گاوخونی در ذهن شما شبیه چه جور جایی است؟ باتلاقی مکنده و خطرناک که بوی خون را برایتان تداعی می کند یا صحرای بی آب و علفی که گوشه گوشه اش را جسد گاوهای غرق در خون پر کرده اند!؟ اگر شما هم ذهنیت محو و مبهمی درباره گاو خونی دارید، باید جای تمام این تصورات را با یکی از زیباترین و توریستی ترین مناطق ایران عوض کنید! تالابی که فراتر از تعاریف کتاب های جغرافیای دبستان، سهمی بیشتر از  بیابان و آبرفت و خاک حاصلخیز از طبیعت برده است و هر سال گردشگران و کویرنوردان داخلی و خارجی زیادی را برای دیدنش راهی استان اصفهان می کند. گاوخونی پر از افسانه است. افسانه هایی از مرگ آدم ها و بلعندگی باتلاق که اگر باورشان کنید، هیچ وقت حاضر نیستید سفر به این باتلاق را با جانتان تاخت بزنید! گاوخونی یکی از بکرترین چشم‌اندازهای طبیعی استان اصفهان است که در تمام این سال ها، تاوان موقعیت جغرافیایی و مشکلات دسترسی را داده است. تالابی که اگرچه این روزها با رشد بیابان زایی در ایران به زیبایی گذشته نیست، اما هنوز هم انگار تکه ای از بهشت است که در دل کویر جا خوش کرده. گاوخونی در آستانه ورود به کویر قرار دارد. جایی در مرز میان اکوسیستم‌ آبی با خشکی… و شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که از مجموع ۲۰۰ تالاب کشور، ۱۹ تالاب آن جزو  مهم ترین تالاب‌های بین‌المللی هستند که گاوخونی یکی از آنها به شمار می‌آید. تالابی که با چشم‌اندازهای زیبا، صید و شکار مجاز پرندگان، پوشش جنگلی در بخش شمالی و پرواز دست جمعی پرندگان کمیاب، می تواند فرصت خوبی برای لذت بردن از یک سفر کوتاه باشد. اگر به گاوخونی سفر کنید، می توانید گورخر، کل، بز، میش، قوچ وحشی، خوک، گراز، انواع مار، مارمولک، سوسمار، گرگ، شغال، روباه شنی، کفتار، لاک‌پشت، بزمجه، افعی شاخدار، جبیر، خرگوش و انواع خفاش را ببینید که در این تالاب پناه گرفته اند. این البته به جز حیواناتی است که بعد از احداث سد زاینده‌رود بر روی رودخانه و مهار آب آن از بین رفته و نابود شده‌اند. به این فهرست باید قو، فلامینگو، خوتکا، کاکایی، حواصیل، سلیم، اگرت و چندین پرنده دیگر را هم اضافه کنید تا باور کنید که گاوخونی، قلب زنده ای است که زیر پوست کویر نفس می کشد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که از مجموع ۲۰۰ تالاب کشور، ۱۹ تالاب آن جزو  مهم ترین تالاب‌های بین‌المللی هستند که گاوخونی یکی از آنها به شمار می‌آید.

افسانه های مرگ : گاوخونی پر از افسانه است. افسانه هایی از مرگ آدم ها و بلعندگی باتلاق که اگر باورشان کنید، هیچ وقت حاضر نیستید سفر به این باتلاق را با جانتان تاخت بزنید! اما اگر از بومیان منطقه حقیقت را بپرسید، جنگل ها و نیزارهای شمالی را نشانتان می دهند که در هم فشردگی شان راه  برگشتن را بر مسافران بسته و آن ها را گرفتار کرده است. با این حال، باید بدانید که سفر به گاوخونی این حسن را دارد که علاوه بر تماشای طبیعت دلنشین و شگفت انگیز باتلاق، می توانید جاذبه های گردشگری منطقه را هم ببینید. بنابراین اگر به عزم گاوخونی راهی اصفهان شدید، سری هم به شهر ورزنه، پل قدیمی ورزنه، کبوترخانه‌ها، مسجد جامع و منطقه شاخ کنار و کاروانسرای رباط عباسی و … بزنید. اما در غرب ورزنه روستای قورتان هم واقع شده که دیدن آن خالی از لطف نیست. روستایی که در آن قلعه قدیمی سلاجقه قرار دارد و مسجد جامع دو طبقه روستا در این قلعه قرار گرفته است. این قلعه که در گذشته یکی از قلعه های نظامی منطقه بوده است، این روزها بیشتر کاربردی عبادی و مذهبی دارد و علاوه بر مسجد، در سال های اخیر حسینیه ای هم به آن اضافه شده است. حسینیه ای که البته چندان از نظر معماری خوشایند طبع نیست و خیلی از گردشگران معتقدند معماری آن، زیبایی قلعه را مخدوش کرده است. پل قدیمی ورزنه هم یکی دیگر از جاذبه‌های میبد است. این پل آخرین پل رودخانه زاینده‌رود است که بعد از آن انشعابات فرعی، رودخانه (مصب) و سپس تالاب پدید می‌آید. پل ورزنه ۱۰دهانه دارد و مثل دیگر پل‌های قدیمی اصفهان، از آجر و ساروج ساخته شده است.  این پل در گذشته مسیر حرکت کاروان‌‌هایی بوده که از طریق جاده ابریشم از کویر مرکزی ایران می‌گذشتند و همین مهم ترین دلیل وجود کاروانسراهای فراوان در اطراف پل است.

 بهترین زمان سفر : بهترین زمان بازدید از گاوخونی، اوایل بهار است که آب و هوای منطقه، به دمای مطلوبی رسیده است. پاییز و اوایل زمستان هم گزینه های خوبی برای سفر به گاوخونی هستند به خصوص که‌ در این زمان با سرد شدن هوا در نقاط شمالی، مهاجرت هزاران پرنده به تالاب آغاز می‌شود و شما می توانید شاهد یکی از زیباترین صحنه های عمرتان باشید. اما به هر حال باید سختی بارندگی و خاکی بودن بخشی از مسیر  را به جان بخرید. با این حال، زمستان فصلی نیست که برای سفر به باتلاق گاوخونی مناسب باشد. بارندگی زیاد و بارش برف در کوه های اطراف، سختی راه را برایتان زیاد خواهد کرد. به خصوص که به دلیل سرمای هوا خبری هم از پرندگان مهاجر نیست و احتمالا بخش مهمی از لذت سفر را از دست خواهید داد.

جايی بسيار دور از شهرهای شلوغ درست نزديك به مركز پهنه ی ايران و در ميانه ی كويری پهناور منطقه ای كوچك در ميان شنهای روان به نام روستای مصر واقع شده است . روستايی كه درست مثل خود كوير شگفت انگيز وحيرت انگيز. روستای مصر در۴۰ كيلومتری شرق جندق و ۵۰ كيلومتری شمال خور از توابع استان اصفهان قرار دارد. از نقاط ديدنی اين منطقه اميرآباد در فاصله ۲ كيلومتری روستای مصر دارای تپه های شنی و پوشش گياهی غنی از درختچه های گز و تاق و نخلهای زيبا می باشد كه مناظر بسيار زيبايی را پديد آورده است . روستای فرحزاد در شمال روستای مصر نيز دارای نخلستانهای زيبا می باشد كه توسط شنهای روان محصور گشته است .
از نقاط ديدنی اين منطقه می توان به درياچه نمك خور و كوير طبقه واقع در ۵۰ كيلومتری جاده خور- طبس روستای گرمه روستای محمدآباد روستای عروسان جاده كاروان گذر عروسان – بيدستان جاده آف رود ابراهيم زهرا ريگ كله و كوير مركزی اشاره كرد. پوشش گياهی خاص مصر به اين كوير زيبايی شگفت انگيزی بخشيده است . گله های شتر و شتر سواری در لابه لای تپه های ماسه ای مصر يكی ديگر از جلوه های كوير برای مردم شهريست. موتور سواری با موتور چهارچرخ مخصوص كوير نوردی واقع در كوير مركزی ايران روستای فرحزاد مصر هم يكی ديگر از جذابيت های اين منطقه است . در روستای فرحزاد واقع در سه كيلومتری روستای مصر خانه ای روستايی وجود دارد كه اداره ی آن به عهده ی خانواده طباطبايی است . اين خانه ی قديمی به سبك سنتی بازسازی شده ومدتی است كه پذيرای مسافران كوير می باشد.

کاروانسرای رباط شرف به سبک معماری شیوه رازی ساخته گردیده و نام معمار آن استاد محمد طرائقی سرخسی ذکر شده است . کاوانسرایی در ۴۵ کیلومتری شهر سرخس که در کهن ترین متون جغرافیای اسلامی از رباط به عنوان آبگینه یاد کرده اند . طبق مدارک و متون تاریخی بانی بنای فعلی “شرف الدین ابوطاهربن سعدالدین عل القمی” است که مدتی حکومت مرو و سرانجام صدارت سلطان سنجر را بر عهده داشت . با توجه به کتیبه موجود بنای رباط به سال ۵۴۹ هجری قمری در زمان سلطان سنجر سلجوقی با مصالح آجر و گچ ساخته شده است و بی شک یکی از شاهکارهای هنر ایرانی به شمار می رود.
این بنا در حاشیه جاده قدیم نیشابور – سرخس (جاده ابریشم) و ۶ کیلومتری جاده سرخس – مشهد قرار دارد . بعد از تپه های کم ارتفاع روستای شورلق ، این بنا در میان بیابانی ساکت و آرام خودنمایی می کند . شکل این رباط از دور به یک قلعه بزرگ شبیه است اما از داخل به مانند یک کاخ جلوه می کند . گچبری های رباط شرف از جالب ترین نمونه های این هنر در سده ششم هجری است تا جایی که کتیبه های حاشیه محراب های دو نماز خانه کاروانسرا ، با بهترین کتیبه های محراب های مساجد ایران ، از لحاظ زیبایی و طرح برابری می کنند.