زیبا
سمنان
شهر سمنان مرکز استان سمنان و نیز مرکز شهرستان سمنان است. این شهر در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر در راه تهران به خراسان قرار گرفته است. آب و هوای آن خشک و معتدل میباشد.
موقعیت جغرافیایی : این شهر در حد فاصل دو شهر دامغان و گرمسار در طول جغرافیایی ۵۳ درجه و ۲۳ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۳۴ دقیقه واقع شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱۱۳۰ متر است. همچنین فاصله آن تا تهران ۲۱۶ کیلومتر است و به راه آهن سراسری تهران_مشهد، متصل میباشد.شهر سمنان مرکز استان سمنان و نیز مرکز شهرستان سمنان است. این شهر در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر در راه تهران به خراسان قرار گرفته است. آب و هوای آن خشک و معتدل میباشد.
مردم : جمعیت شهر سمنان بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، بالغ بر ۱۲۶٬۷۸۰ نفر بودهاست.(جمعیت شهرستان: ۱۹۱,۶۱۸ نفر) نژاد مردم سمنان آریایی است و به زبان سمنانی سخن میگویند. زبان سمنانی به علت ویژگی خاص خود مورد توجه دانشمندان و ایران شناسان بسیار قرار گرفته است. این زبان از زبانهای ایرانی شاخه شمال باختری است. ایرانشناسان زیادی چون پرفسور کریستن سن هوتوم سیندلر، ویلهلم لیکر، جرج مورگن و استایرن تحقیقات جامعی درباره زبان سمنانی انجام دادهاند. نکته قابل ذکر اینکه اگرچه زبان سمنانی هنوز هم توسط مردم سمنان تکلم میشود، اما نسل جدید سمنانیها با وجود فهمیدن آن به این زبان باستانی سخن نمیگویند. در این شهر درصد سواد بسیار بالا است و یکی از شهرهای معروف ایران در زمینه کاهش بیسوادی است. صنایع تولیدی دستی این شهر عبارتاند: از کرباس پارچههای پشمی، چادر شبهای پشمی و ابریشمی و پلاس نمد و قالی بافی.
آب و هوا : آب و هوای این شهر در تابستان گرم و در زمستان نسبتاً سرد میباشد. بارندگیهای این شهر در فصول سرد سال صورت میگیرد و میزان متوسط بارندگی سالانه آن ۱۴۰ میلیمتر میباشد. متوسط درجه حرارت سالانه ۷/۱۷ درجه سانتیگراد است و این در حالی است که حداکثر مطلق حرارت ۵/۴۴ درجه سانتیگراد و حداقل مطلق ۴/۶- درجه سانتیگراد گزارش شده است. همچنین متوسط تعداد روزهای یخبندان در طول سال در حدود ۴۸ روز میباشد.
وجه تسمیه : درباره وجه تسمیه نام سمنان که به این منطقه اطلاق میشود، عقیدهها و نظرهای گوناگونی رایج ومعمول است که به برخی از آنها اشاره میشود: در گذشتههای دور در محل آتشکده بزرگ هریس در کومش (سمنان) شهری عظیم با بت خانهای بزرگ با ساختمانی رفیع و با شکوه وجود داشته است. به همین علت احتمال میرود که مردم این سرزمین قبل از ظهور زرتشت، دارای مذهب «سمتی» یا «سمینه» بودهاند و بت خانه بزرگ آنان در محل سمنان فعلی واقع بوده است.
برخی دیگر بر این باورند که سمنان در اصل «سکنان» منسوب به طوایف سَکَهها میباشد و الف و نون آن نشانه نسبت و مکان است که در واژههای گیلان و غیره مشاهده میشود. عدهای دیگر از اهالی سمنان عقیده دارند که نام قدیم سمنان (سیم لام) بوده که بنای آن به دست دو نفر از فرزندان نوح پیغمبر به نامهای (سیم النبی) و (لام النبی) انجام گرفته که مقبره آنان در کوههای شمال شرقی سمنان در محلی موسوم به پیغمبران واقع است. بر این اساس کلمه (سیم لام) در اثر کثرت استعمال به مرور زمان به سمنان تبدیل شده است. برخی نیز افسانه بنای اولیه را به دو هزار سال قبل از میلاد مسیح به دستور تهمورث دیوبند نسبت داده اند. در آن زمان شهر را به سمینا نام گذاری نمودهاند که به مررو زمان به سمنان تغییر یافته است. روایت دیگر حاکی از این است که نام قدیم سمنان در زبان محلی «سه مه نان» بوده و منظور ساکنان آن این بوده است که محصولات کشاورزی این منطقه نان و آذوقه اهالی را بیش از سه ماه تأمین نمیکند. بعدها به مرور زمان «سه مه نان» به سمنان تغییر یافته است. به هر حال آن چنان که از منابع و کتب تاریخی استنباط میشود سمنان یکی از مناطق کهن و قدیمی ایران است که در درازای تاریخ فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است.
جاذبه های گردشگری سمنان : قله های نیزوا – قدمگاه – نرو ارم – سیاهکوه مرغک و فیل کوه – چشمه معدنی تلخاب ، شورآب ، نمک دره – چشمه های آب مراد – آب قولنج – آب گرم و آب سرد سمنان – چشمه شیخ چشمه سر شهمیرزاد – چشمه روزیه – چشمه هوا خورسو – چشمه جوین – چشمه امام زاده زید – چشمه امام زاده عبدالله – پارک جنگلی سوکان – پارک جنگلی کومش – پارک جنگلی محلات – غار دربند- منطقه حفاظت شده پرور – قلعه سارو- قلعه کوش مغان – قلعه لاسگرد قلعه پاچنار حمام پهنه و گرمابه حضرت – حمام ناسار – حمام قلی – حمام نخست – آب انبار سرخه – آب انبار ناسار – آب انبار کارخانه – آب انبار کهنه دژ – آب انبار توکلی – برج چهل دختران – تپه ناسار- کاروان سرای شاه عباسی – کاروان سرای لاسگرد – کاروان سرای شاه سلیمانی و شیخ علاءالدوله – دروازه ارگ – ارگ علاء – مدرسه حاج فتحعلی بیگ – مدرسه صادق خان – آتشگاه سمنان – دارالحکومه سمنان – یخدان آتشگاه
دره ستاره شناسان
دره قاهان از یک سو جنسی از کویر است و از سوی دیگر دل در گرو کوهستان دارد و خنکی بامداد و شامگاهش پوست صورت را مینوازد و گونهها را میگزد که اینجا کویر و کوهستان و قنات و درخت، این همه اضداد را در دل خویش جای داده است. شاید مثل نیاسر یا قمصر و آنجا گل میروید و اینجا بیدمشک و شکوفههای قیسی، سیب، گیلاس، گردو و…
قاهان کجاست؟ دره قاهان در ۳۵ کیلومتری جاده ساوه ـ سلفچگان واقع شده است. تنها مسیر دسترسی نیز جاده ساوه ـ سلفچگان است و البته علاوه بر ورودی ساوه، جاده قم ـ ساوه نیز مسیر مناسبی است که در سهراهی آوه با جاده سلفچگان تقاطع دارد. به لحاظ تقسیمات کشوری، دره قاهان در حوزه استان قم قرار دارد و البته به عنوان منطقه ویژه گردشگری این استان ثبت شده است؛ اما به جهت جغرافیایی درست در مرز استان قم و استان مرکزی واقع شده است و زادبوم روستاهای این منطقه به ویژه روستاهای بالادستی به فرهنگ شهر تفرش بسیار نزدیک است و حتی طبیعت و محصولاتشان نیز به این شهر تشابه بیشتری دارد. وقتی که کویر را پشت سر میگذاری، شاید به نظر خیلی دور از ذهن برسد که همین نزدیکیها آبی روان است و جویی که میرود پای چناری، سروی یا تبریزی که سنش به چند صد سال یا بیشتر میرسد؛ اما خوب است که علاقهمندان به درختان کهنسال ایرانی به خاطر بسپارند که دره قاهان نیز یکی از زیستگاههای اصلی درختان کهنسال ایرانی به ویژه چنار است. دره قاهان، یکی از بخشهای خلجستان است. طول این دره حدود ۳۰ کیلومتر است که یک مجموعه روستا را دربر میگیرد؛ اما روستاهایی که به شکل خطی ممتد و به موازات جاده تفرش کشیده شدهاند، به ترتیب عبارتند از: آغلک، بنابر، جمزقان، قاهان، نویس، کاسوا و انجیله.
مسیر اصلی دسترسی به تمام این روستاها از طریق جادهای فرعی و البته آسفالته است که از جاده سلفچگان جدا میشود و هر قدر که از جاده اصلی دور میشوی و به سمت پایانی دره حرکت میکنی، فضای روستا کوهستانیتر میشود؛ تا جایی که ۳ روستای پایانی نویس، کاسوا و انجیله به شکل پلکانی در دل کوهستان قرار دارند و به رغم فاصله به نسبت کم با جاده اصلی بیشتر از آب و هوای ییلاقی و کوهستانی بهرهمندند و همین امر مهمترین عامل جذابیت گردشگران متعدد از اقصی نقاط کشور به این دره بوده است؛ به سبب اینکه با فاصله زمانی کمتر از نیم ساعت گردشگران با طبیعت و آب و هوایی کاملا متفاوت و با تفاوت دمایی قابل توجه روبهرو میشوند که گاهی اوقات این اختلاف دما به بیش از ۱۰ درجه سانتیگراد میرسد. دره قاهان، سرزمین چهارفصلی است که در هر زمان زیباییهای خاص خود را دارد؛ بهاری پرشکوفه، تابستانی ییلاقی، پاییزی رنگارنگ و اگر سالی پربرکت باشد زمستانهایی سرد و سپید که قدرت برف میتواند مسیرهای ارتباطی روستاها را قطع کند. وجود رودخانههای فصلی و حاصل دست قناتکاران ایرانی نیز این منظومه زیبا را به مکانی منحصر به فرد تبدیل کرده است تا درهای سرسبز و پرمحصول شکل بگیرد. از تعداد دقیق قناتهای دره قاهان اطلاع دقیقی در دست نیست، اما حدود ۲۰ قنات در خود دهستان قاهان و ۱۵ قنات در روستای نویس و بیش از ۱۰ قنات در روستای انجیله شناسایی شدهاند.
بندر خمیر هرمزگان
بندر خَمیر یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران است. براساس اطلاعات موجود در مرکز آمار ایران در ۳۵ دقیقه طول شرقی و ۲۶ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی از نصفالنهار مبدأ واقع شدهاست. ارتفاع متوسط این شهر از سطح دریا ۱۵ متر است. مساحت قانونی ۴۳۱٫۵ هکتار و وسعت حریم ۱۱۵ کیلومتر مربع است، و حد فاصل حدود ۸۵ کیلومتری غرب بندر عباس و ۱۱۰ کیلومتری شرق بندرلنگه واقع شدهاست. این شهر مرکز شهرستان خمیر است. شهر بندرخمیر دارای جمعیت شهری ۱۲۹۹۵ نفر با ۵ روستای واقع در حریم به نامهای لشتغان بالا، لشتغان پایین، کندال، باقی آباد و چاه صحاری بوده و مساحت قانونی ۴۳۱٫۵ هکتار و وسعت حریم ۱۱۵ کیلومتر مربع در موقعیت جغرافیایی ۲۶ درجه و ۵۷ دقیقه عرض شمالی و ۳۵ دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویج و در ارتفاع ۱۵ متری از سطح دریا واقع شدهاست که از شمال به کوه و از جنوب به دریا و تنگه خوران، از شرق به دهستان پل و از غرب به دهستان دژگان منتهی میگردد و حد فاصل حدود ۸۵ کیلومتری غرب بندرعباس و ۱۱۰ کیلومتری شرق بندرلنگه واقع شدهاست. شهر بندرخمیر دارای ۴۹ ساله سابقه بخش و قریب به دو سال است که مرکز شهرستان خمیر میباشد و در سال ۱۳۴۶ شهرداری این شهر نیز تاسیس شدهاست که دارای ۴۰ ساله سابقه شهرداری بوده و در حال حاضر شهرداری حائز درجه ۵ است. بندرخمیر یکی از شهرهای قدیمی و توسعه پذیر، مهاجرپذیر و پرجاذبه استان هرمزگان است که بدلیل موقعیت جغرافیایی و وجود کارخانههای بزرگی چون کارخانه سیمان ۶۰۰۰تنی هرمزگان، پایانه بار، شهرک صنعتی ۱ و۲، گچ خمیر، گمرگ و ارتباط حمل و نقل دریایی کالا به کشورهای همسایه جنوبی خلیج فارس، وجود آثار تاریخی و اماکن توریستی و تفریحی همچون جنگل حرا، آبگرمهای معدنی درمانی بندرخمیر، آبسر معدنی بندرخمیر، دیوار بلند سدار (Sedar)، برج قلعه بندرخمیر، آب انبارها و کورههای گچ و ساروج خمیر – که بالاخص ساروج خمیر گذشتههای دور مورد توجه مهندسین و کارشناسان امور ساختمانی بوده و زبانزد عام و خاص است و با وجود معادن سیمان و گوگرد از جمله شهرهای مهم استان هرمزگان بشمار میآید.
شغل مردم : شغل اکثر مردم پیله وری، ملوانی و صیادی است مرحوم صدرالاسلام و ملاسلیمان خمیری از علما و شعرای بنام بندرخمیر (در اوایل قرن سیزدهم هجری) و نیز مرحوم سیدامیرشیخ عالم، فقیه و مرجع دینی منطقه در قرن اخیر بوده که از خود خدمات و آثار ماندگاری بجای گذاشتهاند. آب مشرب شهر شیرین و لوله کشی شدهاست که از روستای کهورستان واقع در شصت کیلومتری شمال بندرخمیر با قدمت بیش ۳۷ سال است که تامین میگردد. بندرخمیر از جهت آب و هوایی در محدوده گرم و مرطوب قرار دارد که متوسط دمای ده ساله ۲۶٫۷ درجه سانتی گراد و میانگین حداقل و حداکثر دمای ده ساله ۱۸٫۱ و ۳۵٫۳ درجه سانتی گراد و تبخیر سالیانه ۳۶۷۲ میلی متر و میزان متوسط بارندگی سالیانه ۲۰ سال اخیر حدود ۱۷۱میلی متر میباشد. این شهر دارای یک درمانگاه و یک بیمارستان ۳۲ تختخوابی که توسط فردی خیر احداث گردیده، همچنین شهرداری، ۴۵ اداره و نهاد دولتی، یک مرکز آتش نشانی شهرداری، مرکز اورژانس، یک کتابخانه عمومی، سه میدان بنام آزادی، جمهوری اسلامی و امام خمینی(ره)، دو بلوار اصلی بنامهای بلوار امام خمینی(ره) و بلوار ملاسلیمان خمیری و یک بلوار جدید الاحداث بنام آیت الله خامنهای، ۱۶ مسجد، یک مجموعه گلزار پنج تن شهدای هشت سال دفاع مقدس، یک مجموعه استادیوم ورزشی، یک استخر شنای سرپوشیده استاندارد نیز که توسط شهرداری احداث شدهاست. جمعیت دانش آموزی و فضاهای آموزشی شهر نیز شامل ۲۹۲۹ دانش آموز مشتمل بر پنج آموزشگاه در مقطع دبیرستان در سه فضای آموزش، پنج آموزشگاه در مقطع راهنمایی در سه فضای آموزشی، ۹ آموزشگاه در مقطع دبستان در ۵ فضای آموزش میباشد. یک واحد دانشگاهی پیام نور با چهار رشته تحصیلی افتتاح گردیده که فاز اول دانشگاه با مشارکت مردم و دولت در حال احداث میباشد.
پیشینه : شهر بندرخمیر دارای ۴۹ ساله سابقه بخش و قریب به دو سال است که مرکز شهرستان خمیر میباشد و در سال ۱۳۴۶ شهرداری این شهر نیز تأسیس شدهاست که دارای ۴۰ ساله سابقه شهرداری بوده و در حال حاضر شهرداری حائز درجه ۵ است. بندرخمیر یکی از شهرهای قدیمی و توسعه پذیر، مهاجرپذیر و پرجاذبه استان هرمزگان است که بدلیل موقعیت جغرافیایی و وجود کارخانههای بزرگی چون کارخانه سیمان خمیر ۶۰۰۰ تنی هرمزگان، پایانه بار، شهرک صنعتی ۱ و۲، گچ گچ خمیر، گمرگ و ارتباط حمل و نقل دریایی کالا به کشورهای همسایه جنوبی خلیج فارس، وجود آثار باستانی و اماکن توریستی و تفریحی همچون جنگل حرا، آبگرمهای معدنی درمانی بندرخمیر، آبسر معدنی بندرخمیر، دیوار بلند سِدار، برج قلعه بندرخمیر، آب انبارها و کورههای گچ و ساروج خمیر – که بالاخص ساروج خمیر گذشتههای دور مورد توجه مهندسین و کارشناسان امور ساختمانی بوده و زبانزد عام و خاص است و با وجود معادن سیمان و گوگرد از جمله شهرهای مهم استان هرمزگان بشمار میآید. شغل اکثر مردم پیله وری، ملوانی و صیادی است. آب مشرب شهر شیرین و لوله کشی شدهاست که از روستای کهورستان واقع در شصت کیلومتری شمال بندرخمیر با قدمت بیش ۳۷ سال است که تامین میگردد.
بزرگان شهر : مرحوم صدرالاسلام و ملاسلیمان خمیری از علما و شعرای بنام بندرخمیر (در اوایل قرن سیزدهم هجری) و نیز مرحوم سیدامیرشیخ عالم، فقیه و مرجع دینی منطقه در قرن اخیر بوده که از خود خدمات و آثار ماندگاری بجای گذاشتهاند. و مرحوم سید عبدالباقی مظفری نیاپور از بزرگان شهرستان بندرخمیر بودهاند و مرحوم حاج عبدالهادی بلوکی از معتمدین و بزرگان شهرستان بندرخمیر بودهاند
آب و هوای شهر : بندرخمیر از جهت آب و هوایی در محدوده گرم و مرطوب قرار دارد که متوسط دمای ده ساله ۲۶٫۷ درجه سانتی گراد و میانگین حداقل و حداکثر دمای ده ساله ۱۸٫۱ و ۳۵٫۳ درجه سانتی گراد و تبخیر سالیانه ۳۶۷۲ میلی متر و میزان متوسط بارندگی سالیانه ۲۰ سال اخیر حدود ۱۷۱میلی متر میباشد.
امکانات : شهر خمیر دارای یک درمانگاه و یک بیمارستان ۳۲ تختخوابی که توسط فردی خیر احداث گردیده، همچنین شهرداری، ۴۵ اداره و نهاد دولتی، یک مرکز آتش نشانی شهرداری، مرکز اورژانس، یک کتابخانه عمومی، سه میدان بنام آزادی، جمهوری اسلامی و امام خمینی، دو بلوار اصلی بنامهای بلوار امام خمینی و بلوار ملاسلیمان خمیری و یک بلوار جدید الاحداث بنام آیت الله خامنهای، ۱۶ مسجد، یک مجموعه گلزار پنج تن شهدای هشت سال دفاع مقدس، یک مجموعه استادیوم ورزشی، یک استخر شنای سرپوشیده استاندارد نیز که توسط شهرداری احداث شدهاست. جمعیت دانش آموزی و فضاهای آموزشی شهر نیز شامل ۲۹۲۹ دانش آموز مشتمل بر پنج آموزشگاه در مقطع دبیرستان در سه فضای آموزش، پنج آموزشگاه در مقطع راهنمایی در سه فضای آموزشی، ۹ آموزشگاه در مقطع دبستان در ۵ فضای آموزش میباشد. یک واحد دانشگاهی پیام نور با چهار رشته تحصیلی افتتاح گردیده که فاز اول دانشگاه با مشارکت مردم و دولت در حال احداث میباشد.
آثار تاریخی : در این شهر آثار تاریخی زیادی وجود دارد از جمله کاروانسرا ی تاریخی روستا، مقبره اولیاها و بزرگان، آب انبارها (برکههای) متعدد وتاریخی، وچهار مقبره تاریخی، آثار وبقایا مسجد کوچکی در کنار مسجد جامع که بیش از ۴۰۰ سال سابقه تاریخی دارد.
میاندوآب آذربایجان غربی
نام شهر و تاریخ بنا : میاندوآب از سه کلمه (میان.دو.آب) تشکیل شده است. وچه تسمیه این شهر به خاطر قرار گرفتن در میان دو رودخانه زرینه رود و سیمیئه رود است. شهر میاندوآب در زمان نادرشاه قصبه بزرگی بوده است. در جریان لشگر کشی نادر قلی سپهسالار وقت ارتش ایران به آذربایجان در سال ۱۱۴۲ هجری قمری از قلعه میاندوآب نام برده میشود. در تاریخ افشار مکررا” از میاندوآب سخن به میان آمده است. در شرفنامه امیر شرف بدلیسی که بنام تاریخ کردستان معروف است، در صفحه ۱۸۲ از این ناحیه به نام ” دوآب” نام برده میشود. میرزا مهدیخان استرآبادی مورخ و منشی نادرشاه در کتاب معروف خود (دره نادری) درباره آمدن نادر به میاندوآب بحث مفصلی دارد، در اسناد دوره قاجاریه این منطقه مرحمت آباد نامیده میشود. چنانچه فتحلیشاه دومین پادشاه این سلسله که از سال ۱۲۱۲ تا ۱۲۵۰ هجری قمری در ایران حکومت میکرد میاندوآب را به موجب فرمانی مفصل به احمد خان مقدم مراغه ای، بیگلربیگی آذربایجان واگذارمیکند و از آن زمان قسمتی از حومه شهر میآندوآب مرحمت آباد نامیده میشود. (برگرفته از کتاب میاندوآب نوشته جمشید محبوبی)
موقیعت شهر میاندوآب : این شهرستان در حد فاصل بین شهرهای بوکان، ملکان، مهاباد و شاهیندژ واقع شده است و در واقع پل ارتباطی برای استانهای آذربایجانغربی، آذربایجانشرقی و کردستان محسوب میگردد. مساحت شهرستان میاندوآب ۲۶۹۴ کیلومتر مربع است و در طول جغرافیایی ۴۶ درجه و ۶ دقیقهی شرقی از نصفالنهار گرینویچ و در عرض ۳۶ درجه و ۵۸ دقیقهی شمالی از خط استوا در وسط جلگههای منتهی به دریاچهی ارومیه با ارتفاع ۱۳۱۴ متر از سطح دریا قرار دارد. آب و هوای منطقه متغیر بوده، دارای تابستانهای نسبتاً گرم و زمستانهای مختصر سرد میباشد.میزان بارش متوسط در منطقه ۲۸۹ میلیلیتر ثبت شده است. میاندوآب چنانکه از اسمش پیداست به علت قرار گرفتن در میان دو رودخانهی زرینهرود و سیمینهرود به این نام، نامگذاری شده است. جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۲۴۵۱۵۸ نفر بوده است که از این تعداد ۱۲۳۹۹۳ نفر آنان مرد و ۱۲۱۱۶۰ نفر آنان زن بوده اند. شهر میاندواب بعد از بوکان و مهاباد سومین شهر بزرگ در جنوب استان تلقی می شود. میاندوآب شهر کشاورزی و تا اندازهای صنعتی است. این شهرستان از نظر کشاورزی و دامپروری پس از ارومیه در استان رتبهی دوم را دارد و از نظر صنعت نیز پس از شهرهای ارومیه و خوی در جایگاه سوم استان قرار گرفته است.
دین و مذهب مردم این شهرستان اسلام شیعهاثنیعشری بوده و در روستاهای مشرف به استان کردستان درصدی از برادران سنی مذهب نیز زندگی میکنند. زبان و لهجهی مردم میاندوآب ترکی آذربایجانی است و از خصوصیات بارز مردم این شهرستان صداقت و ایثارگری، میهماننوازی و متعصب بودن به آداب و رسوم میباشد. خوشبختانه میاندوآب به واسطهی قرار گرفتن در بین استانهای آذربایجانغربی ، آذربایجانشرقی و کردستان در سالهای اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است و از نظر صنعتی، کشاورزی، ارتباطات و توسعهی فرهنگی جزء محورهای اصلی سرمایهگذاری در جنوب استان به شمار آمده است. کشف چندین اثر باستانی در اطراف میاندوآب، نشانگر اسکان بسیار قدیمی منطقه در دورانهای ثبت نشده تاریخ هست. در اوایل سلطنت آقامحمد خان قاجار به دنبال کوچ اجباری جمعیتی از منطقه کرمان به اهالی شهر اضافه شدند و در مدت دو نسل در جمعیت ترک میاندوآب استحاله گشتند. اسامی برخی محلهها و شهرتها مانند رابریلر، سیرجانیلر و کرمانی نشانگر این حرکت جمعیتی بوده. دو دلیل اصلی این حرکت جمعیتی مهاجرت اجباری یا تبعید در اثر شورش ذکر شده. سرکوبی یاغیهای منطقه کرمان و اسکان جمعیت بیشتر در این منطقه به منظور مقابله با حملات کردها به بناب و مراغه بوده است. این شهر در واقع مرز منطقه ترک نشین و کردنشین است. تهاجمات متعدد بعضی از قبایل محلی کرد در این منطقه تا اواخر مشروطیت ادامه داشت. در این برهه گزارشهای بسیاری از حملات به کردان توسط لشکر شجاعالسلطنه نیز ثبت شده است. در سالهای متلاطم جنگ جهانی اول میاندوآب نیز مانند بسیاری مردم منطقه طعم تلخ قحطیها و بی ثباتی ایران را کشید. دولت ایران در هرج و مرج خان خانیهای محلی و آشفتگی سیاسی بود. در این دوره دول انگلیس و آمریکا به وساطت مبلغان مسیحی خواستار برقراری یک جمهوری مسیحی به رهبری ارامنه و آسوری ها با مرکزیت ارومیه بودند. در اواخر جنگ دوم جهانی ارتش شوروی کنترل این منطقه را به دنبال تبعید رضاشاه به دست گرفت. در این سالها حزب دمکرات (دمکرات فرقه سی) به رهبری جعفر پیشهوری هواداران بسیاری را در میاندوآب و اطراف به خود جلب کرد. به روایتی برگزاری کلاسهای ترکی و اداره منظم شهر در این دوره کوتاه باعث خوش بینی اهالی به این حزب شد و به روایتی دیگر مردم منطقه از این حزب ناراضی بوده و پیش از رسیدن نیروهای دولتی خود به مبارزه با حزب دموکرات پرداخته و بساط آنها را برچیدند.
شهرستان ملایر همدان
ملایر بزرگترین شهرستان استان پس از همدان با وسعتی حدود ۳۲۱۰ کیلومتر مربع شامل ۳ شهر : ملایر . سامن و ازندریان و سه بخش : مرکزی . سامن و جوکار و ۱۵ دهستان و ۲۲۱ روستای دارای سکنه می باشد. شهرستان ملایر در ۴۸ و ۴۹ طول جغرافیایی و ۳۴ و ۱۷ دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد و از شمال به همدان از شرق به اراک از جنوب به بروجرد واز طرف غرب به شهرهای تویسرکان و نهاوند محدود شده است . ارتفاع این شهرستان از سطح دریا ۱۷۸۰ متر و فاصله اش از همدان و تهران به ترتیب ۸۶ و ۳۹۰ کیلومتر است . امتداد رشته کوه الوند از شمال و شمال شرق این شهرستان می گذرد و به کو ههای سر بند اراک متصل می شود مرتفع ترین کوه این شهرستان قله لشکردر می باشدو کوه معروف یزد گرد با بقایای قلعه یزد گرد ساسانی در جنوب شهر قرار دارد . از دیگر ارتفاعات مهم کوه گرمه با ارتفاع ۲۲۰۶ متر و کوه سرده با ارتفاع ۲۲۷۷ متر است . مهمترین رودخانه ملایر رود حرم آباد است که آب آن فصلی است . پوشش گیاهی شهرستان ملایر از نوع استپ کوهپایه ای است . ملایر از نظر آب و هوائی در مرز آب و هوای متعدل کوهستانی و آب و هوای نیمه بیابانی ایران قرار گرفته و خصوصیات هر دو نوع آب و هوارا دارا است و متوسط بارندگی سالیانه آن به ۲/۲۴۲ میلیمتر می رسد . زبان اهالی این شهرستان آمیزه ای از لری . کردی و فارسی با لهجه لری و لک می باشدو جمعیت آن بر اساس آخرین سر شماری ۱۳۷۵ تعداد ۲۹۷۰۶۲ نفر است که اکثریت آنها در روستا زندگی می کنند و به کشاورزی اشتغال دارند.
تاریخچه ملایر کهن : در کتاب نادر شاه افشار آمده است که از ملایر تا نهاوند جنگلها به قدری انبوه بودهاند که آفتاب کمتر مشاهده میشده است.همچنین هنگام خاکبرداری در کوره های آجرپزی اطراف شهر در عمق زمین آثار رودخانه و ریشه های قطور درختان دیده میشود و فسیل های گوناگونی در لایه های این خاک های شنی و رسی به چشم میخورد . شهرستان ملایر یکی از شهرستانهای استان همدان ایران است. مرکز این شهرستان، شهر ملایر است. شهرستان ملایر از مناطق وسیع و پر جمعیت استان همدان است و به دلیل داشتن زمینهای کشاورزی گسترده، جمعیت روستایی زیادی دارد. شهرستان ملایر از شمال به شهرستانهای همدان و تویسرکان، از غرب به شهرستان نهاوند در استان همدان محدود است. همچنین این شهرستان از جنوب به شهرستان بروجرد در استان لرستان و از شرق به شهرستان سربند در استان مرکزی محدود می شود. زبانشناسان نام ملایر را به معنی «آشیانه عقاب» دانستهاند. جمعی از زبان شناسان ملایر را این گونه نیز توصیف کرده اند: مل+آیر مل به معنی سرزمین آیر به معنی آریایی سرزمین آریایی ها و نیز به این صورت: ملایر در زمان قدیم به نام “مال آگر”به معنای خانه آتش نامیده میشد.به جهت وجود آتشکده معروف دوره مادهاکه اکنون در تپه قدیمی “نوشیجان”واقع است. ملایر ناحیهای کوهستانی با آب و هوای سرد ومعتدل است که از دره و کوه پایههای زاگرس تشکیل شده است.منطقه ملایر همراه با بروجرد ناحیه بین رشته کوه لرستان و الوند را تشکیل میدهد و در بین شهرهای نهاوند، بروجرد،اراک،تویسرکان و همدان قرار گرفته است.
ماد : بنا بر آثار به جای مانده در همدان کنونی و گفته های بزرگترین تاریخ نگار ایران باستان هرودوت یونانی پایتخت کشور ماد هگمتانه یا اکباتان(همدان کنونی)بوده است.بر این اساس ملایر و نواحی نزدیک به این شهر از اهمیت خاصی برخوردار بوده اند. در این دوران ملایر به علت اهمیت ترابری و جغرافیایی موقعیتی ویژه داشت.با ورود مادها به این منطقه و تشکیل حکومت توسط آنها در ملایر نیز قلعهها و مرکز های جمعیتی به وجود میآید که قلعهها حافظ امنیت و حکومت بودند و مرکزهای جمعیتی روستا هایی کوچک بودند که با توجه به حاصل خیزی ملایر و آب و هوای مناسب آن به دامداری،کشاورزی و صنایع ابتدایی مشغول بودند همانند روستای داویجان،گوراب،شهر خرابه دهنو و جلگه شورکات آورزمان.
آب و هوای ملایر در آن زمان بسیار متفاوت از وضعیت کنونی آن بوده است به طوریکه اشاراتی که در کتابهای حتی چند قرن اخیر آورده شده بیانگر سرسبزی بسیار و جنگل های انبوه آن است، که مناسب برای دامداری و کشاورزی بوده است.حمدالله مستوفی مورخ مشهور قرن هشتم ه.ق. هنگام گذر از ملایر مینویسد: ملایر را جنگلی انبوه فراگرفته بود که وقتی از ملایر به نهاوند رفتم به علت انبوهی جنگل آفتابی مشاهده نمیشد.ملایر انبار پسته ایران است. در کتاب نادر شاه افشار آمده است که از ملایر تا نهاوند جنگلها به قدری انبوه بودهاند که آفتاب کمتر مشاهده میشده است.همچنین هنگام خاکبرداری در کوره های آجرپزی اطراف شهر در عمق زمین آثار رودخانه و ریشه های قطور درختان دیده میشود و فسیل های گوناگونی در لایه های این خاک های شنی و رسی به چشم میخورد.بنابر این شواهد و موقعیت کوهستانی ملایر در دوران ایران باستان آب و هوای ملایر در زمستانها سرد و پر برف و در تابستانها سبز و پر آب و پوشیده از جنگل بوده است.
دژها و قلعه های ملایر که اکنون دژ گوراب و قلعه نوشی جان از آنها باقی مانده اهمیت بسیاری در حکومت های پیش از سلام داشته اند.پیرنیا(مشیرالدوله)در کتاب ایران باستان چنین مینویسد: شاهان اشکانی در همدان به سر میبردند و در مواقع خطر برای حفاظت پادشاهی همدان را ترک کرده و به ملایر و دژهای مستحکم آن روی میآورده اند. ملایر پیش از ساسانیان جزو حوزه اکباتان و در دوره ساسانیان یکی از نواحی نهاوند بوده است.از حوادث مهمی که در عهد ساسانیان در ملایر اتفاق میافتد یکی شکست خسرو پرویز از بهرام چوبینه در ناحیه شهر کنونی ملایر و دیگری مخفی شدن یزدگرد سوم هنگام حمله اعراب در قلعه ای بر کوهی در چند کیلومتری شهر کنونی ملایر که هنوز به کوه یزدگرد مشهور ست میباشد. بهرام چوبینه (گور)سردار نام آور خسرو پرویز پس از بدست آوردن پیروزی های بسیار در خاک روم بر شاه خود شورش میکند و در جنگی که در ناحیه شهر کنونی ملایر اتفاق میافتد خسرو پرویز شکست میخورد و به روم فرار میکند.بهرام چوبینه بنا بر رسم آن دوران برای گرامی داشت این پیروزی بزرگ قلعه چوبینه را در این محل احداث میکند.شکارگاه بهرام چوبینه(گور) نیز در همین ناحیه بوده است.بعدها در دوره قاجار شهر دولت آباد را در همین قلعه بنا کردند.این قلعه تا حدود چهل سال پیش هنوز باقی بود. در ده کیلومتری جاده ملایر-بروجرد کوهی ست بنام یزدگرد که آثار قلعه ای مخروبه بر آن هنوز باقی است.در تاریخ آمده است که یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی هنگامی که از اعراب در مداین شکست خورد برای تجدید قوا و جمع آوری لشکر به حوالی نهاوند گریخت.از آنجا که ملایر در آن زمان یکی از نواحی نهاوند بوده این نام گذاری بی حکمت نبوده و این مکان آخرین پناهگاه یزدگرد سوم بوده است.
مکان های دیدنی و تاریخی : آتشکده باستانی نوشیجان، تالاب آقگل، زیستگاه حیات وحش لشگر، دریاچه مصنوعی و مجتمع سیاحتی کوثر، یخچال میرفتاح بوستان سیفیه برج سامن، آرامگاه حیقوق نبی(ع)، آرامگاه میررضیالدین آرتیمانی، مدرسه علمیه شیخ علیخان زنگنه و امامزاده اسماعیل سرابی (امامزاده کوه) از جمله مهمترین مکانهای دیدنی و تاریخی شهرستان ملایر به شمار میآیند.