دی, ۱۳۹۶

 

زیباترین مسجد شیراز

20485555

مسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز است که در محله گود عربان و در جنوب خیابان لطفعلی خان زند و در نزدیکی امامزاده شاه چراغ قرار گرفته است. مسجدی که شاید زیباترین مسجد شیراز باشد و تماشای آن با شیشه های رنگی، طاق های بلند و کاشیکاری های زیبایش، یکی از آرزوهای هر جهانگردی به حساب بیاید. این بنا به دستور میرزا حسن علی ملقب به نصیرالملک که یکی از بزرگان سلسله قاجار بوده ساخته شده است. معماری آن کار محمد حسن معمار بوده و مدت ساخت آن حدود ۱۲ سال و از سال ۱۲۵۵ تا ۱۲۶۷ خورشیدی به طول انجامیده است. مسجد نصیر الملک از نظر کاشیکاری و مقرنس کاری از زیباترین مساجد ایران است. مسجد دارای صحن وسیعی می باشد که در سمت شمال آن قرار دارد. در ورودی دارای طاق نمایی بزرگ استظ¬ که سقف آن با کاشی‌های رنگارنگ مزین گشته است.مسجد دارای دو شبستان شرقی و غربی است. شبستان غربی که پوشش آجری دارد و بیشتر روی آن کار شده و زیباتر استظ¬ طاق این شبستان روی ستون‌ها سنگی و با طرح مارپیچ روی آن در دو ردیف شش‏تایی و به تعداد ۱۲ عدد به نیت ۱۲ امام قرار گرفته است. این شبستان دارای ۷ درگاه است که آن را با ۷ در چوبی با شیشه‌های رنگارنگ به صحن مسجد مرتبط می‌کند. سنگتراشی و تزیین این شبستان الهام گرفته شده از مسجد وکیل شیراز است. طاق و دیوارهای این شبستان با کاشی کاری‌های زیبا تزیین شده است.کف آن با کاشی‌های فیروزه‌ای و سقف آن با نقش گل و بوته و آیات قرآنی مزین گشته است. این شبستان در واقع شبستان تابستانه محسوب می‌شود. در سمت شمالی مسجد طاق نمایی به نام طاق مروارید وجود دارد که تمام سقف داخل و بیرون آن کاشی کاری رنگارنگ شده است و روی آن آیات قرآنی نوشته شده است. در دو طرف این طاق‌نما ۲ طاق کوچکتر نیز وجود دارد
مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که شبیه هم نیستند و ایوان شمالی زیباتر از ایوان جنوبی است. ایوان شمالی دارای ۳ نیم طاق در ۳ طرف است و از سمت چهارم به صحن راه دارد. این ایوان داری ۴ غرفه است و سقف میانی آن با مقرنس کاری و کاسه سازی پنج کاسه مزین شده است.ایوان جنوبی نیز دارای ۲ گلدسته است و در حیاط آن نیز حوضی مستطیل شکل و سنگی با فواره وجود دارد. در سمت شمالی مسجد طاق نمایی به نام طاق مروارید وجود دارد که تمام سقف داخل و بیرون آن کاشی کاری رنگارنگ شده است و روی آن آیات قرآنی نوشته شده است. در دو طرف این طاق‌نما ۲ طاق کوچکتر نیز وجود دارد. در سمت جنوب نیز طاقی وجود دارد که ارتفاعش کمتر از طاق مروارید است و تمام سطح بیرونی و داخلی آن کاشی‏کاری شده و سقف آن نیز مانند طاق شمالی مقرنس‏کاری شده است. روی آن نیز دو گلدسته وجود دارد که در ورودی این دو گلدسته دو طاق نمای کوچکتر در دو طرف طاق اصلی وجود دارد. شبستان شرقی که به زیبایی شبستان غربی نیست، شبستان زمستانه به حساب می‌آید دارای هفت ستون بدون طرح و ساده است و در یک ردیف در وسط قرار گرفته‌اند.در جلوی شبستان شرقی، ایوانی قرار گرفته که با هشت طاق نما از حیاط مجزا گشته است.در ان شبستان دری وجود دارد که به یک چاه آب گشوده می‌شود. همچنین در این مکان یک حوضچه و یک دالان نیز موجود است.هر دو شبستان بر خلاف معمول به خاطر جهت گیری ساختمان قبله در امتداد محور قبله واقع شده اند. در سمت شمالی مسجد طاق نمایی به نام طاق مروارید وجود دارد  که تمام سقف داخل و بیرون آن کاشی کاری رنگارنگ شده است و بر روی آن آیات قرآنی نوشته شده است و در دو طرف این طاق نما دو طاق کوچکتر نیز وجود دارد.در سمت جنوب نیز طاقی وجود دارد که ارتفاعش کمتر از طاق مروارید است و تمام سطح بیرونی و داخلی آن کاشی‌کاری شده و سقف آن نیز مانند طاق شمالی مقرنس‌کاری گشته است.بر روی آن نیز دو گلدسته وجود دارد که در ورودی این دو گلدسته دو طاق نمای کوچکتر در دو طرف طاق اصلی وجود دارد.

کاروانسرای جلوگیر

2016313234358129351a

در فراخنای دشتهای گسترده ، و در کرانه کوه های سربه فلک کشیده ، و در چراگاهها و بیابان های دهکده کهن دَماب ، و در نزدیکی تنگه ای تُند ، در ۱۳ هزار گزی (بیش از دو فرسخی) روستا بنایی با شکوه از روزگاران کهن خود نمایی می کند ، که یادآور روزگاران باشکوه ایران زمین بوده، و مردم آن سرزمین آنرا کاروانسرا یا قلعه جلوگیر می نامند . این بنای بزرگ و تنومند که روزگاری دیرین ، کاروانیان خسته و فرسوده و از راه مانده را ، که پیوسته در برابر یورش راهزنان و دزدان بوده درخود جای داده تا ایشان لختی بیاسایند و در آسایش به سربرند. این کاروانسرا که در روزگار کهن ،در سر راه ” اسپاهان، چاله سیاه، هسنیجه، دماب ، روستای در، تیکن، گلپایگان ” و در سرراه کاروان هاى بازرگانى و مسافری و در جایگاهی مهم، از دیدگاه امنیت راههای بازرگانی ، اقتصادی ، کشور بوده ، و نیز مرکز ایران زمین و اصفهان را به گلپایگان و از آنجا به باختر ایران پیوند می داده است .

مراسم آئینی باران خواهی در زنجان

2016313234622976415a

آئین بومی و سنتی باران خواهی از جمله رسومی است که ریشه در فرهنگ و اعتقادات دینی مردم دارد و در جای جای ایران زمین در اشکال مختلف برگزار می شود. این رسم نیک معمولا در هنگامی که بارش رحمت الهی کمتر صورت می گیرد و یا زمانی که مزارع، مراتع، باغ ها، کوه ها، دشت ها و چشمه ها که نیاز شدیدی به نزولات آسمانی و باران دارند، با مشارکت زنان و دختران و کودکان کم سن و سال انجام می شود و استعانت از ایزد خالق و دعا، طلب صادقانه و خالصانه و خیرخواهانه از یگانه آفریدگار هستی بخش مبنی بر نزول باران همراه با پخش انواع نذری ها و اطعام اهالی و رهگذران اجرا می شود.رایج ترین و قدیمی ترین نوع باران خواهی برگزاری دعا و نماز باران است که اغلب با قربانی و نذری همراه می شود. این مراسم با تفاوتی در شهر های مختلف انجام می شود. یکی دیگر از آیین های باران خواهی عروس باران یا عروسک باران است. مراسم عروسک باران یا همان چمچه عروس یکی از فراگیرترین و رایج ترین مراسم آیینی نمایشی باران در نقاط مختلف ایران و حتی دیگر کشورها می باشد. این مراسم نیز به خاطر طلب باران در خشکسالی ها در ناحیه های مختلف اجرا می شده و می شود. دختران در حیاط یک خانه جمع می شوند و چمچه (ملاقه ای بزرگ) را می آورند یک تکه چوب به شکل صلیب به آن می بندند و گودی ملاقه را با پارچه پر می کنند و پارچه ای را با رنگ روشن روی آن می بندند وچند تکه لباس به تن چمچه می پوشانند و صورت آن را با ذغال نقاشی می کنند و آن را به دست می گیرند و درروستا می گردند و در حالی که ملاقه ای دیگر در دست یکی دیگر از بچه هاست، صاحبخانه از بالای بام بر سر عروس چمچه آب می ریزد و مقداری آرد یانخود و لوبیا یا سبزیجات خشک شده در ملاقه آنها می ریزد بعد از گردش در تمامی روستا مواد جمع آوری شده را می آورند و آش می پزند و بین اهالی و خود تقسیم می کنند در پایان مقداری از آتش را از یک ناودان که به سوی قبله است به پایین می ریزند و دعایی می خوانند و از خدا می خواهند که باران خوبی فرو فرستد.

آیینه خانه سردار مفخم بجنورد

ir3089-8

عمارت مفخم، روبه‌روی آیینه خانه، بنای زیبای دیگری در شهر بجنورد است که اکنون محل استقرار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان است. این بنا ۳۲ اتاق و دو تالار دارد که آینه‌کاری و کاشی‌کاری و گچبری‌های آنها بسیار زیبا و تماشایی است. آیینه خانه سردار مفخم از آثار منحصر به فرد عصر ناصری در مرکز شمال خراسان است که در گذشته داخل باغ بزرگی قرار داشته است و همراه ابنیه دیگر از جمله عمارت مفخم – دروازه ورودی حوض خانه-باغ فواره و کلاه فرنگی، دارالحکومه مفخم را تشکیل می داده است. عمارت کلاه فرنگی بر اثر زلزله شدیدی که در بجنورد رخ داد تخریب شد و هم اکنون تنها آیینه خانه و عمارت مفخم به جای مانده است.بنای ۱۳۰ساله آیینه خانه که اکنون به موزه مردم شناسی بجنورد تبدیل شده است، در سال ۱۳۷۶خریداری شد و پس از مرمت در سال ۱۳۷۹به بهره برداری و به شماره ۳۱۱۶۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. بانی این اثر یارمحمدخان سهام الدوله بجنوردی معروف به سردار مفخم و معمار آن ممتحن الملک شقاقی بود که مدرسه شهید مطهری تهران، (سپهسالار سابق) از جمله کارهای اوست. وی پس از تحصیل در مدرسه دارالفنون به دستور ناصرالدین شاه برای گذراندن تحصیلات عالیه در رشته معماری به فرانسه رفت و پس از بازگشت مسئول ساخت چند کاخ شد. سقف این عمارت پوشش سفال داشت که در تعمیرات بعدی تبدیل به سقف شیروانی گالوانیزه شده است.از نکته های قابل توجه این تالار وجود تصاویر۱۳۴تن از شخصیت های برجسته عصر صفوی تا دوره قاجار و هم چنین سران حکومتی کشورهای هم جوار است؛ در این زمینه می توان به تصاویر شاه طهماسب، شاه عباس، آقا محمدخان، فتحعلیشاه وکریم خان زند اشاره کرد که در قسمت گلویی زیر سقف نصب شده است.در تزئین تالار از ۱۷ طرح مختلف استفاده شده است که شامل نقش چهل چراغ، مقرنس، نمای بیرون عمارت و نقوش استیلیزه گیاهی هندسی است.بنای تاریخی آئینه خانم مفخم، ساختمان زیبایی که از دوره قاجاریه به جا مانده و با شماره ۳۱۱۶۷ در آثار ملی به ثبت رسیده و اکنون موزه زیبایی شده که تماشای آن بسیار لذت‌بخش است.

ir3089-3

ویژگی های معماری بنا
مصالح به کار رفته در این بنا شامل آجر، ماسه، گچ، ملات ساروج، پی سنگی و شفته آهک است که برای رعایت اصول معماری در زیرسازی و پی این بنا از سنگ استفاده شد و هم چنین چوب ارس به شکل عمودی و افقی نیز به منظور استحکام بنا در آن به کار رفته است.آیینه خانه توسط فضای سبز محدودی از جمله گل کاری و احداث چپر و پرچین از کل مجموعه دارالحکومه جدا می شد. بنای مذکور دارای پلانی آزاد با رعایت نظام هندسی وجود تقارن و الهام پذیری از معماری سنتی ایران و غرب است؛ به عنوان مثال استفاده از کاشی ۷ رنگ در ساخت آن به وضوح مشاهده می شود. در ساخت نمای آیینه خانه نیز از کاشی در ۳ تکنیک ۷ رنگ، معقلی و اسلیمی استفاده شده است.نقوش اسلیمی نیز نگاره هایی برگرفته از مظاهر طبیعت است که برای پرهیز از شبیه سازی طرح شده است. ابعاد بنا /۱۰*۱۸ متر و ارتفاع آن بااحتساب مناره ها ۶۰/۱۴ متر و مساحتی بالغ بر ۵/۳۹۲ متر را شامل می شود.ساختمان دارای ۳ در ورودی در ضلع های شمالی (ورودی اصلی) غربی و شرقی است که هر۳ به راهرویی در طبقه اول منتهی می شود. در یک طرف این راهرو حجره هایی قراردارد و در سوی دیگر ۴ اتاق. در ۲ انتهای راهرو پله هایی تعبیه شده است که به طبقه فوقانی جایی که تالار آیینه در آن واقع شده است ختم می شود و طبقه دوم نیز شامل ۴ اتاق و تالار آیینه است. در های این طبقه از جنس چوب صندل است که با استخوان تزئین شده است. وجود سقف های مشبک چوبی در این بنا از شاخص های معماری عصر قاجار است.در نمای شمالی (اصلی) عمارت ۴ نیم ستون به قطر تقریبی ۱۱۰ سانتی متر و ارتفاع ۱۰ متر مشاهده می شود.۲ نیم ستون دارای یک تاج نیم دایره ای است که شکل گلدسته را تداعی می کند و ۲ نیم ستون دیگر به دلیل وقوع زلزله بدون تاج است که بعد از مرمت جای آن خالی گذاشته شده است. این نیم ستون ها با کاشی های فیروزه ای و لاجوردی و نیز کاشی های سیاه سفید و زرد مزین شده است.نیم ستون ها با خط معقلی بسیار زیبایی آراسته شده است که نام مبارک پیامبر اسلام(ص) به طورمنظم در این نیم ستون ها از پایین به بالا ۱۲ مرتبه تکرار شده است. یک مرتبه به رنگ سیاه و یک بار به رنگ زرد که نیم ستون ها به پایه ای از سنگ مرمر ختم می شود.در قسمت فوقانی نمای اصلی یک تاج نیم دایره ای وجود دارد که نسبت به ۲ تاج نیم دایره ای روی مناره ها بسیار بزرگ تر است .در حاشیه تاج اصلی یک ردیف کاشی با نقش گل لاله به رنگ قرمز و آبی به صورت سر بالا و واژگون نصب شده است. در قسمت داخلی این نیم دایره یک سری نقوش اسلیمی زیبا مشاهده می شود. در بخش میانی این نیم دایره که زمینه ای لاجوردی دارد، نقش جدال بین شیر و اژدها دیده می شود. در فرهنگ باستانی ایران زمین جدال بین شیر و اژدها نمادی از جدال بین خیر و شر بوده است. در این تصویر در حالی که اژدها (نماد شر) شیر را در بر گرفته شیر (نماد خیر) با فشردن گلوی اژدها شر را به آستانه نابودی می کشاند. در کنار جدال بین خیر و شر دو تفنگدار در حالی که به زمین زانو زده اند، محل جدال بین شیر و اژدها را نشانه رفته اند.این سربازان نیز خود می توانند نمادی از خیر و شر باشند که با هم در جنگ اند. در زیر این قسمت طاقی وجود دارد که در ورودی را در میان گرفته است. کاشی های این قسمت به رنگ زرد فیروزه ای و لاجوردی است.پیشانی طاق با نقوش اسلیمی تزیین شده است و در قسمت زیرین نقش ۲ گلدان به صورت قرینه و همین طور نقش عمارت کلاه فرنگی در طرفین این گلدان ها مشاهده می شود.در ۲ طرف در ورودی نقش ۲ سرباز در حال نگهبانی از بنا به چشم می خورد که حالت چشم ها و طرز ایستادن سربازان یاد آور تابلوهای تعزیه عصر قاجار و هم چنین نشان دهنده نوع لباس رزم و قدرت است. در بخش میانی نما یک طاق جناقی وجود دارد که در قسمت میانی آن پنجره ای به ابعاد ۲۹۰*۲۹۰ سانتی متر قرار دارد به نام طارمی و علت بزرگ بودن آن تامین نور تالار آیینه و ایجاد چشم انداز مناسب به فضای بیرون است.تزیینات این طاق محراب گونه دو لچکی با پس زمینه زرد همراه با نقوش اسلیمی به رنگ فیروزه ای و لاجوردی است و بین قسمت فوقانی و میانی ۲ ردیف کاشی ۷ رنگ نصب شده است. فضای فرورفته بین نیم ستون های ایوان یا به عبارتی طاقدیس نیز در برخی از بخش ها با کاشی های لوزی شکل به رنگ های زرد، سفید، فیروزه ای و آبی مشبک طرح زیبایی را در بنا ایجاد کرده است. در بخش تحتانی طاقدیس ها یک طاقچه جناغی به ارتفاع ۲۰/۲ متر دارای پایه ای پوشیده از سنگ مرمر وجود دارد. قسمت داخلی این طاق با کاشی ۷ رنگ زرد و لاجوردی و حاشیه ای به رنگ سیاه تزیین شده است. در قسمت بالای این طاق روی یک کتیبه لاجوردی مملو از نقوش اسلیمی منازعه گاو و شیر نقاشی شده است که یادآور نقوش گاو و شیر حک شده در حجاری دیواره های تخت جمشید است. یکی دیگر از تغییراتی که در بنا انجام گرفته است، باز شدن دیوار راه پله ها به طبقه بالاست که بر اساس عکس پیشین آن بسته و در عکس های کنونی باز است.از نظر دسترسی، بنا را می توان به ۶ ورودی تقسیم کرد نحوه ساخت بنا از لحاظ اقلیم و معماری صحیح است زیرا با این زاویه ساخت نسبت به شمال می توان در زمستان بهترین حالت نورگیری و جریان هوا را داشت.

گودین تپه کجاست؟

6-1646-th3

گودین تپه یکی از با ارزش‌ترین سایت‌های باستان‌شناسی در ایران زمین است که در کنگاور استان کرمانشاه قرار دارد. منطقه کرمانشاه، در گودین تپه ۷ دوره تاریخی مشخص شده که از هزاره ششم پیش از میلاد تا دوره مادها طبقه بندی شده است. این سایت باستانی در ساحل جنوبی شاخه شمال شرقی رودخانه گاماسیاب، در شمال دره کنگاور، کنار شمالی روستای گودین قرار دارد. این مکان در سال ۱۹۶۱ کشف و در ۱۹۶۵ و دهه ۷۰ میلادی توسط یک هیات تحقیقاتی آمریکایی به ریاست کایلر یانگ مورد کاوش قرار گرفت. اهمیت سایت به خاطر تسلط محل بر تجارت سنگهای لاجورد بین بدخشان در افغانستان و دشت‌های میانرودان بود. در این محل آثار مشخص معماری به دست نیامده ،ولی مشخص شده است دیوارهای خانه‌های آن با روش چینه ساخته می‌شده‌اند. سفال‌های این منطقه دست ساز هستند و در دو گروه خشن و ظریف تقسیم بندی می‌شوند.

دوره تاریخی این تپه به گفته کایلر یانگ که شامل پنج لایه یا طبقه است، برابر سال‌های حدود ۵۵۰۰ پیش از میلاد تا ۵۰۰ پیش از میلاد است. دوره مادها در طبقه ۲ گودین تپه شامل یک دژ نظامی است که احتمالا مخصوص یکی از حاکمان محلی ماد در این منطقه بوده است. دژ بر روی قلعه قدیمی مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد ساخته شده است. دژ قدیمی تر توسط زلزله فرو ریخته و دژ مادی بر روی آن ساخته شده است. دیوارهای دژ از خشت ساخته شده و دارای برجهای دید‌ه‌بانی است. درون دژ تعدادی اتاق آشپزخانه، آخور، تالار ستوندار و واحدهای دیگر معماری به دست آمده است. درون تالار ستوندار در قسمت شمالی یک آتش دان خشتی وجود داشته و دور تالار سکوهایی برای نشستن ساخته بودند. این تالار ستوندار مقدمه ای بر ساخت تالارهای مشابه نوشیجان و بناهای هخامنشی است. البته خود از تالار ستون دار حسنلو الگو گرفته است. ‌گودین تپه در شهر تاریخی کنگاور که بنایی عظیم همچون معبد آناهیتا دارد بر غنای تاریخی، فرهنگی و توریستی این شهر افزوده است و هرساله علاقمندان بسیاری به تاریخ و تمدن ایران زمین از این منطقه بازدید می‌کنند.