تاریخی
روستایی از سالمترین شهر جهان
رهورد، روستای کوچک و بکری است که برای دیدن آن باید به یکی از سالمترین شهرهای جهان سفر کنید. قوچان، شهری که از سوی سازمان بهداشت جهانی به عنوان یکی از هزار شهر سالم معرفی شده است. از قوچان، باید سری به بخش باجگیران و دهستان دولتخانه بزنید تا بتوانید از روستای رهورد و تپه های تاریخی آن دیدن کنید. روستایی با یک شهر مدفون شده به نام “شهر زر” و ده ها اثر باستانی که از روزگار اشکانیان به جا مانده است. رهورد روستایی است سرسبز با آب و هوای کوهستانی که در ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهرستان قوچان واقع شده است. این شهرستان استان خراسان رضوی امسال از سوی. به گفته کارشناسان، نام رهورد برگرفته است از ره ورد یعنی راه گل (شقایق) که در اردیبهشت ماه نمای بهشتی واقعی را به خود می گیرد یا به روایتی دیگر برگرفته از کلمه رهبر به علت شرایط حاکمیتی تاریخی و سیاسی جغرافیایی حاکم بر پیرامون خود است.
روستای باستانی : وسط روستا تپه ای بلند از گل رس با حفره های باریک، راهها و اتاقهایی مجلل وجود دارد که بیانگر دوره های متوالی و طولانی مدت تاریخی شهر مدفون شده «شهر زر» یا «شهر فیروزه» بوده است. معماری و اشیاء بدست آمده از این تپه گویای تمدنی بسیار پیشرفته است. سیری در تاریخ دولت اشکانیان و مرکزیت قوچان (آساک قدیم) به عنوان قلب دولت اشکانیان نشان می دهد که شهر زر جایگاه شخصیتهای اصلی و خانواده حاکمان دولت اشکانیان بوده است. دور تا دور رهورد را حصار بلندی از تپه ها و کوه های بلند احاطه کرده است. تپه های اطراف طوری انتخاب شده اند که تسلط کامل برای حفاظت و دیدبانی تپه مرکزی شهر زر را داشته باشند. در این روستا تپه ای مدفون شده در میان تپه های باستانی وجود دارد. همچنین قرار گرفتن سردابه ای که تنها در زمان کشف حدود ۵۰ جسد و خطوط حکاکی شده بر روی دیوارهای آن شناسایی شد از دیگر شگفتیهای این روستا است اما متاسفانه در زمان کشف تپه مرکزی و تپه ها و آثار باستانی مجاور آن بسیاری از اشیاءعتیقه پیدا شده در آن منطقه توسط دلالان و کلاهبرداران با ارزانترین قیمت به موزه های اروپا قاچاق شدند و اکنون تعداد اندکی از آنها در موزه آستان قدس رضوی موجود است. با وجود برخورداری روستا رهورد از جاذبه های مختلف تاریخی و سیاحتی و واقع شدن آن در بهترین نقطه از شهرستان قوچان تا کنون از سوی سرمایه گذاران بخش گردشگری مورد توجه قرار نگرفته و اکنون در این منطقه گردشگری هیچ اقامتگاهی اعم از هتل، هتل آپارتمان، متل و … وجود ندارد.
پل پهلوی دژ
این پل بر روی گرگان رود ، در شهرستان آق قلعه (پهلوی دژ) و حدود ۱۸ کیلومتری شمال گرگان واقع گردیده و از آثار دوره صفوی است که در دوره اخیر تعمیرات و مرمت هایی در آن صورت گرفته و اکنون نیز مورد استفاده است. پل آق قلا به طول حدود ۷۰ متر و عرض گذرگاه حدود ۳۰/۴ متر و حداکثر ارتفاع حدود ۱۴ متر – از سطح آب – یکی از نمونه های منحصر به فرد در این منطقه است. مصالح اصلی پل ، آجر و ملات گچ و آهک بوده و در تعمیرات دوره اخیر ، از سیمان و مصالح جدید نیز در آن استفاده شده است. پل مزبور دارای چهار دهانه با طاق جناغی و پایه هایی مستحکم است. پایه های پل در جهت شرقی (مخالف جریان آب) برای شکستن فشار آب به صورت مثلثی (موج شکن) شکل گرفته و در جهت غربی (موافق جریان آب) به صورت نیم دایره است. موج شکن های پل که اندازه هر یک از اضلاع مثلثی آن به ۴۵/۳ متر می رسد ، در دوره اخیر با سیمان اندود شده است. بخش نیم دایره پایه ها در نمای غربی ، علاوه بر اینکه به عنوان پشتیبان بدنه پل است ، با تمهیدات درنظر گرفته شده و آجرکاری زیبا ، به صورت عامل تزیینی درآمده است. موج شکن های مثلثی و پشتیبان های نیم دایره پل تا نزدیک سطح پل بالا آمده است. در بالای تعدادی از پشتیبان های پل ، قاب های مستطیل شکلی تعبیه شده که امروزه دو عدد از آنها باقی است. این قاب ها احتمالاً برای تزیین یا قرار دادن کتیبه درنظر گرفته شده است. سطح گذرگاه پل که از طرفین با جان پناهی به ارتفاع ۱۰/۱ متر و پهنای ۵۰ سانتی متر محدود شده است ، در گذشته سنگ فرش بوده ؛ ولی در دوره اخیر با آسفالت پوشش یافته است. پهنای گذرگاه پل (فاصله بین جان پناه ها) از ۲۰/۴ تا ۴۰/۴ متر متغیر است. جان پناه های پل نیز در دوره اخیر با سیمان اندود شده است. این تغییرات ، به اصالت تاریخی پل لطمه وارد ساخته است. عرض دهانه های پل ، از شمال به جنوب به ترتیب : ۵/۷ ، ۶ ، ۷ و ۴۰/۶ متر است. ارتفاع دهانه ها نیز از تیزه قوس تا سطح آب ، به ترتیب : ۷۵/۹ ، ۴۰/۱۱ ، ۱۲ ، ۷۰/۱۰ متر و ضخامت بخش فوقانی پل ، از تیزه طاق ها تا لبه پل ، به ترتیب : ۱۰/۲ ، ۸۰/۲ ، ۴۰/۲ و ۲ متر است. درون اولین چشمه از جهت شمال غربی ، سکوی مستطیل شکل و بلندی به عرض ۱۰/۲ متر با آجر ساخته اند که ظاهراً همزمان با احداث پل بوده و به عنوان صفه ای جهت استراحت و نشیمن به کار می رفته است. پل آق قلا به شماره ۹ به ثبت تاریخی رسیده است.
پل چم نمشت
بقایای این پل در حدود ۴ کیلومتری شمال شهرستان دره شهر ، بر روی رودخانه سیمره واقع گردیده است. این پل به هنگام آبادانی ، سیمره و طرهان را به یکدیگر مربوط می ساخته و به نظر می رسد که از ساخته های دوره ساسانی و مرتبط با آثار ساسانی دره شهر باشد. ابودلف – جهانگرد عرب – در سفرنامه خود (۱۳۴۱ ه. ق) در توصیف این پل می نویسد : « میان سیمره و طرهان ، پل بزرگ و زیبا و عجیبی برپا می باشد که دو برابر پل خانقین است ». یاقوت حموی نیز از این پل با عبارت « از عجایب پل های عالم » یاد می کند. این پل امروزه به صورت ویرانه ای درآمده و رودخانه نیز مسیر خود را از زیر آن تغییر داده است. پل چم نمشت ، در قسمت عریض تر مسیر رودخانه احداث شده و در اصل حدود ۱۸ دهانه داشته که عرض هر یک از آنها به ۱۵ متر (این مقدار ظاهراً با احتساب قطر پایه ها است و با توجه به طول پل ، دهانه ها نمی توانستند چنین عرضی داشته باشند) و طول تمام پل به ۲۷۰ متر می رسیده است. هر پایه پل ۶×۹ متر وسعت داشته و بر بالای تعدادی از پایه های شمالی ، دهانه های کوچکتری تعبیه شده بوده است. تخته سنگ هایی که در ساختمان پایه ها به کار رفته ، تا یک متر عرض و بیش از آن طول داشته است. طاق های پل با آجر برپا شده بوده اند.
کلیسای انجیلی تبریز
کلیسای انجیلی مربوط به اواخر دوره قاجار است و در تبریز، خیابان شریعتی جنوبی، کوچه والمان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ آذر ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۱۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این کلیسا که کلیسای مسیحیان پروتستان تبریز است. ساختمان جدید این کلیسا در سال ۱۹۵۷ پس از تخریب ساختمان قدیم آن که در کوچهٔ میارمیار قرار داشت، در کوچهٔ والمان احداث شد.
نقوش برجسته تنگ سروک
این نقوش در فاصله ۵۰ کیلومتری شمال بهبهان، بخش لیکک شهرستان کهگیلویه قرار دارد و قدمت آن به ۲۹۹ میلادی یعنی به دوره اشکانی میرسد و منسوب به شاهزادگان الیمائی است.نقوش برجسته تنگ سروک در سال ۱۸۴۱ میلادی به وسیله «بارون دبود» (سیاح روسی) تشخیص داده شد و برای اولین بار الستین درکتاب موسوم به جادههای قدیم ایران غربی منتشر شد. از تاریخ ۱۹۵۲ هنینگ این نقوش و کتبیههای آن را با دقت مورد مطالعه قرار داد. نقش تنگ سروک که بر صخرهای در یک دره بلند از پایههای زاگرس در شهرستان کهگیلویه تراشیده شده، به یک شاهزاده الیمائید که یک شاهزاده نشین تابع اشکانیان بوده منسوب است.
در تنگ سروک حداقل چهار مجموعه نقش برجسته موجود در سنگی که از کوه جدا شده و به شرح زیر میباشد:
الف) اولین نقش دو نفر را در حال ایستاده نشان میدهد که هر دو قبا و شلواری به سب لباسهای عهد اشکانی پوشیدهاند. نمای شرقی این تخته سنگ شخصی را نشان میدهد که روی تختی دراز کشیده درحدود ۶۰۰ متر دورتر در مجموعهای از نقوش برجسته دیگری است که احتمالا قسمت اصلی این مجالس را نشان میدهد.
ب) روی نمای غربی تخته سنگ اولی، نقوش در سه ردیف دیده میشود که در نقوش دیگر بهتر محفوظ ماندهاند. در ردیف بالا از قسمت چپ ابتدا فردی که شاید شاه باشد روی تختی نشسته در طرفین او اشخاصی ایستادهاند، در نقش وسط سواری به شیری حمله کرده است و در بالای او کتبیهای به خط پهلوی اشکانی دیده میشود. در ردیف پایین مردی با یک شیر در حال جنگ است. در طرف شمال غربی این تخته سنگ یک نفر روحانی در کنار آتشدانی ایستاده و آتشدان روی سکوی سه طبقهای قرار دارد. روی طبقه زیرین این سکو کتبیهای به خط پهلوی اشکانی است. روی نمای شمالی آن نیز مجلسی در دو طبقه مشاهده میشود. در طبقه بالا مردی خوابیده و تاجی در دست دارد و بر روی دست چپ خود لمیده است و در سمت چپ این شخص سه سرباز نیزه به دست دارند و در لابلای آنها سه خط به زبان پهلوی اشکانی نوشته شده است. در طبقه زیرین شبیه سه نفر نمایان است که کمی پاک شده است.
ج) به فاصله کمی در طرف شمال این تخته سنگ نقش برجسته دیگری است که روی نمای جنوبی آن یک اسب سوار نشان داده شده است.
د) در حدود شش متر دورتر یک تخته سنگ دیده می شود مه از کوه بیرون آمده و روی آن مجالس مذهبی مانند، اشخاصی که در کنار آتشدان نقش شده است دیده میشود.