز استان کرمانشاه قرار دارد. این روستای زیبا از شمال به کوه «کوله بزرگ» و «دره قلعه»، از غرب به کوه «۱۶تپه» و از جنوب به کوه «پیر آفتاب» محدود میشود. روستای کندوله در ناحیه کوهستانی استقرار یافته و آب و هوای آن معتدل و کوهستانی است. در واقع از آنجایی که کندوله در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است بهترین زمان سفر به این روستا در دو فصل اول سال است.
معابر پهن و مشجر : روستای کندوله در کوهپایه استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکز دارد. این روستا معابر عریض دارد و در برخی از آنها درختان بلند و نهرهای آب، فضای دلپذیری را به وجود آورده است. تاکستانهای زیبا و متعددی که در فصل تابستان خوشههای انگور از تاک های آن آویزان میشود، مناظری بسیار جذاب پدید میآورد، همچنین باغات پلکانی واقع شده در دامنه کوه بر غنای این مناظر افزوده است.خانههای روستاییان از نوع معیشت و فعالیت روستاییان متأثر شده و غالباً دارای ایوان هستند. عمده مصالح به کار رفته در خانهها، خشت و گل است که هنرمندانه به کار گرفته شدهاند. دیوار خانههای خشتی به دلیل سرمای سخت زمستان ضخیم است و در قاب روزنهها پنجرههای کوچکی تعبیه شده است. سقف خانهها مسطح و با تیرهای چوبی و اندود کاهگل پوشیده شده است. در ساخت خانههای جدید از مصالح مقاوم آهن، گچ، آجر و سیمان استفاده میشود. انواع درختان شامل کیکم، بلوط، گویج، بلالوک، ارژن و همچنین پونه، گل گاو زبان، گل کبود، گل ختمی، بومادران و گون که مصارف دارویی نیز دارند، دشت دینور را به ویژه در بهار و تابستان به بهشتی زیبا مبدل میسازند. این دشت زیستگاه انواع پرندگان و جانورانی مانند کبک، تیهو، گرگ، روباه و خرگوش است.
روستایی از آل بویه : برخی بناهای روستا را به «آل بویه» نسبت میدهند و گفته می شود این محل در اصل مکان قلعه «رکن الدوله» بوده که بعدها به صورت کندوله درآمده است. این نام در تلفظ محلی «کنوله» نامیده میشود. البته بنا به روایتی دیگر «کند»در زبان ترکی به معنای ده است و چون این ده مرکز حکومت (الدوله) و جایگاه شاهزادگان ساسانی بوده به اختصار به کندوله تغییر نام یافته است.
زیارتگاه های کندوله : بناهای «امامزاده پیرافته»، «قلعه مردان» و آثار باقی مانده دیگر نشانگر قدمت و سابقه تاریخی این روستاست. بر فراز تپه بلند «پیرافته» بقعه امام زاده پیرافته قرار دارد که از بناهای روستا به شمار می رود. همچنین در حوالی دهکده کندوله بقعه «نوربخش» واقع شده که محوطه اطراف آن به عنوان گورستان روستا مورد استفاده قرار می گیرد. «قلعه مروان» نیز بر بالای کوه دره «قه لا» در شمال شرقی کندوله واقع شده و مردم کندوله معتقدند که این قلعه محل پنهان شدن مروان خلیفه اموی بوده است.
اهالی روستا : مردم روستای کندوله به زبان کردی هورامی سخن می گویند، آنان مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. شاید بد نباشد بدانید که الماس خان کندولهای از شاعران نامدار این روستاست که دارای اشعاری زیبا و معنادار است. درآمد اکثر مردم روستا از باغداری و دامداری تامین میشود که در این روستا نیز قالیبافی رواج دارد. در واقع مهمترین صنعت دستی و هنری مردم روستا، بافت انواع قالی، با طرح های بومی (برگرفته از طرح های کردی) و طرح های غیربومی است که جنبه صادراتی دارند.
چی بخوریم؟ از انواع غذاهای متداول در روستای کندوله میتوان به دوغینه که با بلغور گندم و دوغ ترش پخته میشود؛ آش شلغم که با شلغم، آب انارو بلغور گندم تهیه میشود؛ آش ترش که با حبوبات و سبزیهای معطر و دوغ پخته میشود و همچنین به نوعی دلمه محلی اشاره کرد. علاوه بر این ها، شیره، کره، ماست، پنیر و روغن حیوانی و… از فرآوردههای لبنی کندوله هستند که به شیوه سنتی تهیه می شوند و خوردنشان در سفر به این روستا خالی از لطف نیست.
چطور برویم؟ روستای کندوله از طریق شهرهای کرمانشاه، صحنه و کامیاران قابل دسترسی میباشد و جادههای منتهی به این روستا از شهرهای مزبور مناسب و آسفالت است.
آشنایی با شهر نجف اشرف
نجف نام شهری در کشور عراق است. شهر نجف آرامگاه امام علی (ع) نخستین امام شیعیان میباشد و به همین دلیل هر سال سیل عظیمی از زائران از اقصی نقاط جهان به سمت خود جلب می کند. اگر می خواهید در مورد شهر نجف بیشتر بدانید این مقاله آسمونی را حتما مطالعه نمایید چرا که مطالب بسیار کاملی در مورد شهر نجف اشرف برای شما عزیزان عنوان می کنیم. این شهر مرکز استان نجف است و از مقدسترین شهرهای شیعیان و مرکز قدرت سیاسی شیعیان در عراق بشمار میرود. نجف همواره محل تردد و اقامت زائران و نیز مشتاقان علوم دینی است که این عامل در رونق تجارت آن تأثیری بسزا دارد. این شهر مدت زیادی در مسیر کاروانهایی قرارداشته که برای انجام مناسک حج از راه خشکی عازم مکه ومدینه بودند. این ویژگی نیز در ارتباط نجف با شهرها و مراکز تأثیر زیادی داشته است. در نجف صنعتهای مختلفی رونق داشته، منسوجات نجف مشهور و عبای نجفی، مرغوب و مطلوب بسیاری از خریداران است که به دلیل تولید فراوان به شهرهای دیگر عراق نیز صادر میشود. بازرگانی نجف رونق فراوان داشته و تاجران حجاز، نجد، عمان، یمن و کویت با آن شهر در ارتباطاند. نجف در ۱۶۰ کیلومتری جنوب بغداد در مختصات °۳۱٫۹۹ شمالی و °۴۴٫۳۳ غربی قرار گرفته و جمعیت آن ۵۸۵٬۶۰۰ نفر برآورد شدهاست. شهر نجف از لحاظ جغرافیایی در نزدیکی شهر کوفه قرار گرفتهاست. نزدیکی شهر نجف و کوفه به نحوی است که نمیتوان این دو شهر را از همدیگر مجزا دانست. در متون تاریخی، اسامی گوناگونی برای نجف ذکر شده است از جمله غری یا غریان، مشهد، نجف اشرف، الطور، الطهر، الجودی، الربوه، بانقیا و اللسان. نجف مشهورترین نام شهر میباشد که پس از آن صفت اشرف نیز اضافه میگردد و مجموعاً نجف اشرف گفته میشود. نجف واژهای عربی است که به معنای منجوف میباشد. منجوف مکانی است مستطیل شکل و مرتفع که آب دراطراف آن جمع میگردد ولی بر سطح آن جاری نمیشود. وضعیت جغرافیایی شهر نجف که مستطیل شکل بوده و از زمینهای پیرامون بلندتر است موجب شده این نام بر آن نهاده شود.
نجف از پنج محله تشکیل میشود که عبارتند از:
- العماره
- الحویش
- البراق
- المشراق
- الغازیه
هوای نجف در تابستان گرم و خشک است و اهالی آن بهسردابهای زیرزمینی پناه میبرند تا از گرما در امان باشند. چنانچه بادهای گرم بوزد حرارت به ۴۶ درجه میرسد. درزمستان نیز سرمای گزنده و سوزناکی دارد و سرمای شهر بدان اندازه است که آب یخ میبندد. در عهد ساسانی در اطراف نجف دریاچهای وجودداشته که پس از ظهور اسلام خشک گردیده، بعدها دوبارهدریاچهای پدید آمده، که تا حدود یک قرن پیش نیز وجودداشته ولی دولت عثمانی آن را خشکانیده است .
-
پس از سوقصد و کشته شدن علی بن ابی طالب توسط ابن ملجم طبق وصیت وی، او به طور ناشناس در منطقهای نزدیک به شهر کوفه دفن شد. چنین روایت شده که بیش از صد سال بعد، خلیفه عباسی، هارون الرشید، به شکار گوزن در خارج کوفه رفت و گوزن به محلی پناه برد که در آن محل سگهای شکاری او را دنبال نکردند. در پرس و جو که راز این مکان چیست، به هارون الرشید گفته شد که آن محل دفن علی است. هارون الرشید بعد از اینکه این امر توسط جعفر بن محمد تأیید شد، دستور داد که مقبرهای در همان محل ساخته شود و در زمان کوتاهی شهر نجف در اطراف مقبره رشد کرد. مکان دیگری که ادّعا میشود مدفن علی بن ابی طالب است، شهر مزارشریف در افغانستان میباشد.
به غیر از قبر علی بن ابیطالب، در شهر نجف اماکن مقدسه دیگری نیز وجود دارد که به شرح زیر میباشد:
- قبر آدم پیامبر
- قبر نوح پیامبر
- قبر هود پیامبر
- قبر صالح پیامبر
- مسجد حنانه
- مسجد سهله
- قبر کمیل بن زیاد نخعی
- قبرستان وادی السلام
صنایع دستی دزفول،تاریخی دیرپا
سابقه صنایع دستی را در دزفول باید از زمانی بدانیم که مهارتهای فردی با استفاده از اندیشه و خلاقیت، دستان پرتوان و سواد اولیه، انسان را به ساخت وسایل مورد نیازش وادار کرد.بر حسب نوشتههای پروفسور گیرشمن، در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد در کوههای شمال خوزستان مردمانی زندگی میکردند که با فن سفالگری و بافندگی آشنایی داشتهاند. با توجه به این که کوههایی که در موقعیت جغرافیای شهرستان دزفول قرار دارند جزو کوههای مذکور میباشند به رایج بودن این گونه مهارتها که امروز به آنها صنایع دستی گفته میشود پی خواهیم برد. این مصنوعات روزگاری مصرفی بودند و سپس برای معاملات پایاپای استفاده شدند و در نهایت به عنوان شغل و حرفه درآمدند.راستههای متعدد در بازار قدیم، نام برخی محلهها، مساجد و القاب خانوادگی شهروندانی که از پیشههای صنایع دستی اقتباس گردیده، نشان از غنا و توانمندیهای صنایع دستی این شهرستان است. با اندکی تامل در پیشینه این مشاغل در دزفول به قریب ۶۰ حرفه پی خواهیم برد که جمعیتی حدود یک ششم شاغلان و کاسبکاران روزگار خود را در این شهر شامل بوده است.
صاحبان این حرفهها تولیدکنندگان کلیه مصنوعات مورد نیاز مردم این خطه اعم از پوشاک، لوازم خانه، وسایل زندگی، تجهیزات و ابزار پیشهوران بودهاند. به طور کلی آنچه در منزل، مسجد و محل کسب مورد بهرهبرداری قرار میگرفت توسط صنعتگران صنایع دستی دزفول ساخته میشد. هیچ کالایی برای مصرف مردم به این منطقه وارد نمیشد بلکه دزفول تامینکننده کالاهای مورد نیاز شهرهای اطراف و استانهای همجوار بوده است. حتی کالاهایی به هندوستان و اروپا و مقنعه و سفال به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس صادر میگردید. باید خاطرنشان کرد انواع حرفههای صنایع دستی از گذشته تا به امروز در این شهرستان بافتههای اداری، بافندگی سنتی، نمدمالی، سفالگری، فلزی و آلیاژی، زیورآلات سنتی، سنگتراشی، کاشی، شیشهگری، خراطی، ریزهکاری چوب، محصولات حصیری، فرآوردههای چرم و پوست، بافتنی، قلمزنی، معرقکاری، چاپهای سنتی و سایر فرآوردههای دستی است. گستردگی حرفهها در این شهرستان چنان بوده که از ۲۴ گروه طبقهبندی در کل کشور، دزفول در ۱۸ گروه قریب ۶۰ نوع حرفه داشته است. نام محلهها، مساجد، مکانها و القاب مشهور تاییدی است که این ادعا را به سندی زنده مبدل میسازد. تعدد رشتهها و کثرت صنعتگران موجب گردید تا دزفول به عنوان قطب صنایع دستی استان خوزستان محسوب شود. علاوه بر آن مصنوعات از چنان کیفیتی برخوردار بودند که فروش آنها از محدوده جغرافیایی شهرستان و استان گذشته و به دیگر استانها گسیل داده شده و حتی برخی اقلام نیز صادر شدهاند.